جنین صدای سونوگرافی را می‌شنود

طی سال‌های اخیر، تقریبا تمام خانم‌ها با سونوگرافی آشنایی پیدا كرده‌اند و به ویژه انجام سونوگرافی در دوران بارداری امری عادی و طبیعی تلقی می‌شود. در این روش،‌ پزشكان با استفاده از دستگاه سونوگرافی مجموعه‌ای از موج‌های صوتی را به سوی شكم مادر و بدن جنین ارسال می‌كنند و از روی امواج بازگشتی، ‌اطلاعاتی درباره ویژگی‌های كیسه آب و جفت و نیز ساختار بدن جنین به دست می‌آورند.
همین روش درباره سایر قسمت‌های بدن نیز قابل انجام است و پزشكان سال‌هاست از این روش برای مطالعه و ارزیابی قسمت‌های مختلف بدن استفاده می‌كنند. اما مسأله‌ اصلی اینجاست كه ما هیچ‌وقت صدای امواج صوتی فرستاده شده از سوی دستگاه سونوگرافی را نمی‌شنویم. درواقع حساسیت گوش ما برای صداها بسیار محدود است و صداهایی كه از نظر طول موج و فركانس پایین‌تر و بالاتر از محدوده مزبور باشند،‌ از سوی گوش ما قابل شناسایی و ردیابی نخواهند بود. به طور مثال، ‌امواج رادیویی را در نظر بگیرید.
در فضای اطراف ما حتی در همین لحظه كنونی هم مقدار زیادی از امواج رادیویی مختلف وجود دارند كه شما كافی است طول موج یا فركانس رادیویی خود را روی آنها تنظیم كنید تا آنها را از طریق دستگاه رادیوی خود دریافت كنید. اما گوش شما همین امواج رادیویی اطراف شما را حس نمی‌كند، چرا كه طول موج و فركانس آنها با طول موج و فركانس مطلوب برای گوش متفاوت است.
همین وضعیت درباره امواج مورد استفاده در سونوگرافی هم صادق است، به طوری كه گوش ما نمی‌تواند امواج صوتی مورد استفاده در سونوگرافی را حس كند و بشنود.
اگرچه از حدود سه دهه پیش، از سونوگرافی برای پایش و ارزیابی جنین در شكم مادر استفاده شده است اما براساس همان باورهای قبلی، احساس می‌شد كه هیچ‌گاه جنین صدای امواج صوتی سونوگرافی را نمی‌شنود.
اما تحقیقات جدید خلاف این مسأله را ثابت می‌كند. براساس یافته‌های جدید پژوهشگران دانشگاه مینه‌سوتای آمریكا،‌ جنین انسان نه تنها صدای امواج سونوگرافی را می‌شنود بلكه نسبت به آن واكنش هم نشان می‌دهد. نتایج این مطالعه جدید كه آن را یك پژوهشگر ایرانی به نام دكتر مصطفی فاطمی در آمریكا به انجام رسانده است، نشان می‌دهد كه پس از ارسال امواج صوتی به سمت جنین،‌ وی آنها را درك كرده و در پاسخ به آنها تكان می‌خورد. درواقع امواج صوتی پس از عبور از مایع درون كیسه آب، به گوش جنین می‌رسند و تقریبا مثل یك گوش عادی احساس می‌شوند.
دكتر فاطمی، پژوهشگر این طرح، اعتقاد دارد شاید دلیل اینكه جنین صدای امواج صوتی سونوگرافی را حس می‌كند اما افراد عادی چنین قابلیتی را ندارند، این است كه در جنین بخش اعظم روند انتقال اصوات از راه استخوان‌های سر و مایع درون جنین صورت می‌گیرد و نقش انتقال هوا در این میان اندك است.
او برای اثبات عقیده‌اش این طور مثال می‌زند كه وقتی شما به كنار گوش خود یك ضربه كوچك می‌زنید، صدای بلندی را حس می‌كنید كه از صدای ضربه شما به مراتب بلندتر است، چرا كه در این حالت صدا به جای عبور از هوا،‌از استخوان‌ها و بافت‌های اطراف گوش عبور می‌كند.
پزشكان تاكنون احساس می‌كردند كه در هنگام انجام سونوگرافی، جنین ساكت و آرام است. اما این یافته‌های جدید نشان می‌دهد كه جنین در هنگام انجام سونوگرافی به علت درك و احساس صداهای عجیب و غریب سونوگرافی بسیار آشفته و عصبی است.
در اصل به نظر می‌رسد كه گاهی صداهای ناهنجار ناشی از امواج صوتی سونوگرافی باعث مزاحمت و سلب آسایش این كوچولوها باشند اما به هر حال منافع این بررسی‌ها به مراتب از این سر و صداهای چند دقیقه‌ای بیشتر هستند. شاید در آینده دستگاه‌های سونوگرافی خاصی تولید شوند كه با صدای خود، جنین را از خواب بیدار نكنند.‌

‌دكتر علی حسینی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی سلامت ایرانیان