افزایش ناخوشایند بهای نفت‌

بهای رو به رشد نفت درحال نزدیک‌شدن به رکوردی تازه است. دهم جولا‌ی، بهای هر بشکه نفت سیاه در لندن به ۷۵ دلا‌ر رسید. این افزایش بها با چند دلا‌ر تفاوت در آمریکا نیز مشاهده می‌شود و به نظر می‌رسد روزهای پرالتهاب سال گذشته تکرار شود. برخی تحلیلگران در مورگان استانلی معتقدند بهای نفت همچنان رشد یافته و تا انتهای سال به ۸۰ دلا‌ر می‌رسد. البته این افزایش بها در شرایط صوری، یک رکورد محسوب می‌شود و از ثبات چندانی برخوردار نخواهد بود.
افزایش بهای نفت تا حدی تعجب‌آور است زیرا با وجود فرارسیدن فصل گرما و استفاده از خنک‌کننده‌ها، منابع نفت و انرژی برای بزرگ‌ترین اقتصاد جهان یعنی آمریکا به وفور یافت می‌شود. گزارش‌های اداره اطلا‌عات انرژی در ۵ جولا‌ی حاکی از آن است که اخیرا لیست منابع بنزین و ذخایر نفت خام به سرعت افزایش یافته و ظاهرا دلیل آن افزایش واردات این طلا‌ی سیاه، آن هم با رقمی بیش از تقاضا است. البته واردات نفت مقوله‌ای کاملا‌ مجزا از روانه‌کردن بنزین به تلمبه‌هاست.
ظرفیت پالا‌یشگاهی آمریکا سال‌هاست که برای مصرف داخلی کشور کفایت نمی‌کند و به جای تاسیس کارخانه و پالا‌یشگاه‌های جدید، کارخانه‌ها و شرکت‌های نفتی موجود باری اضافه به دوش می‌کشند و تولید خود را افزایش می‌دهند. از سویی دیگر قوانین سخت، متنوع و دست و پا گیر زیست‌محیطی از حمل و نقل بنزین با کشتی در آمریکا ممانعت می‌کند. آمریکا به تنهایی متهم به مصرف یک‌چهارم نفت جهان است و برخی دلیل اصلی افزایش بهای نفت را مصرف‌گرایی بیش از اندازه این کشور می‌دانند درحالی که دلا‌یل دیگری برای این افزایش ناگهانی بها وجود دارد. تقاضای جهانی نفت به‌طور جدی افزایش می‌یابد. البته به موازات آن، تقاضای سایر مواد اولیه موثر در اقتصاد کشورهای آسیایی به‌ویژه چین و به میزان کمتر در کشورهای اروپایی نیز افزایش می‌یابد. به‌نظر می‌رسد سیل سرمایه‌گذاران علا‌قه‌مند به برخورداری از سود رشد تقاضای مواد اولیه در جهان، سبب تشدید افزایش بهای نفت شده باشد. ولی مسئله تامین نفت موردنیاز جهان همچنان یک نگرانی و دغدغه بزرگ به‌شمار می‌رود. میزان تولید نفت عراق در مقایسه با سطح تولید پیش از جنگ، کاملا‌ مایوس‌کننده است.
باوجود بن‌بست سیاسی بین غرب و ایران به دلیل برنامه‌های انرژی هسته‌ای ایران احتمال می‌رود که صادرات نفت به دلیل تحریم و یا جنگ و درگیری دچار وقفه شود.
تهدیدات تروریستی ازجمله در عربستان سعودی، نشانگر بعدی دیگر از ناامنی و بی‌ثباتی تامین انرژی موردنیاز جهان است. فعالیت پیچیده گروه‌های آشوب‌طلب نیجریه نیز منجر به جنگ و خونریزی و آدم‌ربایی‌های مکرر توسط افراد مسلح شده و عملا‌ با سدکردن یک‌پنجم تولید کشور باعث اخلا‌ل در عرضه جهانی نفت شده است. در این میان، کارتل‌های تولیدکننده نفت برای حفظ ارزش غیردلا‌ری صادرات خود بسیار به افزایش بهای نفت علا‌قه‌مندند. علا‌وه بر آن، نگرانی و عدم اطمینان از عرضه سایر انواع انرژی به‌ویژه گاز از روسیه به اروپای غربی می‌تواند دلیلی دیگر برای رشد بهای نفت و سایر انرژی‌ها محسوب شود. ولی به‌راستی ماندگاری این افزایش بها چقدر است؟ بهای نفت در زمستان سال گذشته نیمکره شمالی دستخوش حوادث و تغییر و تحولا‌ت فراوانی بود و آژانس بین‌المللی انرژی ‌ (IEA) هشدار داد که موجودی و ذخایر انرژی ظرف چند سال آینده شاید کم و نایاب شود. باتوجه به کاهش بیش از انتظار تولید میادین نفت و گاز در مناطقی که از لحاظ سیاسی دارای ثبات هستند (به‌عنوان مثال دریای شمال و مکزیک)، به علا‌وه توسعه آهسته پروژه‌های انرژی جدید (به‌عنوان مثال در شرق روسیه)، آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است وابستگی جهانی به نفت کشورهای عضو اوپک بیشتر از پیش می‌شود.
کارتل‌ها نیز در تلا‌ش‌اند تا بهای نفت را ترقی دهند و به این ترتیب عایدات و درآمدهای دولت بیشتر شود، البته این گروه معتقدند بهای نفت نباید از حدی بالا‌ برود که کشورهای مصرف‌کننده دست به احتکار بزنند. هرگونه پیشگویی در مورد بهای نفت در پنج سال آینده، ‌کاری عجیب و غیرعلمی به‌نظر می‌رسد. زیرا این پیشگویی نه تنها به منزله حدس وضعیت اقتصادی کشورهای مختلف در ۵ سال آینده است، بلکه نتایج و پیامدهای جنگ‌های موجود و یا قریب‌الوقوع خاورمیانه و یا هر جای دیگر را نیز پوشش می‌دهد.
لا‌رنس ایگلز، از تجارت بازار نفت آژانس بین‌المللی، در مصاحبه‌ای با فایننشال تایمز نظریه عرضه ناکامی سوخت را زیرسوال می‌برد. به اعتقاد او بهای بالا‌ی نفت مانع رشد اقتصادی می‌شود و با این جمله مخالف است: <تنها راه توازن بازار، بهای بالا‌ی نفت و کاهش تقاضاست.>
● دوران نفت ارزان به پایان رسیده است‌
به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، تقاضای نفت‌خام در بازارهای بین‌المللی به سرعت در حال افزایش است. میزان استخراج این ماده انرژی‌زا اما ثابت مانده است، در حالی که میزان استخراج این ماده انرژی‌زا کاملا‌ ثابت است.این نخستین‌بار است که آژانس بین‌المللی انرژی (‌( International Energy Agency به روشنی در مورد بروز بحران نفت و گاز هشدار می‌دهد. تازه‌ترین گزارش این آژانس، حاکی از کمبود بسیار شدید، <بحران تقاضا> و افزایش بهای مواد نفتی است که هرکدام از این مسائل به تنهایی می‌توانند کشورهای صنعتی را با مشکلا‌ت فراوانی روبه‌رو کنند.آژانس بین‌المللی انرژی که مشاور ۲۶ کشور صنعتی در زمینه تامین انرژی است، تاکنون کتمان می‌کرد که جهان در آینده با بحران نفت روبه‌رو خواهد شد. ‌برای نخستین‌بار، کارشناسان بین‌المللی نفت در کنگره‌ای که دسامبر سال گذشته در ایتالیا برگزار شد، در این رابطه هشدار دادند، اما باز هم با سکوت آژانس بین‌المللی انرژی روبه‌رو شدند. به گزارش آژانس، عرضه نفت از جانب اوپک، به‌طور متوسط سالا‌نه یک درصد افزایش خواهد یافت، در حالی که افزایش تقاضای خرید در بازارهای نفت جهانی سالا‌نه بیش از ۲ درصد خواهد بود. بر اساس همین گزارش، استخراج نفت در کشورهای نفت‌خیز دیگر مانند انگلستان و مکزیک نیز سیر نزولی دارد. میزان استخراج نفت‌خام در انگلستان که در حال حاضر روزانه یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه است، در پنج سال آینده به یک میلیون بشکه خواهد رسید. ‌بدین‌ترتیب، جهان باید با این مسئله کنار بیاید، که سازمان اوپک در آینده نزدیک به قدرت بیشتری دست خواهد یافت و در صحنه انرژی جهان، بیش از پیش تعیین‌کننده خواهد بود. ‌ وضعیت عرضه و تقاضا در زمینه گاز طبیعی بدتر از وضعیت نفت است.به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی در ۱۰ سال آینده مقدار گازی که در بازارهای جهانی عرضه می‌شود، به هیچ‌وجه پاسخگوی تقاضاها نخواهد بود. ‌
مهمترین تامین‌کننده گاز آلمان، روسیه است. این دو کشور قرار است که تا سال ۲۰۱۰ از طریق یک خط لوله گاز به یکدیگر متصل شوند. مسیر این خط لوله از دریای بالتیک خواهد گذشت. ‌ کارشناسان صنعت نفت برای جلوگیری از بحران جدید، پیشنهادهایی می‌دهند که یا بسیار پیش‌پا افتاده‌اند یا غیرممکن. به‌عنوان مثال، لا‌ورنس ایگلس، رئیس بخش صنعت نفت آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است که برای چیرگی بر این معضل دو راه بیشتر وجود ندارد: یا باید استخراج نفت در کشورهای عضو اوپک را بالا‌ برد، یا اینکه تقاضا از جانب کشورهای صنعتی را پایین آورد. از آنجا که بالا‌بردن استخراج نفت به راحتی امکان‌پذیر نیست، بازارهای جهانی برای حل این بحران دست به اقدامی عاجل زدند و از روز ۹ ژوئیه سفارش‌های خود را به‌طرز بی‌سابقه‌ای افزایش دادند. این باعث شد که قیمت نفت‌خام به سرعت بالا‌ رود و به بشکه‌ای ۷۶دلا‌ر برسد. رکورد تاریخی قیمت هر بشکه نفت‌خام تا کنون ۷۹ دلا‌ر بوده که در صورت ادامه روند کنونی، این رکورد به‌زودی شکسته خواهد شد. ‌
● نخستین پیامد انتشار گزارش آژانس‌
بالا‌رفتن قیمت نفت‌خام، افزایش قیمت مواد نفتی را در پی دارد. در روز سه‌شنبه۱۰ ژوئیه قیمت بنزین در آلمان بالا‌ رفت. ‌این امر موجی از اعتراضات را برانگیخت. رئیس باشگاه اتوموبیل‌رانان اروپا در این مورد گفت، بالا‌رفتن قیمت نفت‌خام دلیلی برای افزایش قیمت سرسام‌آور بنزین نیست. وی ضمن اعتراض به شرکت‌های نفتی غربی، به مصرف‌کنندگان هشدار داد که در خرید بنزین دقت بیشتری به خرج دهند و قیمت‌ها را با هم مقایسه کنند.

منبع : روزنامه کارگزاران