دستاورد‌های سی و سومین اجلاس جی ۸

گروه هشت، یک گروه غیر رسمی متشکل از هشت کشور ثروتمند جهان است که در سال ۱۹۷۵ تشکیل شد. این گروه که ابتدا متشکل از شش کشور، فرانسه، آلمان، بریتانیا، ایتالیا، ژاپن و آمریکا بود، در سال ۱۹۷۵ در حالی تشکیل شد که جهان با اولین بحران نفت مواجه بود که اقتصاد جهان را تهدید به رکود می‌کرد. برای کشورهای بزرگ صنعتی موضوع مهم، چگونگی غلبه بر مشکلات اقتصادی آن زمان بود. در سال ۱۹۷۶ کانادا هم به این گروه پیوست و به همین دلیل تا قبل از پیوستن روسیه، به نام گروه هفت خوانده می‌شد. روسیه به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی خواستار پیوستن به این گروه شد. در سال ۱۹۹۱ این کشور ابتدا به صورت ناظر بر این اجلاس در آن شرکت کرد و سپس در سال ۱۹۹۴ عضو رسمی بخش غیراقتصادی اجلاس شد و در سال ۱۹۹۸ عضویت کامل این گروه را به دست آورد. در سال ۲۰۰۶ روسیه برای اولین‌بار میزبان اجلاس گروه هشت در سن پترزبورگ شد.
با آنکه هدف ابتدایی این گروه، توجه به مشکلات اقتصادی، مثل بحران نفت بود، اما بعدها مسائلی مانند توسعه، محیط زیست و امنیت جهانی نیز در دستور کار گروه هشت قرار گرفت. اجلاس گروه هشت بیشتر به منظور تبادل نظر و بحث در مورد استراتژی‌های جهانی در قبال مشکلات عمده‌ای که جهان با آن روبه‌روست برگزار می‌شود. اما بیانیه‌هایی که این گروه صادر می‌کند الزام‌آور نیست. تفاوت این اجلاس با سایر اجلاس بین‌المللی در این است که رهبران جهان با صراحت و آزادی بیشتری به تبادل نظر در مورد مسائل مختلف می‌پردازند. ژولای ۲۰۰۸ هم این رویه تکرار شد. سران کشورهای گروه «G۸»، دوشنبه (هفتم ژولای) در جزیره هوکایدوی ژاپن، با هم دیدار کردند. رسانه‌ها این نشست را در تاریخ ۳۳ ساله G۸، مثال‌زدنی توصیف می‌کنند؛ هم از نظر برنامه‌های روزانه و هم از نظر تعداد شرکت‌کنندگان: ۲۲ قدرت اقتصادی جهان دور یک میز. تغییرات جوی، بهای نفت و مواد غذایی، بحران بازار مالی، کمک به کشورهای افریقایی و اصلاحات در تجارت جهانی، موضوع‌هایی بودند که سه روز تمام در اجلاس هفت کشور بزرگ صنعتی و روسیه در ژاپن مورد بحث قرار گرفتند.
اما این سی و چهارمین اجلاس G۸ واقعا چه دستاوردی داشته و تصمیم‌گیری‌هایی که در آن گرفته می‌شود، چه ارزشی دارد؟ رهبران کشورهای عضو گروه هشت تعهد خود را به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای به میزان دست‌کم ۵۰ درصد تا سال ۲۰۵۰ میلادی اعلام کردند. شرکت‌کنندگان در اجلاس گفته‌اند که برای این منظور، با حدود ۲۰۰ کشور دیگر نیز همکاری خواهند کرد که در حال حاضر برای مقابله با کاهش گازهای گلخانه‌ای در مذاکراتی به سرپرستی سازمان ملل شرکت دارند. اجلاس سران گروه هشت در سال گذشته تنها بر سر «بررسی جدی» دستیابی به هدف کاهش ۵۰ درصدی در تولید گازهای گلخانه‌ای به توافق رسید اما در اجلاس سال جاری، ژاپن و کشورهای اروپایی شرکت‌کننده بر تعهد این کشور‌ها در این زمینه تاکید کردند. در نگاه اول به نظر می‌رسد راه حلی که پیشنهاد کردند، خوب است. تا سال ۲۰۵۰ قرار است میزان تولید گازهای گلخانه‌ای به نصف میزان کنونی برسد. اما ۴۲ سال تا آن موقع مانده است. یعنی حل این مشکل را بر عهده نسل آینده گذاشته‌اند. تنها چیزی که امیدوارکننده است، این است که جورج بوش در این سفر مجبور شد دست از مقاومت در برابر اهداف طرفداران حفاظت از جو زمین بردارد. ۵۰۰ روز دیگر و در اجلاس جو زمین سازمان ملل متحد که در کپنهاگ آغاز می‌شود مشخص می‌شود که قول‌هایی که در ژاپن داده شده تا چه میزان به آن عمل می‌شود. در سال‌های اخیر، رشد اقتصادی چین و هند با افزایش سریع تولید گازهای گلخانه‌ای در این دو کشور همراه بوده به خصوص اینکه ضوابط جلوگیری از آلودگی محیط زیست در این کشورها چندان سختگیرانه نیست. در عین حال، این دو کشور با اشاره به اینکه ایالات متحده بزرگ‌ترین تولید‌کننده گازهای گلخانه‌ای در جهان است، خواسته‌اند که میزان مجاز تولید این گازها در هر کشور بر اساس جمعیت آن کشور تعیین شود و جوامع در حال توسعه نیز از معافیت‌هایی برخوردار باشند. موضوع مهم دیگری که در اجلاس هوکایدو مورد بررسی قرار گرفت شرایط کنونی اقتصاد جهانی بود. این اجلاس به گونه‌ای تلویحی از چین خواسته است تا سیاست تثبیت نرخ برابری یوان- پول ملی آن کشور- در برابر ارزهای دیگر را کنار بگذارد تا زمینه مساعدتری برای اصلاح نابرابری‌های موجود در ذخایر ارزی در سطح جهانی فراهم آید.
چین در سال‌های اخیر همواره از تراز بازرگانی مثبت برخوردار بوده و ذخیره ارزی این کشور به سرعت رشد کرده است در حالی‌که آزاد نبودن نرخ برابری ارزی مانع از بالارفتن نرخ برابری یوان و افزایش صادرات کشورهای دیگر به چین شده است. گروه هشت در بیانیه‌ای گفته است که «لازم است در برخی از اقتصادهای رو به رشد که دارای مازاد سنگین و رو به افزایش حساب ارزی هستند، نرخ برابری ارزی در مسیر اصلاح این وضعیت حرکت کند.» همچنین، در حالی‌که بانک جهانی گفته است که افزایش قیمت مواد غذایی در جهان تا بیش از یک‌صد میلیون نفر دیگر را گرفتار فقر شدید کرده، اجلاس هوکایدو در بخش دیگری از بیانیه خود، از اقدام فوری برای مقابله با این وضعیت از جمله اعطای کمک‌های مالی به شماری از کشورهای آفریقایی حمایت کرده است. گروه هشت افزایش سریع بهای نفت خام را عاملی در جلوگیری از بهبود شرایط اقتصاد جهانی دانسته و برگزاری اجلاسی با حضور کشورهای تولید‌کننده و مصرف‌کننده نفت را توصیه کرده است. در طی نشست سه روزه G۸، بودند کسانی که در گوشه و کنار جهان، از گرسنگی یا عدم‌دسترسی به آب آشامیدنی سالم، جان خود را از دست دادند. در آسیا یک میلیون نفر، بیش از ۶۰ درصد درآمد خود را تنها صرف سیر کردن شکم خود می‌کنند. G۸ چه کمکی به این مشکل می‌کند؟ سران کشورهای صنعتی چند میلیارد برای بهبود وضعیت کشاورزی و مبارزه با مشکل گرسنگی در آفریقا سرمایه‌گذاری می‌کنند. گرچه هربار در جلسه G۸ سخن از تسهیل قوانین صادراتی به میان می‌آید، همین کشورها اما با یارانه‌هایی که به تولید داخلی می‌دهند، راه را بر واردات محصولات کشاورزی دیگر کشورها می‌بندند و همه چیز به روال سابق باز می‌گردد.

ترجمه: آرش فرح زاد

منبع : روزنامه کارگزاران