بیماران مبتلا به دیابت، فشارخون، مشکلات قلبی عروقی، اختلالات کلیوی در ماه رمضان چه کار کنند؟

روزه علیه بیماری
روزه چه تاثیری بر درمان بیماری‌های مزمن دارد؟ اگرچه این سئوالی است كه نمی‌توان با قاطعیت به آن پاسخ گفت اما مقاله زیر سعی دارد پاسخی كلی به این سئوال در مورد بیماری‌های شایعی مثل چاقی، دیابت، فشار خون و... بدهد.
روزه و چاقی
دكتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی می‌گوید: <از آنجایی كه در ماه مبارك رمضان تمام افراد خانواده به این فریضه الهی می‌پردازند، افرادی كه اضافه وزن دارند راحت‌تر رژیم لاغری خود را رعایت كرده و سریع‌تر به نتیجه دلخواه دست می‌یابند. زیرا مطالعات نشان می‌دهد كه در افراد چاق اگر درمان به صورت گروهی انجام شود افراد در هدف خود مصمم بوده و نتایج به‌دست آمده امید بخش خواهند بود.> اغلب بر اثر دریافت مقادیر بالای چربی‌ها و كربوهیدرات‌های ساده نه تنها وزن كاهش نمی‌یابد بلكه افراد با افزایش وزن ۴ تا ۵ كیلویی نیز رو به رو خواهند بود در حالی كه می‌توان با به كارگیری شعار معروف تنوع، تعادل و تناسب چاقی خود را درمان كرد.مظهری در ادامه می‌گوید: <بیشتر مواقع بر اثر افراط در مصرف زولبیا، بامیه، شله‌زرد و حلوا و زیاده‌روی كردن در مصرف انواع غذاهای سرخ كرده افراد بعد از ماه رمضان با افزایش وزن رو به رو هستند كه با جایگزین كردن سبزیجات، میوه‌ها، غذاهای ساده و سبك از بروز این مشكل جلوگیری كرد. >
كنترل دیابت با روزه
كاهش وزن را به بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت نوع دو توصیه می‌كنند. از آنجایی كه اضافه وزن و چاقی از عوامل ایجادكننده این بیماری هستند و حساسیت سلول‌ها را به انسولین كم ‌می‌نماید استفاده از یك رژیم غذایی كم كالری بسیار مفید است. دكتر مظهری در این باره می‌گوید: <در صورتی كه بیماران مبتلا به دیابت نوع دو از سوی پزشك معالجشان اجازه روزه گرفتن را داشته باشند و بتوانند در دو وعده افطار و سحری داروهای خود را استفاده نمایند، توصیه می‌شود از یك رژیم غذایی متعادل استفاده نمایند. استفاده از انواع گوشت سفید به همراه انواع سبزیجات نظیر كدو و لوبیای سبز در كنار كمی نان جو سبوس‌دار نه تنها عارضه‌ای را در پی ندارد بلكه این بیماری را كنترل كرده و یا حتی بعد از ماه رمضان با یك آزمایش ساده مشخص خواهد شد كه فرد توانسته است میزان قند خود را حداقل به نصف میزان قبلی برساند.> در افراد دیابتی كه اجازه روزه گرفتن را دارند استفاده از آب و انواع نوشیدنی‌ها ضروری است و توصیه‌ می‌شود به هیچ عنوان از مواد غذایی پرچرب و شیرین نظیر زولبیا و بامیه استفاده نشود. مطالعات نشان می‌دهند كه استفاده از یك رژیم غذایی كم كالری كه از تمام گروه‌های غذایی در آن استفاده شده است می‌توانند به میزان قابل ملاحظه‌ای موجب كاهش شاخص‌های بیوشیمیایی نظیر قند خون شوند. البته باید این نكته را متذكر شد كه در بیماران مبتلا به دیابت نوع اول كه ترشح انسولین دچار اشكال است در بیشتر موارد باید به دلیل نوع بیماری روزه خود را بخورند.‌
تعادل متابولیكی در روزه‌داری‌
گاهی این سوال وجود دارد كه می‌توان با وجود فشارخون، چربی‌خون و یا اوره بالا در ماه رمضان روزه گرفت یا خیر؟ باید در جواب گفت: اجازه بیماران به میزان داروهایی است كه برای كنترل بیماری خود باید دریافت نمایند. در صورتی كه بیمار بتواند بدون هیچ نوع عارضه‌ای داروهایش را در دو وعده سحری و افطار میل نماید، محدودیتی در زمینه روزه‌داری وی وجود ندارد اما در كل باید با پزشك معالج خود مشورت نماید. دكتر مظهری دراین زمینه می‌افزاید: <مطالعات نشان می‌دهند كه در طول روزه‌داری سطح كلسترول بد و تری گلیسرید كاهش چشمگیری می‌نماید و میزان كلسترول خوب بالا می‌رود و تا حدودی فشارخون بالا تعدیل می‌یابد به این دلیل اگر افراد در دوران روزه‌داری نیز پرهیزهای غذایی خود را رعایت كنند می‌توانند حتی به كنترل بیماری خود كمك شایانی نمایند.>وی در ادامه اضافه می‌كند كه: <در افرادی كه اوره بالایی دارند چون اغلب عامل ژنتیكی وجود دارد كه موجب بروز این عارضه می‌شود و امساك از غذا سطح آن را در خون بالا می‌برد به هیچ عنوان روزه‌داری و تحمل گرسنگی برای این بیماران توصیه نمی‌شود حتی اگر آنها بتوانند داروهای خود را در سحر و افطار میل نمایند.>
بیماری‌های قلبی و روزه
افرادی كه از بیماری‌های قلبی رنج می‌برند از آنجایی كه باید داروهای خود را راس ساعت مشخصی مصرف نمایند اغلب اجازه روزه گرفتن به آنها داده نمی‌شود. چون این بیماران با دریافت به موقع داروهایشان دچار عوارض جبران‌ناپذیری نظیر بزرگ شدن قلب و حتی سكته و حملات قلبی می‌گردند حتی احساس گرسنگی برایشان مناسب نیست. دكتر مظهری درباره اثرات روزه بر كاهش میزان حملات قلبی می‌گوید: <مطالعات نشان داده‌اند كه در طول ماه مبارك رمضان سطح هموسیستئین خون به مقدار قابل ملاحظه‌ای كاهش می‌یابد و این اثر در كنار كاهش میزان چربی‌های خون وحتی تعدیل وزن بدن میزان عوامل خطرسازی كه می‌توانند بیماری‌های قلبی عروقی را به همراه داشته باشند كنترل نمایند. بنابراین، روزه می‌تواند به عنوان یك عامل بازدارنده و پیشگیری‌كننده قلمداد شود در حالی كه با وجود سابقه بیماری هرگز توصیه نمی‌شوند.> دراین دوران از مصرف مواد غذایی كه قند بالایی دارند و چربی در آنها از نوع اشباع شده است، جدا خودداری شود و به وفور از میوه‌ها و سبزیجات تازه در كنار انواع گوشت‌هاو لبنیات‌ كم‌چرب به همراه غلات سبوس نگرفته استفاده شود.
بیماری‌های متابولیك
با وجود آنكه گفته می‌شود روزه می‌تواند اثرات مفیدی را در درمان و كنترل بیماری‌های نظیر دیابت نوع دو، فشار خون بالا داشته باشد اما در درمان بیماری‌هایی نظیر آسم، بیماری‌های كلیوی و حتی پوستی نیز می‌تواند موثر باشد. نكته مهم آن است كه در مراحل حاد بیماری كه باید در هر ساعت داروی مشخصی دریافت شود روزه‌داری و امساك از خوردن به ضرر فرد است اما در مراحلی كه می‌توان با خوردن مقدار كم دارو و امساك از غذا آن را تا حدودی درمان كرد، زیر نظر پزشك می‌توان به این فرضیه الهی پرداخت. دكتر مظهری درباره آنكه بیماران مبتلا به امراض كلیوی می‌توانند روزه بگیرند یا خیر، می‌گوید: <در صورت وجود مشكل بزرگی نظیر از كار افتادگی كلیه‌ها و یا نارسایی آنها نباید افراد به روزه‌گیری مبادرت ورزند اما اگر مشكل سنگ كلیه است كه سال‌ها با بیمار بوده و با رعایت چند نكته هیچ نوع عارضه‌ای را به همراه ندارد، بلا مانع است. در افرادی كه سابقه سنگ كلیه دارند توصیه می‌شود در طول روزه‌داری حتما نوشیدن آب را فراموش نكرده و بیشتر آن را در بین افطار تا شام بنوشند تا در طول روزه‌داری دچار كم آبی نشوند. به علاوه استفاده از میوه‌ها و سبزیجات آبدار نیز به عنوان منبع آب بوده و می‌تواند مانع بروز سنگ جدید و یا آسیب به كلیه شود. به علاوه مصرف آب مقدار مناسب نقش مهمی را در سم‌زدایی دستگاه گوارش به همراه دارد. دكتر مظهری در زمینه كم آبی در طول روزه می‌گوید: <در هنگام سحر باید از نوشیدن مایعات كافئین‌دار دوری كرد زیرا این نوشید‌نی‌ها با افزایش ادرار زمینه‌ساز بروز كم آبی‌ بوده و موجب از دست دادن نمك‌های معدنی در روزه‌دار می‌شود.> وی در ادامه می‌گوید: <بسیاری از افراد با داشتن كمی ناراحتی گوارشی از روزه‌گرفتن اجتناب می‌كنند در حالی كه با رعایت چند نكته تغذیه‌ای می‌توان این عوارض را به حداقل خود رسانید به طوری كه، باید از مصرف مواد غذایی كه سرخ كرده هستند و یا ادویه، روغن و شكر بالایی دارند دوری كرد.زیرا این مواد موجب سوء هاضمه و سوزش معده می‌گردند و از آنجایی كه در این مدت اسیدیته معده بالا می‌رود، مصرف این‌گونه مواد می‌تواند احساس سنگینی در معده، ترش كردن و دیگر مشكلات گوارشی را به همراه داشته باشد. در عوض مواد غذایی حاوی فیبر نظیر میوه‌‌و‌‌سبزیجات می‌توانند از تولید بیش از اندازه اسید در معده جلوگیری كرده و از مشكلات مربوط به آن بكاهند.‌دكتر مظهری در این باره معتقد است كه: <تحقیقات جدید بر روزه‌داری نشان داده است كه رشد تومورها در هنگام روزه‌داری كاهش می‌یابد و كنترل‌های ژنتیكی با دقت بیشتری هدایت می‌شود اما در بیماران مبتلا به سرطان از آنجایی كه كم اشتهایی و ضعف سیستم ایمنی در اثر بیماران و داروهای مصرفی ایجاد می‌گردد، به هچ عنوان توصیه نمی‌شود.>دكتر مظهری در ادامه می‌افزاید: <چون در دوران روزه‌داری بهبود وضعیت جسمی در كنار بهبود وضعیت روحی افراد قرار دارد، خانه‌تكانی جسم و جان به بهترین نحو انجام می‌شود و اگر در این میان بیماری نیز حادث شده باشد، نه تنها كنترل می‌شود بلكه در پایان ماه رمضان دیگر اثری از آن دیده نخواهد شد.>

منبع : روزنامه سلامت