صنعت پوشاک؛ عاملی برای جهش اقتصادی و رشد تولید

اتحادیه صادرکنندگان صنایع نساجی و پوشاک به‌عنوان یکی از اتحادیه‌های صادراتی وابسته به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران که در اردیبهشت سال ۱۳۷۸ تأسیس شد، جایگزین اتحادیه‌ای است که قبلاً تحت عنوان ”کشبافان صادرکننده“ فعالیت می‌کرد.
اتحادیه کشبافان صادرکننده در سال ۱۳۶۳ تأسیس شد در آن زمان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در پی ایجاد تشکل‌های تخصصی اعضاء خود که در حیطه فعالیت‌های صادراتی عمل می‌کردند پوشاک (پنبه‌ای، پشمی تریکو) و پارچه‌های تاری تأسیس کرد که دبیرخانه آن در محل اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران مستقر شد.
در آن موقع به دلیل الزام صادرکنندگان به عضویت قبلی در یکی از تشکل‌های صادراتی جهت اخذ کارت بازرگانی و رونق صادرات به اتحادیه جماهیر شوروی استقبال از عضویت در اتحادیه چشمگیر بود لیکن با گذشت زمان و با لغو قرارداد بازرگانی تهاتری بین ایران و شوروی و عدم الزام به عضویت در اتحادیه بدین‌ترتیب اتحادیه‌های صادراتی از جمله اتحادیه کشبافان صادرکننده با شرایط تازه‌ای روبه‌رو گشت.
به‌دنبال شرانط مذکور و رکورد فعالیت‌های اتحادیه بود که در اردیبهشت ماه ۱۳۷۸ مجمع عمومی فوق‌العاده تشکیل و نام اتحادیه را به صادرکنندگان صنایع نساجی و پوشاک تغییر داد و زمینه فعالیت تازه‌ای فراهم آورد.
اتحادیه از طریق تماس‌های مستقیم با اعضاء، تماس‌های لازم با سازمان‌های مسئول در امر صادرات، انعکاس اطلاعات به اعضاء و دریافت مشکلات آنها، مسائل مختلف را در هیئت مدیره تجزیه و تحلیل کرده و در جهت حل مسائل موجود به‌صورت کارشناسانه اقدام می‌کند. به‌طور کلی اتحادیه وظیفه دارد، مسائل و مشکلات صادرات را بررسی کرده و با ارائه نظرات کارشناسی و مذاکره با مسئولان در جهت حل و فصل آنها اقدام نماید.
با نادر سیف ـ دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع نساجی و پوشاک ایران ـ پیرامون وضعیت پوشاک کشور و صادرات این محصول که به اعتقاد وی عاملی برای جهش اقتصادی و رشد تولید کشور است، گفت‌وگوئی انجام دادیم.
● ارزیابی شما از وضعیت فعلی صنایع نساجی و پوشاک کشور چیست؟
▪ ما باید صنعت نساجی و پوشاک را در کنار هم ببینیم زیرا بخش قابل توجهی از صنعت نساجی به پوشاک اختصاص دارد و مانند تمام صنایع دیگر در شرایط خاصی از نظر تحریم و فشار کشورهای دیگر قرار داریم که البته این مسائل گذرا است زیرا ما تجربه این فشارها را در سال‌های گذشته نیز داشتیم.
وضعیت صنعت نساجی و پوشاک نسبت به گذشته تفاوت چندانی نکرده است اما اخبار خوبی مبنی بر توجه مسئولین به این صنعت به گوش می‌رسد. از سوئی سرپرست وزارت صنایع و معادن، مدیر کل دفتر نساجی و پوشاک، کمیسیون صنایع مجلس و رئیس‌جمهور پیش از گذشته به اهمیت صنعت پوشاک پی برده‌اند و تصورم این است که قصد دارند تا توجه بیشتری به این صنعت نشان دهند.
● میزان صادرات و تولید در طی سال‌های گذشته چه مقدار بوده است؟
▪ در سال گذشته حدوداً کمتر از نیم میلیارد دلار صادرات نساجی و پوشاک داشتیم که نزدیک به ۱۵۰میلیون دلار آن مربوط به پوشاک و البسه بود. به هر حال در مقایسه با صنعت پوشاک رقم بدی نیست و هرچند که توان صادرات بیشتری را در پوشاک داریم اما در این شرایط بد نیست.
اگر چنان‌چه تولیدکنندگان ما تولید صادرات محور را سرلوحه برنامه‌هایشان قرار دهند و مسئولین نیز شرایط صادرات را آسان‌تر نمایند، از طرفی مشوق‌هائی را بیشتر از آن‌چه که تاکنون هست، در نظر بگیریم، زیرا جوایز تشویقی امروز مبلغ قابل توجهی نیست و پرداخت آن هم به کندی صورت می‌گیرد. امروز پس از دو سال و نیم بخشی از صادرکنندگان سال ۸۴ جوایز تشویقی خود را دریافت نکرده‌اند و پرداخت آن پس از دو سال دیگر تأثیری ندارد.
اگر این اقدامات نیز بهبود پیدا کند می‌توانیم به رقمی بیشتر از این در صادرات برسیم. در صنعت نساجی نیز میزان صادرات فرش و موکت بیش از سایر اقلام است اما نسبت به سال ۸۴ تغییر محسوسی نداشته است. پیش‌بینی می‌شود که در سال ۸۶ با توجه به روندی که در سه ماهه اول سال مشاهده کردیم با توقف رشد و یا کاهش آن روبه‌رو باشیم، این موضوع نیز دلایل خاص خود را دارد. یکی از دلایل ناکافی بودن حجم و مقدار مشوق‌های صادراتی است که انگیزه‌ای را در صادرکنندگان ایجاد نمی‌کند، دلیل دوم نیز تأخیر در زمان این پرداخت‌هاست و این‌که تولیدکنندگان ما توان رقابت با تولیدکنندگان خارجی را ندارند که دلیل آن قیمت تمام شده ناشی از تورم، سود بانکی و دیگر عوامل مؤثر در قیمت تمام شده است.
● به‌نظر شما کیفیت محصولات نساجی ایران در مقایسه با محصولات خارجی در چه سطحی است؟
▪ پیرامون کیفیت هیچ کالا و محصولی نمی‌توان به‌طور مطلق اظهار نظر نمود. به این دلیل که پیشرفته‌ترین کشورها نیز محدوده‌ای از اجناس متوسط و کیفیت پائین را دارند. چنین نیز از این قاعده مستثنی نیست و علی‌رغم تصور ما از اجناس چینی، اجناس با کیفیت نیز در بازار تولید می‌شود در ایران نیز وضعیت چنین است. برخی از اجناس ما از نظر کیفیت قابل رقابت با اجناس خارجی است و چه‌بسا بالاتر و برخی دیگر نیز کیفیت پائین‌تری دارند، اما نمونه‌هائی از تولیدکنندگان ایرانی وجود دارند که به بازارهائی اروپائی راه پیدا کرده‌اند. همان‌طور که می‌دانید ورود به بازارهای ایتالیا، فرانسه، آلمان و ... کار آسانی نیست. این امر نشان می‌دهد که تولیدکنندگان ما توان تولید اجناس با کیفیت را دارند، چنان‌چه تولید صنعتی باشد و از نیروهای تحصیلکرده و متخصص مواد اولیه با کیفیت و طرح‌های به روز استفاده شود، قطعاً پیشرفت خواهند کرد. در این میان تولیدکنندگان زیرپله‌ای هم بازار خودشان را دارند.
● در حال حاضر نیاز سالیانه کشور به پوشاک چه میزان است؟ این نیاز تا چه اندازه از منابع داخلی و تا چه میزان از خارج تأمین می‌شود؟
▪ آمار چندان دقیقی در این ارتباط نداریم، اما در بحث نیاز به پوشاک فرمول‌های خاصی وجود دارد. به‌عنوان مثال تعداد جمعیت کشور را در ۳ ضرب می‌کنند یا در برخی کشورها در ۵ ضرب می‌شود که بر این اساس کشور ما به حدود ۲۸۰ میلیون قطعه پوشاک نیاز دارد.
● دیدگاه شما در مورد نمایشگاه‌هائی که پیرامون طراحی پوشاک و پارچه‌ برگزار می‌شود چیست؟ فکر می‌کنید برگزاری چنین برنامه‌هائی تا چه میزان در نوآوری این صنعت مؤثر است؟
▪ من از نزدیک از نمایشگاه‌هائی مانند ”زنان سرزمین من“ بازدید نکرده‌ام. اما به‌نظرم برگزاری نمایشگاه‌ در کشور اپیدمی شده است و هر مجموعه و دستگاهی و هر نهاد دولتی، خصوصی و دانشگاهی و غیردولتی در گوشه‌ای نماشگاه پوشاک برگزار می‌کنند. در صورتی‌که در هیچ‌ جای دنیا چنین نیست نمایشگاه پوشاک سالیانه یا دوبار در سال به‌طور جامع و حرفه‌ای و به‌صورت بین‌المللی همراه با تمام امکانات و تجهیزات برگزار می‌شود، نمونه آن هم نمایشگاه اخیر نساجی و پوشاک بود که فقط محلی برای اشانتیون جمع‌کن‌های حرفه‌ای!!! شد و اصلاً جنبه‌ تخصصی نداشت و انتظاراتی که ما از یک نمایشگاه داریم را برآورده نکرد.
به دلیل برخی اتفاقاتی که در گذشته رخ داده است، صاحبان صنایع پوشاک نسبت به نمایشگاه بدبین شده‌اند ما باید از پراکندگی جلوگیری کنیم و یک نمایشگاه حرفه‌ای و بین‌المللی را در صنعت پوشاک داشته باشیم.
● با توجه به تعداد انگشت‌شمار غرفه‌های پوشاک، ظاهراً قرار است صنف پوشاک نمایشگاه دیگری را برگزار نماید؟
▪ نماشگاه مرداد در تهران مربوط به صنعت نساجی بود و نباید نمایشگاه نساجی با پوشاک یک‌جا باشد. تصور کنید چندین غرفه پوشاک را در کنار یک غرفه موکت نمدی و ... باشد این‌ها هیچ وجه مشترکی با هم ندارند.
نمایشگاه پوشاک از لحاظ نحوه برگزاری و زمان برگزاری کاملاً با نساجی متفاوت است. به‌نظر من نیز عدم حضور صنف پوشاک در این نمایشگاه کاملاً کار عاقلانه‌ای بوده است و علی‌رغم تلاش برگزارکنندگان، نمایشگاه بازخورد خوبی نداشت.
برای برگزاری نماشگاه پوشاک صحبت‌های مقدماتی شده است و اتحادیه از حدود صه ماه پیش به همراه انجمن طراحان لباس و پارچه و اتحادیه صنف پوشاک برای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کارآمد و حرفه‌ای به توافقاتی رسیده است. ظاهراً چند انجمن دیگر نیز برای برگزاری نماشگاه تدارکاتی دیده‌اند و توصیه‌ام این است که همه این صنف با هم هماهنگ باشند و امکانات و نیرو و توانمان را در برگزاری یک نمایشگاه آبرومند صرف کنیم؟
● عملکرد دولت نهم در رابطه با صنعت نساجی چگونه بوده است؟
▪ به‌نظر می‌آید دولت می‌خواهد توجه بیشتری به صنعت نساجی و پوشاک داشته باشد. سرپرست وزارت صنایع در جلسه معارفه به‌طور خاص به صنعت نساجی اشاره داشت و این یک پیام دارد و آن نیز این است که وی به‌عنوان وزیر جایگاه نساجی را دریافته و قصد توجه به این صنعت را دارد. اگر وزیر صنایع این توجه خاص را داشته باشد بالتبع دفتر صنایع نساجی و پوشاک نیز بسیار توانمند و پرانرژی پیش خواهد رفت، هم‌چنین در پی نشستی که رئیس‌جمهور با چند تشکل صادراتی داشت به ویژگی‌های صنعتی پوشاک اشاره داشت البته تمام این‌ها موضع‌گیری‌های کلامی است باید دید در صحنه عمل چه برنامه‌هائی تحقق خواهد یافت. هرچند که تا به‌حال حمایت‌هائی شده اما این حمایت‌ها منظم و با برنامه‌ریزی نبوده است به‌عنوان مثال حدود ۴۰نفر از اعضاء ما که از صادرکنندگان معتبر هستند از سال ۸۶ مطالبات به حق و اثبات شده‌ای در حدود ۱۶میلیون دلار را که از وزارت صنایع دارند، دریافت ننموده‌اند.
پرداخت بدهی دولت به صاحبان صنایع جزو حمایت‌های دولت است اگر این میزان پول به بدنه صنعت تزریق شود اتفاقات خوبی خواهد افتاد. دیگر این‌که دولت باید تشکل‌ها را تقویت نماید و تشکل‌های صادراتی ردیف بودجه داشته باشند ما تاکنون هیچ حمایتی را از جانب دولت نداشتیم و در واقع دولت ما را رها کرده است. در بحث حمایت دولت از صادرات نیز علی‌رغم این‌که دولت و مسئولین ادعای افزایش مشوق‌های صادراتی را دارند اما آمار و ارقام نشان دهنده کاهش امتیازات است. این مشوق‌ها در سال ۸۱، ۲۰درصد، در سال ۸۲، ۱۵درصد، در سال ۸۳ حدود ۱۰ درصد، در سال ۸۵، ۵درصد بود و در سال ۸۶ نیز هنوز سیاست‌های صادراتی دولت مشخص نیست.
یک صادرکننده از اوایل سال میلادی برای بازاریابی و عقد قرارداد فعالیت خود را شروع می‌کند و از دی و بهمن ماه سال ۸۵ باید سیاست‌های حمایتی دولت برای سال ۸۶ مشخص شده باشد. الان متأسفانه نیمه اول سال گذشته اما هنوز صادرکننده نمی‌داند که دولت چه حمایت را از صادرات دارد.
متأسفانه این یک مشکل بزرگ است و بلاتکلیفی باعث سرگردانی صادرکننده و تولیدکننده است و همه در شرایط ریسک‌پذیری بالائی مشغول فعالیت هستند و علی‌رغم ادعاها مبنی بر حمایت مالی و تشویقی می‌بینیم که این روند رو به کاهش است و همین مقدار اندک هم با تأخیر پرداخت می‌شود.
● و نکته پایانی؟
▪ پیشنهاد می‌کنم که وزارتخانه‌های بازرگانی و صنایع هرساله از هر یک از تشکل‌های صادراتی چند نفر را به نمایشگاه‌های معتبر دنیا اعزام نمایند و در سفرهای داخلی و خارجی مقامات و ریاست محترم جمهوری حتماً نمایندگانی از تشکل‌های صادراتی حضور داشته باشند. صنعت پوشاک به‌عنوان صنعتی استراتژیک می‌تواند بسیاری از مشکلات مانند بیکاری را برطرف نماید و عاملی برای جهش اقتصادی و رشد تولید و درآمد ناخالص ملی باشد مشروط بر این‌که سازوکارهای آن فراهم شود و همگی آن را به‌عنوان یک صنعت باور داشته باشند.

منبع : ماهنامه نساجی امروز