استان کهگیلویه و بویراحمد

استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان های زیبای ایران در دامنه های زاگرس است که دارای جاذبه های متعدد و چشم نواز طبیعی و جاذبه های ارزشمند تاریخی است. این استان یکی از اصلی ترین مکان های زیست عشایر ایران است که شیوه های زندگی جذاب آن ها و تعامل ارزشمندشان با طبیعت یکی از زیباترین و کمیاب ترین جلوه های گردشگری ایران را رقم زده است. غارها و اشکفت های متعدد، دریاچه های متعدد و زیبای طبیعی به همراه رودخانه ها و آبشارهای خروشان و پرآب دردل کوهستان های بزرگ و مشهوری چون دنا جاذبه های طبیعی این منطقه را به وجود آورده و ارزش های اکوتوریستی منطقه را برجسته نموده است. مهم ترین ركن فعالیت اقتصادی مردم استان کهگیلویه و بویراحمد را دام پروری تشكیل می ‎دهد كه از دیربازدر این منطقه رواج داشته است.
صنایع این استان نیز به دو دسته صنایع دستی و کارخانه ای تقسیم می شود که صنایع دستی آن رونق به سزایی داشته و یکی دیگر از جاذبه های این استان به شمار می آید.
● مکان های دیدنی و تاریخی
استان کهگیلویه و بویر احمد از مناطق طبیعی و باارزشی برخوردار بوده و از توانمندی بالایی در زمینه جهانگردی برخوردار است. معروف ترین جاذبه های طبیعی این استان را آبشار های متعددی چون آبشار مارگون، آبشاربهرام بیگی، آبشاریاسوج و آبشارگنج بنار تشکیل می دهند. باغ های زیبا، تالاب های طبیعی، غارها و اشکفت ها، چشمه های متعدد، دریاچه های طبیعی دردل کوهستان های بزرگ و معروف و دامنه های مناسب اسکی و ورزش های مفرح زمستانی؛ تنها بخشی از جاذبه های طبیعی این استان را تشکیل می دهند.
جلوه های زندگی عشایری، آداب و رسوم، لباس های سنتی، موسیقی و رقص های محلی عشایر این استان در دل طبیعت زیبا و جذاب منطقه؛ بخش دیگری از دیدنی های استان کهگیلویه و بویر احمد را تشکیل می دهد. بناهای تاریخی چون آتشکده خیرآباد، قلعه ها و روستاهای تاریخی متعدد چون: دژسلیمان، روستای تاریخی میمند، روستای تاریخی مارگون، روستای تاریخی سی سخت، روستای تاریخی چرام، روستای تاریخی دهدشت قدیم و روستای تاریخی لنده به همراه بقعه متبرکه امام زاده هایی چون: امام زاده عبدالله، امام زاده پنجه خل، امام زاده بی بی حكیمه، امام زاده شاه عباس، امام زاده سید محمد، بقعه امام زاده حسن، بقعه امام زاده قاسم، بقعه امام زاده پهلوان، بقعه امام زاده چله خان و بقعه خضر تنها بخشی از مکان های تاریخی این استان را تشکیل می دهند که در قسمت های مختلف استان پراکنده شده اند. استان کهگیلویه و بویر احمد با مردمی مهربان و میهمان دوست همراه با طبیعت و بناهای جذاب خود؛ همواره چشم انتظار گردشگران و دوست داران طبیعت بکر و زیباست.
● صنایع و معادن
صنایع استان کهگیلویه و بویر احمد به دو دسته صنایع دستی و صنایع کارخانه ای تقسیم می شوند. صنایع دستی این استان شامل: فرش بافی سنتی، ‌بافت انواع گلیم، جاجیم، گبه، خورجین، سیاه چادر، نمد و محصولاتی نظایر آن است كه بافت آن‎ها در اغلب خانه‎ها و در بیش تر مناطق روستایی و عشایری رواج دارد.
با وجود ذخایر غنی نفت، گاز و پراكنده گی سایر منابع معدنی دراستان كهگیلویه و بویراحمد، فعالیت‎های صنعتی و معدنی در‎این استان، نسبت به دیگر مناطق كشور، رشد نیافته رونق چندانی ندارد. علاوه بر صنایع استخراج نفت در گچساران و كارخانه قند یاسوج، بقیه كارگاه‎های صنایع دستی و تولیدی تازه تأسیس شده‎اند و در زمینه‎های صنایع غذایی، فلزی، نساجی و چرم، چوب و سلولزی، شیمیایی و دارویی و صنایع ساختمانی فعالیت می‎كنند. با وجود این میزان فعالیت‎های صنعتی و معدنی نسبت به فعالیت‎های بخش كشاورزی و خدمات بسیار كم است. معادن مهم استان كهگیلویه و بویراحمد به شرح زیر است:
▪ معادن بوكسیت در روستای سرفاریاب دهدشت.
▪ معدن مس در روستای خزنگاه بویراحمد.
▪ ذخایر فسفات در روستای جان قلی ( تیام ) در منطقه سرفاریاب
▪ دخایر گوگرد در روستای نزاع علیا گچساران
▪ معادن سنگ‎های ساختمانی در اكثر مناطق استان.
▪ معادن گچ در بیش تر مناطق استان.
علاوه بر معادن بالا، معادن دیگری از جمله شن و ماسه، خاک رس، سنگ آهك و سنگ نما نیز كه در مناطق مختلف استان پراكنده هستند می‎توان نام برد. از اكثر‎این معادن در فعالیت‎های ساختمانی و راهسازی و تولید آجر و موزائیك استفاده می‎شود.
● کشاورزی و دام داری
مهم ترین ركن فعالیت اقتصادی مردم استان کهگیلویه و بویراحمد را دام پروری تشكیل می‎دهد كه از دیرباز دراین منطقه رواج داشته است. دام پروری دراین استان به دو روش متحرک و ساكن وجود دارد كه نوع متحرک آن توسط عشایر كوچنده استان و به تبعیت از شرایط آب و هوایی و تغییرات فصلی، برای دسترسی به مراتع و علوفه مورد نیاز، به صورت ییلاق و قشلاق انجام می‎گیرد. علاوه بر دام پروری به شیوه‎های سنتی و بومی، درسال‎های اخیر؛ تعدادی دام داری صنعتی، ‌متشكل ازگاوداری و پرواربندی گوسفند نیز به صورت پراكنده در سطح استان رواج یافته است. استان كهگیلویه و بویراحمد به سبب طبیعت مساعد، به ویژه تنوع گیاهان جنگلی و وجود آب و هوای مساعد، شرایط مناسبی برای پرورش زنبورعسل دارد.
علاوه بر رواج زنبورداری سنتی در مناطق روستایی، گسترش كندوهای زنبورعسل به شیوه نوین درسال‎های اخیر، باعث افزایش درآمد كشاورزان و زنبورداران شده است. مرغ داری صنعتی نیز در سال‎های اخیر گسترش یافته و بخشی از نیازمندی‎های اهالی شهرنشین استان را تأمین می‎كند. بعد از دام داری، ‌كشاورزی مهم ترین فعالیت اقتصادی ساكنان ‎این استان را تشكیل می‎دهد. به علت طبیعت خاص این منطقه و وجود زمین های كوهستانی و تپه ماهوری، كشاورزی آن بیش تربه صورت دیم به ویژه كشت گندم صورت می‎گیرد.
علاوه بر كشت گندم و جو كه به صورت دیم و آبی در بیش تر مناطق استان رایج است، كشت برنج نیز درمناطق گرم و معتدل استان كه منابع آب كافی دارند، معمول است. محصولات مهم كشاورزی در ‎این استان؛ غلات، حبوبات، نباتات علوفه‎ای، ذرت و صیفی جات است كه كشت آن‎ها در مناطق مختلف استان رواج دارد.
موقعیت طبیعی مرتفع، به ویژه كمبود زمین‎های مسطح در مناطق خاور و شمال خاوری استان، باعث شده است كه باغ داری در دره‎های كوهستانی و بر روی ارتفاعات ناهموار و پرآب این مناطق رواج یابد. درسایرمناطق مستعد استان نیز غرس انواع درختان، از جمله سیب، انگور، گردو و مركبات رونق یافته است. در ‎این میان تولید سیب، انار، خرما و انواع مركبات در مناطق كهگیلویه، گچساران و چرام اهمیت بیش تری یافته است.
● وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
كهگیلویه از سه كلمه «كوه»، «گیل» و «اویه» تركیب یافته است. از آن جا كه كلمه «او» پسوند مالكیت است، بنابراین معنای این نام «منطقه كوهستانی گیل» است.
استرابون – جغرافی‎دان مشهور یونان باستان – كهگیلویه را بخشی از خاك اوكسی‎ها
( نام هخامنشی خوزستان ) می‎داند. در دوره ساسانیان، قباد ساسانی ارگان ( ارجان ) را در قسمت دشتی آن بنا نهاد كه «قباد خوره» نامیده می‎شد. مناطق كوهستانی آن را نیز «رم زمیگان » می‎نامیدند. در دوران بعد از اسلام «قباد خوره» به نام شهرحاكم نشین آن ولایت ارگان ( ارجان )، و مناطق كوهستانی آن«رم زمینگان» به كهگیلویه شهرت یافت.
در قرن‎های بعد كه شهر ارگان ویران شد افشارها و لرها سراسر آن را تصرف كردند، تمامی ‎این خطه كهگیلویه و قسمت كوهستانی آن «پشت كوه» و سمت دشتی آن «زیركوه» نامیده شدند. استان كهگیلویه و بویر احمد در گذشته‎ای نه چندان دور جزو یكی از بلوک‎های مملكت فارس و شامل دو قسمت شمال خاوری - كه آن را سردسیر و كوهستانی و پشت كوه - و قسمت جنوبی و باختر- كه آن را نره كوه و بهبهان می‎نامیدند- بوده است. كهگیلویه در زمان‎های قدیم، جزو لرستان بزرگ به شمار می آمده است.
● مشخصات جغرافیایی
استان كهگیلویه و بویر احمد در جنوب باختری ‎ایران، بین ۳۰ درجه و ۹ دقیقه تا ۳۱ درجه و ۳۲ دقیقه پهنای شمالی و ۴۹ درجه و ۵۷ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۴۲ دقیقه درازای خاوری واقع شده است. این استان از شمال با استان چهار محال و بختیاری، از جنوب با استان‎های فارس و بوشهر، از خاوربا استان‎های اصفهان و فارس و از باختر با استان خوزستان همسایه است. قله دنا با ۴۴۰۹ متر و لیشتر با ۵۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا به ترتیب بلندترین و پست ترین ناحیه استان هستند.
كهگیلویه و بویراحمد از نظر آب و هوا به دو قسمت سردسیری و گرمسیری تقسیم می شود. قسمت گرمسیری منطقه ای پست با ارتفاع متوسط حدود ۹۰۰ متر از سطح دریا و قسمت سردسیر منطقه ای مرتفع با ارتفاع متوسطی در حدود ۲۱۰۰ متر از سطح دریا است.
استان كهگیلویه و بویر احمد به دو قسمت كهگیلویه و بویراحمد تقسیم شده است كه نیمی ‎از ایلات در منطقه كهگیلویه و نیمی ‎دیگر در منطقه بویر احمد زندگی می كنند. ایلات مختلف استان درطول سال به ییلاق و قشلاق پرداخته و درجریان كوچ؛ جلوه‎های ویژه‎ای از زندگی عشایر و كوچ نشین را به نمایش می‎گذارند. در سرشماری سراسری سال ۱۳۷۵ جمعیت این استان ۵۴۰۸۱۲ نفر برآورد شده است.
● شهرهای استان:
بویراحمد - دنا - کهگیلویه - گچساران .(اطلاعات و آمار مربوط به سرشماری سال ۱۳۷۵ می باشد).

منبع : شبکه جهانی جام‌جم