دندان نو رسیده مبارک!

تجربه رویش اولین دندان‌های شیری نوزاد برای مادران و پدران جوان اغلب خاطره‌ای شیرین و ماندگار است، خاطره‌ای که با گریه و بی‌قراری چند روزه نوزاد، نگرانی مادر و بی‌خوابی و کلافگی پدر همراه است!.
شاید بسیاری از مادران جوان در ابتدا توجیهی برای این بی‌قراری فرزندشان نداشته باشند، اما مراجعه به پزشک یا مشورت با مادران با تجربه‌تر نگرانی آنها را برطرف می‌کند. اولین دندان نوزاد در راه است. زمان رویش اولین دندان شیری معمولاً حوالی شش ماهگی است. پس از آن تا سن دو و نیم سالگی رویش دندان‌های شیری ادامه می‌یابد تا در نهایت تعداد آنها به ۲۰ عدد برسد. این دندان‌ها تا سن شش سالگی که اولین نشانه‌های رویش دندان‌های دائمی در دهان کودک ظاهر می‌شود، تنها دندان‌های او هستند، اما پس از آن به تدریج تا سن ۱۲ سالگی این دندان‌ها با دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند.
شاید شما نیز از جمله افرادی باشید که در پیروی از یک عقیده نادرست قدیمی، اعتقاد دارند دندان‌های شیری به‌خاطر عمر کوتاهشان اهمیت چندانی ندارد و به مراقبت از آنها نیازی نیست و به مجرد پوسیدگی و دردناک شدن باید آنها را از دهان کودک خارج کرد، اما واقعیت غیر از این است.
دندان‌های شیری علاوه بر وظایف معمولی یک دندان (تکلم، جویدن، حفظ شکل و زیبایی چهره) نقش مهم دیگری بر عهده دارند و آن حفظ فضاهای لازم برای رویش دندان‌های دائمی است. دندان‌های شیری سالم، فضای لازم را برای دندان‌های دائمی جایگزین خود حفظ می‌کنند تا دندان‌های دائمی زیرین آنها بموقع و در جای مناسب خود رویش پیدا کنند. اگر یک دندان شیری زودتر از زمان مناسب خود، ‌کشیده شود، دندان‌های عقبی آن به سمت جلو حرکت کرده و فضای دندان کشیده شده را اشغال خواهند کرد. در نتیجه هنگامی که دندان دائمی زیرین دندان کشیده شده، به زمان رویش برسد، به دلیل نداشتن فضای کافی، رویش نابه‌جا خواهد داشت و یا نهفته باقی می‌ماند و مشکلات ارتودنسی و ردیف نبودن دندان‌ها را برای کودک ایجاد خواهد کرد.
● تقویم دندانی برای رویش دندان‌های شیری
دندان‌های شیری معمولاً از شش ماهگی شروع به رویش می‌کنند و تا سن دو و نیم سالگی تکمیل می‌شوند. اگر دندان‌های فرزندتان چند ماه زودتر از موعد مقرر رشد کرده یا دچار تاخیر در رشد شده است، اصلاً‌ نگران نباشید، ولی اگر این تأخیر بیش از ۹ ماه طول کشید باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
▪ ۵ تا ۶ ماهگی:‌
در این دوران اغلب کودکان دندانی ندارند. لثه‌های کودکتان را با یک پارچه مرطوب، تمیز کنید. مراقب باشید کودکتان به شیر خوردن در هنگام خواب عادت نکند، هرگز سرشیشه یا پستانک او را شیرین نکنید.
▪ ۷ تا ۲۱ ماهگی:
دندان‌های پیشین کودکان رویش پیدا می‌کنند. کودکان اجازه دارند فقط با شیشه محتوی آب ساده شیرین نشده بخوابند. دندان‌های رویش یافته را با پارچه مرطوب تمیز کنید. کودکتان را برای اولین معاینه به دندانپزشک ببرید.
▪ ۳۱ تا ۴۲ ماهگی:
دندان‌های آسیای کوچک و بزرگ شیری و نیز دندان نیش شیری رویش می‌یابند. در پایان ۲ سالگی می‌توانید مسواک زدن را به کمک مقدار بسیار کمی خمیر دندان فلورایددار شروع کنید و حداقل روزی ۲ بار برای کودکتان مسواک بزنید. مسواک نرم و کوچکی را برای کودکتان انتخاب کنید. تنقلات سالم مثل میوه‌های تازه و سبزیجات را به او پیشنهاد کنید. مصرف مواد شیرین را کاهش دهید.
▪ ۲ تا ۵ سالگی:
در این سن تقریباً تمام ۲۰ دندان شیری رویش یافته‌اند. به کودکتان اجازه دهید برای خودش مسواک بزند، اما به یاد داشته باشید مسواک اصلی را شما باید برای کودکتان بزنید و اگر دندان‌هایش به هم فشرده است، برایش نخ دندان بکشید. مسواک برقی لازم نیست، اما ممکن است انگیزه خوبی برای مسواک زدن کودکتان باشد.
▪ ۶ سالگی:
در این سن اولین دندان آسیایی دائمی در انتهای دهان رویش پیدا می‌کند بدون آنکه دندان شیری لق شده باشد. این دندان که به دندان ۶ سالگی معروف است باید به کمک یک روش پیشگیری به نام «فیشور سیلانت» در مقابل پوسیدگی‌ها واکسینه شود.
● مصائب رویش دندان
بچه‌ها هنگام رویش دندان‌هایشان دچار مشکلات و علائمی می‌شوند که گاهی والدین را هم کلافه می‌کنند. بیقراری، آبریزش از دهان، تب و خارش لثه‌ها از جمله این مشکلات‌ هستند. راه‌حل‌های زیر برای مواجهه با این مشکلات پیشنهاد می‌شود:
▪ آب‌دهان کودکتان را مرتب به کمک یک پارچه تمیز از اطراف دهانش خشک کنید. باقی ماندن این رطوبت در اطراف دهان ممکن است سبب ایجاد لکه‌های قرمز پوستی شوند.
▪ هنگامی که کودکتان خواب است، پارچه‌ای را در زیر سرش قرار دهید و هرگاه توسط آب دهانش خیس شد آن‌را عوض کنید.
▪ برای کودکتان چیزی فراهم کنید تا آن‌را بجود. لثه‌های کودکان به هنگام دندان درآوردن به شدت می‌خارد. دقت کنید چیزی که برای جویدن به کودکتان می‌دهید به اندازه‌ کافی بزرگ باشد تا امکان بلعیده شدن آن وجود نداشته باشد و در ضمن به قطعات کوچک‌تری خرد نشود. پارچه تمیز خیسی که به مدت ۳۰ دقیقه در فریزر قرار گرفته باشد کمک خوبی برای لثه کودکتان خواهد بود. دندان‌گیرهای لاستیکی نیز وسایل مناسبی هستند، اما مراقب باشید که پاره و یا شکسته نشوند. یک قاشق چایخوری سرد نیز وسیله خوبی است که کودکتان لثه‌هایش را به کمک آن آرام کند.
▪ می‌توانید به کمک انگشتان تمیز خود، لثه‌های کودک را ماساژ دهید و به آرامش او کمک کنید.
▪ هرگز دندان‌گیرها را به کمک نخ یا زنجیر دور گردن کودک نیندازید زیرا احتمال خفگی او وجود دارد.
▪ اگر کودکتان بی‌قرار است، می‌توانید با ‌هماهنگی با پزشک، از استامینوفن برای آرام کردن او استفاده کنید.

دکتر سیامک شایان‌امین

منبع : روزنامه تهران امروز