دردسرهای مردانه

سرطان پروستات فقط مردان را مبتلا می‌كند.‌این نوع سرطان از‌این نظر با سایر سرطان‌ها متفاوت است كه درصد قابل ملاحظه‌ای از مردان مبتلا دارای فرم‌های بدون علامت آن می‌باشند. خوشبختانه سه چهارم سرطان‌های پروستات رشد بسیار آهسته‌ای دارند و در صورت تشخیص به موقع با موفقیت قابل درمان هستند. هر ساله بیش از ۵۵۷‌هزار نفر در جهان به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند و بــیش از ۲۷۰‌هزار نفـر نیز جان خود را به خاطر‌این بیماری از دسـت مــی‌دهند. در‌ایران نیزسالیانه حدود ۳‌هزار مورد جدید و هزار و ۳۰۰ مورد مرگ، سالیانه به علت‌این سرطان رخ می دهد. سرطان پروستات سومین علت شایع مرگ ناشی از سرطان‌‌ها در مردان به حساب می‌آید.
● پروستات چیست؟
‌این عضو به‌صورت غده‌ای كوچك در زیر مثانه قرار داشته و قسمت فوقانی مجرای ادراری را در بر می‌گیرد. ‌این غده در جلوی راست روده قرار دارد و سطح پشتی آن از طریق معاینه راست روده قابل لمس است (معاینه از طریق مقعد.) عمل‌ این غده، ساختن مایعی است كه قسمتی از مایع منی را می‌سازد.‌این غده منجر به یكسری اختلالات در مردان می‌شود كه از جمله آنها می‌توان به التهاب، عفونت، بزرگی خوش‌خیم ‌این غده و سرطان آن اشاره نمود. به طور طبیعی اندازه غده پروستات به اندازه یك گردو است.
● عوامل خطرساز
معمولاً‌ سرطان پروستات افراد مسن را درگیر می‌كند و به ندرت قبل از ۴۰ سالگی اتفاق می‌افتد ولی بعد از‌ این سن، میزان بروز آن به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد. از ۱۰ بیمار مبتلا به سرطان پروستات، هشت نفر سن بالای ۶۵ سال دارند.
به نظر می‌رسد سیگار، علل ژنتیكی، رژیم غذایی و نژاد نیز در بروز آن دخالت داشته باشند. مردانی كه سابقه خانوادگی بروز ‌این سرطان را دارند‌، شانس بیشتری جهت ابتلای به آن خواهند داشت. همچنین استفاده از رژیم‌های غذایی خاصی ممكن است شانس ابتلا به‌این سرطان را كاهش دهد، نظیر غذا‌های غنی از لیكوپن (گوجه‌فرنگی پخته منبعی سرشار از لیكوپن‌‌ها به حساب می‌آید)، سلنیم و ویتامین .E
● علایم و نشانه‌ها
در مراحل اولیه، ‌این سرطان علامتی ندارد و در سایر موارد دارای علایمی به شرح زیر است كه البته این علایم در بزرگی خوش‌خیم پروستات نیز وجود دارند:
▪‌ تكرر ادرار به ویژه در شب‌ها
▪ منقطع بودن و قطع و وصل شدن جریان ادرار
▪ احساس درد و سوزش در هنگام خروج ادرار
▪ احساس درد در قسمت پایینی كمر و لگن خاصره
▪ وجود خون در ادرار
▪ كاهش اشتها و یا وزن و درد دایمی ‌استخوان‌ها
در صورت بروز هر یك از علایم فوق، فوراً باید با پزشك مشورت نمود.
● غربالگری سرطان پروستات
در حال حاضر از معاینه مستقیم راست روده (از طریق مقعد) توسط پزشك و اندازه‌گیری آنتی‌ژن اختصاصی پروستات برای تشخیص سرطان پروستات استفاده می‌شود.
آنتی‌ژن اختصاصی پروستات )P.S.A( تركیبی است كه اندازه‌گیری آن در خون می‌تواند به تشخیص سرطان پروستات كمك كند. P.S.A ساده شده Prostate Specific Antigen<‌> است. مردانی كه سرطان پروستات دارند، اكثراً میزان P.S.A در خونشان بالاتر از حد طبیعی است البته P.S.A در موارد دیگری از قبیل عفونت و التهاب در غده پروستات یا بزرگی خوش‌خیم پروستات نیز افزایش می‌یابد. سن شروع‌ این روش‌های غربالگری به‌طور دقیق مشخص نیست ولی با‌ این حال اكثر متخصصان اعتقاد دارند ‌این دو روش برای سنین بالای ۵۰ سال جهت غربالگری سرطان بهتر است، انجام شود. در كسانی كه شانس بیشتری جهت ابتلا دارند، نظیر كسانی كه سابقه مثبت خانوادگی دارند، غربالگری بهتر است در سنین پائین‌تر، یعنی ۴۰ سال انجام شود.
● نتایج غربالگری
اگر معاینه مستقیم از طریق راست روده و یا تست خون غیر طبیعی باشد نیاز به نمونه‌برداری از غده پروستات است كه در اصطلاح پزشكی Biopsy گفته می‌شود. برای‌این كار، توسط سوزن مخصوص، تكه‌ای از نسج پروستات را به ویژه ازقسمتی كه به نظر آزرده می‌رسد، برمی‌دارند كه توسط متخصص آسیب‌شناسی بررسی و اگر سرطانی باشد، تشخیص داده می‌شود.
● درمان سرطان پروستات
اگر چنانچه سرطان پروستات از نوع خوب آن كه رشد آهسته دارد و مهاجم هم نیست باشد، به‌خصوص در افراد مسن، بهترین راه این است كه بیمار به طور مداوم تحت نظر پزشك معالج بوده و مكررا بررسی ‌شود. جراحی، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی هم راه‌های دیگر درمان است.‌ این نوع درمان‌ها اگر سرطان در مراحل اولیه باشد، می‌توانند سرطان پروستات را درمان و ریشه‌كن كنند ولی به خاطر داشته باشید ‌این درمان‌ها، ممكن است با عوارضی از قبیل كنترل نكردن ادرار و یا اختلال در نغوظ و ... همراه باشند.‌

دكتر مریم خیام‌زاده
مركز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی

منبع : روزنامه سلامت