پشت جناغ چه ‌خبر بود؟

این وسیله در گذر زمان، دستخوش تغییرات عمده‌ای شده که آن را از یک ابزار ساده به وسیله‌ای با امکانات زیاد و کاربردهای تشخیصی و درمانی متفاوتی تبدیل نموده است. این دستگاه دارای دو نوع عمده می‌باشد که هر یک مزایا و معایبی دارد و در مورد آنها در قسمت قبل توضیح داده شد. در ادامه، به دیگر جنبه‌های این وسیله تشخیصی و درمانی اشاره می‌شود...
جستجو در محفظه پلور با مانور تلسکوپی به صورت دوار انجام می‌پذیرد. گرفتن بیوپسی از مناطق مشکوک مشاهده شده، هم از راه کانال توراکوسکوپ و هم از یک محل ورودی جداگانه امکان‌پذیر است. چسبندگی‌هایی که می‌توانند مانع ارزیابی و معاینه کامل محوطه پلور شوند، هم با یک پروب ضخیم یا فورسپس‌های کوتر (که از ایجاد چسبندگی‌های حاوی عروق جلوگیری می‌کند) می‌توانند باز شوند. اگر فاصله میان ریه و دیواره قفسه سینه کم باشد، احتیاطا هوا می‌تواند وارد محوطه شده و کلاپس ریه را بیشتر کند و فضای پلور را بزرگ‌تر نماید.
● تکنیک‌ها
اگرچه روش Single puncture، رایج‌ترین روش به کار رفته در توراکوسکوپی تشخیصی است، بعضی پزشکان از روش double puncture به طور موثری‌تر و کاربردی‌تری استفاده می‌کنند. با این تکنیک، دومین محل ورود وسایل بر روی قفسه سینه، زیر راهنمایی مستقیم ویدیو ایجاد می‌شود تا راه رسیدن به مناطق دشوار، همانند زاویه دنده‌ای‌مهره‌ای، سطوح پلور مدیاستنیال و نوک ریه، هموار شود. یک لوله سینه‌ای برای خارج کردن هوا و مایع در جهت کامل کردن انجام توراکوسکوپی قرار داده می‌شود و سوراخ‌های اضافی روی آن گذاشته می‌شود تا درناژ مایع پس از پلورودز به راحتی صورت گیرد.
اگر در طی توراکوسکوپی بیوپسی نگرفته شده یا پلوردز انجام نشده باشد، این لوله پس از چند ساعت از اتمام عمل می‌تواند برداشته شود، اما اگر توراکوسکوپی به منظور انجام پلورودز صورت گرفته، لوله قفسه سینه باید تا زمانی که میزان ترشحات به کمتر از ۱۵۰ میلی‌لیتر در روز برسد، نگه داشته شود و دیگر نشتی هوا وجود نداشته باشد. از سویی، روزانه یک عکس رادیوگرافی از قفسه سینه گرفته می‌شود تا از موقعیت صحیح لوله قفسه سینه و به حالت اولیه برگشتن دوباره ریه اطمینان حاصل شود.
● عوارض جانبی
عوارض جانبی این عمل که در انواع شدید و خفیف آن به ترتیب ۹/۱ و ۶/۵ درصد گزارش شده، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
۱) نشتی دایمی هوا (بیش از هفت روز) در دو درصد موارد،
۲) آمفیزهای زیر جلدی در دو درصد بیماران و ۳) تب پس از عمل در ۱۶ درصد افراد. هم‌چنین مرگ به عنوان عارضه این عمل نادر است، به طوری که مرگ و میر ناشی از آن حدود ۲۴ صدم درصد برآورد می‌شود که نسبت به بیوپسی ترانس برونکیال (۲۲ صدم تا ۶۶ صدم درصد) و مدیاستینوسکوپی (۱۷ صدم درصد) قابل مقایسه است. هر چند عوامل خطر کم هستند، احتیاطات لازم حین انجام آن مانند پایش مداوم ضربان قلب و اکسیژناسیون باید رعایت شوند. ایجاد هموستاز کافی پس از گرفتن بیوپسی نیز الزامی است.
● موارد منع انجام
بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مورد منع انجام آن، فقدان فضای پلور به علت چسبندگی پلورال است. دیگر کنترااندیکاسیون‌های نسبی شامل سرفه‌های مهار نشده، هیپوکسمی (نه به علت پلورال افیوژن‌های واضح)، اختلالات انعقادی و بیماری شدید قلبی می‌باشد. اگر گرفتن بیوپسی از ریه مدنظر قرار داشته باشد، موارد منع انجام توراکوسکوپی به عواملی همچون پرفشاری شریان ریوی، ریه لانه زنبوری و وجود تومورهای عروقی برمی‌گردد.
در هر صورت به طور کلی همانند هر عمل دیگری، پزشکان باید به طور معمول، خطرات و منافع آن را برای هر بیمار به طور جداگانه در نظر داشته باشند و سپس نسبت به انجام آن اقدام نمایند.
● پیشنهادها
توراکوسکوپی (به منظور مثال پلوروسکوپی) به قرار دادن زیر جلدی یک آندوسکوپ در فضای پلور گفته می‌شود. به این ترتیب امکان مشاهده مستقیم این فضا و جمع‌آوری نمونه‌های لازم از فضاهای ریوی و جنبی (در موارد مشکوک) فراهم می‌شود.
هدف اولیه از انجام توراکوسکوپی پزشکی، مقاصد تشخیصی است یا انجام پلورودز و یا هر دو. در مقابل، مقصود اولیه جراحی قفسه سینه با کمک ویدیو (VATS)، به حداقل رساندن خطرات تهاجمی در حین جراحی توراکس می‌باشد.
نوع سخت (Rigid) توراکوسکوپ، محبوب‌ترین نوع آن است، زیرا هم کیفیت تصاویر حاصل از آن عالی است و هم قابلیت مانور با آن در فضای جنبی بسیار خوب و آسان انجام می‌شود. وسایلی که در همراهی با این نوع غیرقابل انعطاف‌پذیر استفاده می‌شوند، شامل پروب برای لمس و فورسپس جهت انجام بیوپسی یا کوآگولاسیون است. شاید پلوروسکوپ ویدیویی فیبراپتیک نیمه انعطاف‌پذیر (semi-rigid) در آینده کاربرد بیشتری پیدا کند و استفاده از آن رایج‌تر شود. شباهت این وسیله جدید و تازه ابداع توسط شرکت الیمپوس به برونکوسکوپ استاندارد، استفاده از آن را آسان نموده است (به طور مثال، دسته، ‌دریچه ساکشن و قسمت بیوپسی آن شبیه هستند). از سویی کیفیت تصاویر گرفته شده از آن نیز بسیار عالی و پیشرفته است.
برای گذاشتن توراکوسکوپ به صورت ایمن در فضای پلور، ریه باید تا اندازه‌ای کلاپس شود. هم‌چنین قبل از انجام توراکوسکوپی عکس‌های رادیوگرافی از قفسه سینه با کنتراست هوا گرفته می‌شوند تا مناسب‌ترین فضای بین دنده‌ای که از آن توراکوسکوپ وارد شود، تعیین گردد. این عمل هم زیر بی‌هوشی عمومی و هم بی‌حسی موضعی انجام می‌پذیرد که انتخاب هر یک بسته به هدف از انجام توراکوسکوپی است.
اغلب خط میدآگزیلاری در فضای بین دنده‌ای چهارم یا پنجم، امکان مشاهده کامل را از ریه فراهم می‌کند. تومورهای متاستاتیک یا مزوتلیوما، شایع‌ترین یافته در زوایای مهره‌ای‌دنده‌ای و سطح دیافراگماتیک می‌باشد. ارزیابی فضای پلور با مانور تلسکوپ به روش دوار انجام می‌گیرد و گرفتن بیوپسی از مناطق مشکوک هم از راه کانال خود توراکوسکوپ و هم از محل جداگانه‌ای قابل انجام است.
مرگ، یک عارضه جانبی بسیار نادر توراکوسکوپی است. مهم‌ترین مورد منع انجام این عمل، فقدان فضای کافی پلور به دلیل چسبندگی‌های موجود در آن است.

منبع: UpToDate,۱۶.۳
دکتر شادی کلاهدوزان

منبع : هفته نامه سپید