غربالگری سرطان کولورکتال

کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده به طور اکید توصیه می‌کند که پزشکان، مردان و زنان ۵۰ ساله یا مسن‌تر را از نظر سرطان کولورکتال غربالگری کنند.
● ملاحظات بالینی
ـ ▪ ، سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر، ترکیب FOBT و سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر، کولونوسکوپی و باریم انما با کنتراست دو گانه می‌باشند. هر گزینه مزایا و زیانهایی دارد که ممکن است در بیماران منحصر به فرد و مراکز انجام دهنده‌ی این کارها تغییر بنمایند. انتخاب استراتژی اختصاصی غربالگری باید بر پایه‌ی ترجیحات و اولویت‌های بیمار، کنتراندیکاسیون‌های طبی، تبعیت بیمار، و منابع در دسترس موجود برای آزمایش کردن و انجام پیگیری باشد. پزشکان قبل ازانتخاب استراتژی غربالگری باید به بیماران خود درباره‌ی مزایا و زیانهای بالقوه‌ی همراه با هر گزینه، آگاهی و اطلاعات کافی بدهند.
▪ فاصله‌ی زمانی ایده‌آل برای انجام غربالگری به نوع آزمایش وابسته است. FOBT سالیانه نسبت به انجام غربالگری هر دو سال یکبار، باعث کاهش بیشتری در میزان ‌مرگ و میرمی‌شود. اما همچنین نتایج مثبت کاذب بیشتری نیز دارد. مبتنی برشواهدی که در خصوص سابقه‌ی طبیعی پولیپ‌های آدنوماتوز وجود دارد، فاصله‌یی ۱۰ ساله‌ برای انجام کولونوسکوپی توصیه شده است. در مورد سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر و باریم انمای باکنتراست دوگانه، به علت حساسیت پایین‌ترشان، فاصله‌های زمانی کوتاهتری برای انجام غربالگری (۵ ساله) توصیه می‌شود اما هیچ دلیل و شاهد مستقیمی برای تعیین فاصله‌ی زمانی ایده‌آل برای آزمایش‌ها به غیر از FOBT وجود ندارد. نتایج بررسی‌های مورد-شاهدی نشان داده‌اند که انجام دادن سیگموئیدوسکوپی هر ۱۰ سال یک بار ممکن است به اندازه‌ی سیگموئیدوسکوپی‌های انجام گرفته در فاصله‌های زمانی کوتاه‌تر، مؤثر باشند.
▪ کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده انجام غربالگری ابتدایی در ۵۰ سالگی را در مردان و زنانی که در معرض خطر متوسط ابتلا به سرطان کولورکتال می‌باشند، (بر پایه‌ی‌ میزان بروز این سرطان در این گروه سنی در جمعیت عمومی) توصیه می‌نمایند. در افراد در معرض خطر بالاتر (برای مثال، افرادی که یک خویشاوند درجه‌ی اول با تشخیص سرطان کولورکتال قبل از ۶۰ سالگی داشته‌اند) انجام غربالگری ابتدایی در یک سن پایین‌تر منطقی است.
▪ رهنمودهای کارشناسی شده برای غربالگری بیماران خیلی پرخطر، شامل افرادی که یک سابقه‌ی اشاره کننده به پولیپوزهای خانوادگی یا سرطان کولورکتال غیر پولیپوزی ارثی دارند یا یک سابقه‌ی شخصی از کولیت اولسراتیو دارند، وجود دارند. در بیمارانی که سندرم‌های ژنتیکی دارند، ممکن است انجام غربالگری زودرس با استفاده از کولونوسکوپی که مناسب باشد و ممکن است انجام مشاوره‌‌ یا آزمایش ژنتیکی در این بیماران اندیکاسیون داشته باشد.
▪ سن ایده‌آلی که درآن سن باید انجام غربالگری ازنظر ابتلا به سرطان کولورکتال متوقف شود، نامشخص است. به طور کلی بررسی‌های غربالگری به بیماران کم‌تر از ۸۰ سال محدود می‌باشد که درآن بررسی‌ها میزان مرگ و میر به علت سرطان کولورکتال در فاصله‌ی ۵ سال از آغاز انجام غربالگری ابتدایی، شروع به کاهش نموده‌اند.
▪ اصولاً بازده غربالگری در اشخاص مسن‌تر (به علت میزان بروز بالاتر سرطان کولورکتال) افزایش می‌یابد، اما در نتیجه‌ی وجود تعداد زیادی از علت‌های مرگ در این گروه سنی که با هم رقابت می‌کنند ممکن است فواید انجام غربالگری محدود باشد. بنابراین متوقف کردن انجام غربالگری در افرادی که سن بالای آنها یا وضعیت‌های بیماری همراه مربوطه، امید زندگی را محدود می‌کنند، معقول می‌باشد.
▪ روش‌های غربالگری FOBT، از کارت‌های آزمایش گایاک که در خانه‌ توسط بیماران از ۳ نمونه مدفوع متوالی تهیه شده و به پزشک ارائه می‌شود، استفاده می‌نمایند. این مورد که آیا باید بیماران قبل از انجام آزمایش FOBT از داروهای مشخصی پرهیز نموده ویا غذای خود را محدود نمایند، مشخص نشده است.
▪ رهیدراسیون این نمونه‌ها قبل از انجام آزمایش، حساسیت FOBT را افزایش می‌دهد ولی باید در نظر داشت که این کار اصولاً تعداد نتایج مثبت کاذب آزمایش را نیز زیاد می‌کند. معاینه‌ی انگشتی رکتال (DRE) و یا آزمایش نمونه‌ی منفرد مدفوع که در طی DRE به دست آمده است، به عنوان یک استراتژی مناسب غربالگری برای سرطان کولورکتال،توصیه نشده است.
▪ ترکیب FOBT و سیگموئیدوسکوپی ممکن است که سرطان‌ها و پولیپ ‌های بزرگ‌ بیشتری را نسبت به انجام دادن هر آزمایش به تنهایی، پیدا کنند، اما فواید اضافی و زیان‌های بالقوه‌ی ترکیب کردن ۲ آزمایش با هم، هنوز مشخص نشده است. به طور کلی FOBT باید مقدم بر سیگموئیدوسکوپی انجام پذیرد چرا که نتایج مثبت آزمایش FOBT یک اندیکاسیون برای انجام دادن کولونوسکوپی می‌باشد که دراین صورت نیاز به انجام سیگموئیدوسکوپی را خود به خود مرتفع می‌سازد.
▪ کولونوسکوپی حساسترین و اختصاصی‌ترین آزمایش برای کشف سرطان و پولیپ های بزرگ است اما همچنین با خطرات بیشتری نسبت به دیگر آزمایش‌های غربالگری سرطان کولورکتال همراهی دارد.
▪ این موارد شامل احتمال یک خطر اندک برای خونروی و نیز خطر پرفوراسیون می‌باشد که به صورت اولیه با برداشتن پولیپ‌ها یا با انجام دادن بیوپسی‌ها درطی غربالگری همراهی دارند. کولونوسکوپی هم چنین نیاز به پرسنلی با آموزش بهتر، آماده‌سازی روده در طول شب و تسکین دادن بیمار دارد و همچنین زمان بهبودی طولانی‌تری دارد که این موارد باید به بیمار منتقل شود. این موردهنوز مشخص نشده است که آیا فواید بالقوه‌‌ی اضافی کولونوسکوپی نسبت به غربالگری‌های جانشین به اندازه‌ی کافی زیاد می‌باشند که انجام آن را که همراه با خطرات و ناراحتی‌های زیادتری می‌باشد، در همه‌ی بیماران توجیه بنماید.
▪ هزینه‌های ابتدایی کولونوسکوپی نسبت به دیگر آزمایش‌ها بیشتر است. از منظر اجتماعی، تخمین‌ها و برآوردهای هزینه‌ی سودمندی، نشان می‌دهد که همه‌ی روش‌های غربالگری در مقایسه با انجام ندادن غربالگری، احتمالاً به اندازه‌ی دیگر خدمات پیشگیری بالینی که کمتر از ۳۰.۰۰۰۰ دلار زندگی افزوده شده در سال را به دست می‌آورند، هزینه - سودمند می‌باشند.

منابع در دفتر نشریه می‌باشد.
دکتر بهروز نبئی
دکتر اکبر نیک پژوه
طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی

منبع : هفته نامه پزشکی امروز