یکشنبه, ۱۸ آذر, ۱۴۰۳ / 8 December, 2024
مجله ویستا

لبنان؛ بحران سیاسی و اقتصاد نابسامان


لبنان؛ بحران سیاسی و اقتصاد نابسامان
بحران سیاسی سه سال اخیر لبنان ، اقتصاد این کشور کوچک خاورمیانه را در بر گرفته و بنیان بسیاری از فعالیتهای اقتصادی را سست و بی حاصل کرده است. به گزارش ایرنا، بی اعتنایی گروه حاکم ۱۴ مارس به خواسته های مخالفان دولت که از سوی بیش از نیمی از مردم لبنان حمایت می شوند باعث شده تا بحران سیاسی در این کشور به درازا کشیده و این موضوع اثرات زیانباری را بر اقتصاد لبنان داشته باشد. به باور اکثر کارشناسان اقتصادی منطقه ، اگر بحران کنونی سیاسی در این کشور به زودی حل نشود اوضاع اقتصادی آن نیز به شدت وخیم خواهد شد و احتمال بروز بحران های مالی و اقتصادی در آن جدی خواهد بود. مقام های اقتصادی لبنان می گویند اگر بحران انتخاب رئیس جمهوری این کشور به سرعت حل نشود اقتصاد لبنان تاب و توان خود را در آینده از دست خواهد داد و دیگر نمی تواند مقاومت کند. آنان زمان پایداری و مقاومت اقتصاد لبنان در برابر بحران سیاسی جاری را حدود سه ماه عنوان می کنند و می گویند تداوم بحران سیاسی باعث تشدید فشارهای اقتصادی ، افزایش میزان تورم، بالا رفتن نرخ اجناس و خدمات ، تحمیل فشارهای بیشتر بر مردم و فرار سرمایه ها و دارایی های نقدی ( سپرده ها) از بانکها خواهد شد و در این صورت معلوم نیست چه بر سر اقتصاد ، سیاست و مردم این کشور خواهد آمد.
● بحران سوخت ، برق و افزایش بهای فرآورده های سوختی :
کمبود سوخت برای نیروگاههای لبنان باعث شده تا بخشی از توان مراکز تولید برق در این کشور بی استفاده بماند و ضرر و زیانهای ناشی از آن را همه مردم و مراکز اقتصادی تحمل کنند. برخی مناطق لبنان هم اکنون کمتر از ۱۰ساعت در طول شبانه روز برق دارند و نقاط مختلف بیروت نیز روزانه شاهد قطع برق بین سه تا ۱۰ ساعت است. به تازگی برخی اخبار و شایعات درباره قطع برق در لبنان منتشر شده مبنی بر آنکه در صورت تأمین نشدن سوخت لازم برای تولید برق، مردم این کشور شاهد قطع کلی برق و بحران تاریکی خواهند بود. همین مسأله باعث شده تا شمار زیادی از شهروندان لبنانی ساکن حومه جنوبی شهر بیروت ، بارها با مسدود کردن راههای این منطقه و آتش زدن لاستیک ها، به قطع طولانی جریان برق در این مناطق اعتراض کنند. قطع برق در مناطق حومه جنوبی بیروت در این روزها بطور متوسط به ۱۸ ساعت در شبانه روز رسیده و این موضوع صدمات زیادی را به کسب و کار و وسایل خانگی مردم جنوب بیروت زده است. علاوه بر قطع مستمر جریان برق ، گران شدن قیمت بنزین نیز اعتراض بسیاری از مردم به ویژه رانندگان و کسانی را که با وسایل نقلیه سرو کار دارند برانگیخته است. یک ماه پیش بود که با گران شدن قیمت بنزین ، با فراخوان انجمن اتحادیه های حمل ونقل زمینی لبنان ، شماری از رانندگان خودروهای کامیون ، ون و مسافرکشهای عمومی ، در شرق لبنان دست از کار کشیده و اقدام به بستن راه و آتش زدن لاستیک ها کردند. میزان کرایه های وسایل نقلیه عمومی در لبنان پس از جنگ تابستان گذشته اسرائیل علیه لبنان ۵۰ درصد افزایش یافته و بعید نیست با روند افزایش قیمت بنزین ، کرایه ها بازهم افزایش یابد.
● افزایش شدید قیمت کالاها و خدمات :
نتایج یک گزارش اقتصادی که چهار ماه پیش در لبنان منتشر شد، نشان می دهد سطح قیمتها در شهر بیروت پایتخت لبنان از شهرهای ملبورن ( استرالیا ) ، ریو دوژانیرو ( برزیل ) و هونولولو ( جزایر هاوایی ) که جزو شهرهای گران قیمت در جهان محسوب می شوند ، نیز بالاتر است. این گزارش می گوید : بیروت پنجمین شهر گران منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در میان ۱۵ کشور است و در بین شهرهای گران قیمت ۱۴۳ کشور جهان نیز رتبه ۶۳ را دارد. هم اکنون جمع زیادی از مردم لبنان با قیمت های سرسام آور کالاها و خدمات اساسی به سختی گذران عمر می کنند. بحران سیاسی سه سال اخیر لبنان ، بخش گردشگری لبنان را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده و فعالیتها در این بخش درآمدزا را به رکود کشانده است. لبنان با وجود دارا بودن سابقه ای دیرین در صنعت گردشگری و داشتن مراکز و نقاط دیدنی و تاریخی فراوان ، به دلیل مسایل و اختلافات سیاسی و تداوم بحران کنونی با کاهش شدید سفر گردشگران روبرو است. زمانی که شب فرا می رسد نیروهای گشتی ارتش و پلیس به کنترل بیشتر شهر می پردازند واستقرار موانع ایذایی برای کنترل بیشتر،بیروت را تبدیل به یک شهر نظامی کرده است. زیبایی و کوچک بودن لبنان از نظر جغرافیایی و جمعیت و داشتن آزادی و روحیه تجاری، همواره موجب شده که مردم این کشور بیشتربه طرف صنعت گردشگری، هتلداری ، تجارت ، خدمات و فعالیت های بانکی روی آورند. ورود سالیانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار گردشگر به لبنان ، صنعت گردشگری را به یکی از منابع درآمدی این کشور تبدیل کرده است. این صنعت سالیانه حدود دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار برای لبنان درآمد داشته است . اما گزارش های اقتصادی در لبنان می گویند در هفت ماه نخست سال جاری ۲۷درصد از شمار گردشگران در لبنان در مقایسه با سال ۲۰۰۵ کاسته شده، هرچند گردشگری در لبنان در سال جاری در مقایسه با سال گذشته که با تجاوز گسترده و نظامی رژیم صهیونیستی روبرو بود شاهد استقبال بیشتری بوده است.
تعطیلی مرکز تجاری بیروت :
برپایه گزارش های اقتصادی منتشر شده در لبنان، مرکز تجاری بیروت معروف به « سولیدر» در پی اعتصاب مخالفان دولت در آن، بزرگترین زیان را در بخش اقتصادی می بیند. برخی منابع اقتصادی لبنان در این زمینه اعلام کرده اند زیانهای این مرکز تجاری ، میلیونها دلار برآورد شده ، برخی مغازه ها، رستورانها و مؤسسات در این منطقه تعطیل شده اند، صدها کارگر اخراج شده اند، بازارها، هزاران فرصت کاری را در این منطقه از دست داده اند و میزان فروش بیش از ۴۰درصد کاهش یافته است. بر اساس این گزارش ها در سال ۲۰۰۷ ، ۷۷ مکان تجاری تعطیل شده و مرکز تجاری بیروت، جایگاه سمبلیک خود را در بخشهای گردشگری، مالی و املاک از دست داده است. هرچند کارشناسان اقتصادی پیشنهادهایی را برای کمک به بخش تجاری در لبنان مطرح کرده اند که فعال کردن گفتگو و مشورت میان طرفهای سیاسی و فعال کردن نهادهای قانونی از آن جمله اند اما این پیشنهاد به دلیل ادامه اختلافهای سیاسی عملی نشده است. به همین دلیل صاحبان مؤسسه های بازرگانی آبان ماه گذشته در مرکز تجاری بیروت طی تجمعی، اعتراض خود را به اوضاع نابسامان بخش تجاری در این منطقه به دلیل ادامه اعتصاب مخالفان دولت لبنان اعلام کردند.
بدهی های عمومی ( داخلی و خارجی ) لبنان :
تا پایان سال ۲۰۰۵ مجموع بدهی های عمومی دولت لبنان شامل بدهی های داخلی و خارجی به حدود ۳۸‎/۵ میلیارد دلار رسید. البته در خصوص ذکر آمارها ، موضوعی که نباید مورد غفلت قرار گیرد اینکه در لبنان به دلیل فقدان آمارگیری های دوره ای از سوی دولت و یا مراجع معتبر ، اطمینان چندانی به صحت آمارهای اعلام شده از سوی مراکز مختلف وجود ندارد و تمامی آمارهای اعلام شده تقریبی است. با این حال پیش بینی شده بود از محل درآمدهای عمومی دولت و خصوصی سازی شاید بتوان مجموع بدهی های لبنان را تا پایان سال ۲۰۰۶ تا حدود ۴۰ میلیارد دلار ثابت نگه داشت. وقوع جنگ رژیم صهیونیستی علیه لبنان،کاهش درآمدها ، تحقق نیافتن برنامه خصوصی سازی و کاهش شدید بودجه باعث شد تا بدهی های خارجی و داخلی این کشور نیز افزایش یابد. آغاز جنگ باعث نگرش منفیسرمایه گذاران برای سرمایه گذاری به لیر یا دلار در لبنان شد و ریسک سرمایه گذاری به شدت بالا رفت. وزارت دارایی لبنان در این مدت با چاپ و فروش اوراق قرضه بین المللی تلاش کرد تا بتواند مبلغ بدهی های خارجی خود را در سررسیدهای مقرر بپردازد که این اقدام باعث افزایش میزان کل این بدهی ها شده است. گفته شده بدهی های خارجی لبنان در مجموع به حدود ۴۱ میلیارد دلار رسیده که سالانه حدود ۵۰۰ میلیون دلار نیز بهره به آن اضافه می شود. در همین حال نرخ ریسک سرمایه گذاری در لبنان نیز از۶‎/۸۹ درصد به ۷‎/۶۳ درصد رسیده و نرخ بهره قرض های بازار از ۱۳۵ امتیاز به ۲۱۶ امتیاز رسید که ۸۱ امتیاز منفی رشد داشته است. مؤسسات بین المللی تعیین نرخ ریسک سرمایه گذاری نیز سرمایه گذاری در لبنان را به دلیل نداشتن رشد اقتصادی و تداوم بحران سیاسی ، همراه با درصد بالا و منفی ریسک اقتصادی اعلام کرده اند. البته پس از جنگ ، طی کنفرانس در استکهلم سوئد ، مبلغ یک میلیارد دلار کمک بدون عوض در اختیار لبنان قرار گرفت که عمده این کمک از سوی کشورهای قطر ، عربستان ، کویت ، امارات، صندوق های مختلف مالی اعراب بوده و درصد پایینی نیز توسط کشورهای غربی در اختیار دولت لبنان قرار گرفت. برخی کارشناسان نیز معتقدند حفظ ثبات پولی و ارزش لیره لبنان در برابر دلار به دلیل تزریق سریع میلیاردها دلار به بانکهای لبنانی از سوی برخی کشورهای عربی بوده است که در این کشور منافع حیاتی دارند و اگر این کشورها این پول ها را از بانکهای لبنانی خارج کنند،بحران شدید مالی بر آنها حاکم خواهد شد و احتمال سقوط ارزش لیره بسیار زیاد خواهد بود.
منبع : روزنامه ابرار