سنگ اندازی واشنگتن در معادلا‌ت آنکارا

در چند هفته اخیر تنش ها در مرز ترکیه با عراق به شدت افزایش یافته است.ترکیه بیش از ده ها هزار تن از نظامیان خود را گسیل و به سوی مرزهای مشترک با عراق روانه کرده است. مقامات نظامی ترکیه در آخرین اظهارات خود بر سرکوب کردن مواضع گروه های مسلح کرد پافشاری کرده اند و هرچه سریعتر خواهان مجوز برای عملیات نظامی در خاک عراق شده‌اند.
اما دلایل این بحران ،تبعات آن و موضع‌گیری های بازیگران اصلی سیاست جهانی در قبال این موضوع قابل توجه است.
حزب کارگران کردستان (پ ک ک) نام گروهی چپگرا و مسلح در جنوب شرقی ترکیه است که خواستار ایجاد کردستان بزرگ‌ در مناطقی از ترکیه، عراق، ایران و سوریه است . این گروه هرازگاهی با حملات چریکی خود به مرزههای ترکیه باعث نا امنی در این منطقه می شود. کشورهای اروپایی و آمریکا این حزب را در زمره گروه های تروریستی اعلام کردند.اما باید دانست این حزب در خلال جنگ آمریکا با عراق توانست نظامیان خود را به انواع سلاح های جنگی مدرن تجهیز کند و آنها را برای حمله به پایگاه‌های نظامیان ترکیه سامان بخشد.در این حملات ده ها تن از نظامیان ترک کشته و بیش از صدها تن مجروح شدند تا جایی که مردم و ارگان های سیاسی و داخلی ترکیه خواستار تحرک نظامی علیه این گروه تروریستی شدند.راهپیمایی های گسترده ا ی با حضور اقشار مختلف جامعه در حمایت از دولت برای تحرک نظامی علیه (پ ک ک) در سراسر ترکیه بر پا شد و در نهایت با ۵۰۷ رای موافق حق استفاده از ارتش توسط مجلس ملی به دولت داده شد تا حزب حاکم وادار به استفاده از قوه قهریه شود.
پس از این اقدام آنکارا، جبهه گیری های غیر قابل پیش بینی از سوی سران کشورهایی همچون ایالات متحده و مجامعی همچون اتحادیه اروپایی صورت گرفت. این کشورها مواضع خود را نسبت به (پ ک ک) تغییر دادند و خواهان هرجه سریعتر به پایان رسیدن این غائله شدند.به طوری که اتحادیه اروپا اقدام نظامی ترکیه علیه نظامیان مسلح کرد را به مثابه نبود آزادی مذهبی و قومی در ترکیه اعلام و آن را به معنای به زمانی نا معلوم موکول شدن ورود ترکیه به اتحادیه اروپایی تفسیر کرد.
اما دلایل اتخاذ این تصمیم از طرف کاخ سفید و مقامات اروپایی جای بحث و بررسی دارد.
ایالات متحده که خود را پس از جنگ جهانی دوم متحد استراتژیک ترکیه می دانست در این وهله بر خلاف سیاست های پیشین خود گام برداشت.در این مورد که منافع آنکارا و واشنگتن درست در دو سوی مخالف هم قرار داشتند کاخ سفید همچون سایر همپیمانانش ترکیه را نیز رها و تنها به منافع خود نظر کرد. دکترین سیاست خارجه ایالات متحده که خواستار تجزیه خاورمیانه از قدرت های بزرگ است در این بازه زمانی ترکیه را نیز به عنوان هدف خود نشانه رفت.
ترکیه به عنوان یکی از قدرت های منطقه می بایست به کشوری کوچکتر تجزیه شود. در این راستا باید دانست که گروهی موثرتر و کارآمد تر از(پ ک ک) وجود ندارد که بتواند کاخ سفید را به اهداف خود برساند بنابراین ایالات متحده تمام هم و غم خود را چه در قبل،از قبیل مسلح کردن این گروه و چه اکنون در حمایت از عدم وقوع جنگ بر این می گمارد تا از ماهیت وجودی (پ ک ک)محافظت کند.اما باید دانست این سیاست در لفیفه فریاد برای جلوگیری از بروز تنش در تنها منطقه امن عراق صورت می گیرد.سران آمریکایی این سیاست خود را در زیر چتر عدم ازبین رفتنن امنیت در شمال عراق توجیه می کنند.
باید به این نکته نیز توجه کرد که متضرر اصلی در قبال عدم انحطاط(پ ک ک) کشورهای ایران،سوریه،عراق و علی الخصوص ترکیه است.وجود این گروه تروریستی علاوه بر نا امن کردن منطقه،موجبات دسیسه چینی آمریکا و هم پیمانانش را فراهم می کند.لذا حال که منافع مشترکی ما بین این چند کشور به وجود آمده سعی و تلاش سران و روسای آنها باید در راستای هرچه سریعتر رسیدن به اتحاد و انسجام باشد.کشورهای ایران و سوریه از چندی پیش به این فرض رسیده اند. در صورتی که ترکیه نیز بر منافع مشترک بین چند کشور پای فشاری کند و سیر عدم تعلق و وابستگی به واشنگتن را ادامه دهد می توان بر ایجاد چارچوب ها و کارگروه های مشترک در بین کشورها چشم امید بست که البته این امر کاملا در تضاد با استراتژی های ایالات متحده است.
حال تنها سوال باقیمانده کارآمدی استفاده از زور علیه این گروهک است.آیا به راستی اقدام نظامی می تواند پاسخگوی اقتضائات موجود باشد؟
تاریخ به خوبی گواه این موضوع است که تصمیم های عجولانه آن هم در سطح کلان نمی تواند نتایج و آثار مطلوبی را در بر داشته باشد.در این برهه از زمان که آمریکا دلیلی برای استمرار حضور نظامی خود در خاک عراق به جز تنش های بین فرقه ای و گروهی ندارد آیا شعله ور کردن آتش نفاق و تقابل بین قومی کاری عاقلانه است؟ به حتم هر گروه تروریستی باید به اضمحلال کامل برسد اما این اقدام همواره باید با در نظر گرفتن شرایط و قابلیت های کمی و کیفی محیطی باشد.در این پارادایم حساس هرگونه عملیات نظامی ترکیه علیه گروه های عراقی توسط هیمنه رسانه ای غرب به حربه ای برای توجیه جنگ عراق و برگ برنده ای برای جلوگیری از شکست کامل آمریکا تبدیل می گردد.لذا سران حزب حاکم عدالت وتوسعه باید در این برهه حساس با صرافت و فراست پاداستراتژی مناسبی را در برابر نقشه های امریکا پیاده کند.البته در این اثنا نباید از کارایی و قدرت تجزیه و تحلیل مسئولین در دستگاه سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران به سهولت بگذریم .تهران نقش غیر قابل انکاری را در کنترل شرایط موجود بازی می کرد.
در نهایت باید بدین نکته نیز توجه داشت که یکی از مهمترین سیاستهای دستگاه خارجی آمریکا در قبال منطقه خاورمیانه ایجاد شکاف در بین کشورهای این منطقه و مانع تراشی برای ایجاد یک همگرایی منطقه ای با محوریت همکاری های سیاسی - امنیتی است.
شاید بتوان این سیاست را اساس و پایه برنامه های کاخ سفید درمورد خاورمیانه دانست.لذا اکنون که دولت های اسلامی در حال تبلور و خودنمایی هستند بسیار حائز اهمیت است که آنان به اتحاد و همگرایی نزدیک شوند.مسئله (پ ک ک)شاید نقطه عطفی باشد برای هرچه نزدیک تر شدن دول اسلامی .

محمد اسکندری

منبع : روزنامه رسالت