سارکوزی و تلاش برای اصلاح نظام آموزشی

رئیس جمهوری فرانسه برخلاف سالهای گذشته که رسم بود وزیر آموزش و پرورش به مناسبت آغاز سال تحصیلی پیامی ارسال کند، امسال خود رأسا با ارسال و قرائت پیامی خواستار تحکیم مبانی آموزشی این کشور شد که بیشتر نظام آموزش مدارس راهنمایی را نشانه رفته است.
سارکوزی از این راه دو هدف در نظر دارد، از سویی می خواهد تعادل را بر بودجه فرانسه حاکم کند و کارنامه ای مثبت از اقتصاد دولت بر جای بگذارد و رویای رشد اقتصادی فرانسه را محقق کند و از سوی دیگر برنامه های آموزشی جدید را در قالب اصلاحاتی که ریشه در فرهنگ سرمایه سالار دارد، محقق کند.
از این روی او نیاز به یک جراحی در ساختار آموزشی فرانسه دارد تا آنچه هست دگرگون شود. رئیس جمهوری فرانسه به کادر آموزشی این کشور نیز سفارش کرده است که ساعات تدریس را در مدارس کم کنند، شاید از این راه بتوان کمبود نیروی آموزشی را جبران کرد. به علاوه کار دیگر او این است که هر معلم بتواند بجز رشته تخصصی خود یک رشته دیگری را نیز تدریس کند تا به زعم او بتوان میان رشته های نزدیک ارتباط دو سویه برقرار کرد، این اصلاحات سارکوزی از هم اینک فریاد اتحادیه های معلمان را بلند کرده و آنها این بلند پروازی های سارکوزی را عملی نمی دانند.
سارکوزی در شرایط کنونی کل نظام آموزشی جدید فرانسه را که بیش از ۳۰ سال قدمت دارد با این عنوان که محصولاتی کم فایده به بازار کار فرانسه تحویل می دهد، زیر سؤال برده است. سارکوزی می خواهد که مدرسه امروز به سوی بازار گشایشی داشته باشد و بتواند میان نیازهای اقتصادی جامعه و نظام آموزشی فرانسه پلی بزند. در این میان ژست اخلاقی سارکوزی نیز قابل توجه است، او به تنزل ارزشهای اخلاقی در جامعه فرانسه معترض است و بر این باور است که جای بیشتری برای دین و اخلاق در مدارس باید باز کرد.
● واکنش ها
حزب راست حاکم فرانسه «یو.ام.پ» با استقبال از موضع آموزشی سارکوزی در آغاز سال تحصیلی جدید، نامه وی به آموزگاران این کشور را فراخوانی به الزامات نوسازی نظام آموزشی خوانده است. این حزب با صدور بیانیه ای ضمن تحسین کم سابقه ای از سارکوزی آورده است که «پیام قوی رئیس جمهوری که در تاریخ جمهوری پنجم فرانسه بی سابقه است تقویت مبانی نظام آموزشی فرانسه را بر اساس وعده های انتخاباتی سارکوزی نوید می دهد». اما اتحادیه های معلمان از برنامه سارکوزی مثل همیشه انتقاد کردند و نگرانی خود را از سیاست های وی اعلام داشتند.
آنها با ریشخند پیام آغاز سال تحصیلی رئیس جمهوری فرانسه، آن را به عنوان «مانیفست» صادره برای نظام آموزشی این کشور در تاریخ روسای جمهوری فرانسه بی سابقه دانستند. این اتحادیه ها مواضع سارکوزی را دارای تناقض و فاقد نکات عینی و ملموس عنوان می کنند. «پاتریک گونتیه» یکی از اعضای اتحادیه معلمان فرانسه می گوید: خطاب پیام سارکوزی همزمان به کسانی است که هم می خواهند مدارس را برای استفاده همگان دمکراتیزه کرده و هم آن را گزینشی کنند ولی نقطه تعادل میان این دو را نمی توان در این پیام یافت.
به نظر گونتیه در پیام سارکوزی تناقض های بسیاری هست، به عنوان نمونه او از سویی می خواهد سطح دانش آموزان را بالا ببرد و از سوی دیگر یک نظام گزینشی را برای ورود به مدارس پیش بینی می کند. «ژرار آشیری» دبیر یکی از اصلی ترین فدراسیون های مردمی آموزشی فرانسه گفته است که پیشنهادهای سارکوزی، معنایی جز گزینشی کردن نظام آموزشی نخواهد داشت. کارشناسان این اتحادیه ها بر این باورند که مقررات و مبانی مورد نظر سارکوزی به تضعیف شرایط خانواده ها خواهد انجامید و خروج از شرایط بحرانی را برای آنان مشکل خواهد کرد. اتحادیه های معلمان و کارکنان تحت پوشش وزارت آموزش و پرورش فرانسه رئیس جمهوری این کشور را به غفلت متهم کرده و معتقدند او با چشم پوشی از علل و عوامل شکست ها و عقب ماندگی های تحصیلی، موفقیت های دانش آموزان را ناشی از مسئولیت فردی آنان معرفی می کند.
این اتحادیه ها همچنین از اینکه برنامه های سارکوزی به حذف ۱۱هزار نفر از معلمان در آغاز سال ۲۰۰۸خواهد انجامید و یا اینکه «کارت یا نقشه تحصیلی» را از برنامه آموزش ملی فرانسه حذف کرده، اظهار نگرانی کرده اند. یکی از مواضع سارکوزی در این زمینه که مورد انتقاد فراوان قرار گرفته است، وعده «افزایش حقوق معلمان در برابر کاهش پرسنل و بر اساس اصل شایستگی و کارآمدی» است که از نظر معلمان ضمن اینکه ارفاق ویژه ای محسوبنمی شود، نوعی ابهام را نیز در مورد شایستگی و کارآمدی ایجاد می کند. مسوولان اتحادیه های معلمان فرانسه از سوی دیگر نگرانی خود را در مورد محدودیت پذیرش مدارس راهنمایی نظام جدید (که از سال ۱۹۷۵تاسیس شده است) که حق تحصیل را برای همه دانش آموزان تا سن ۱۶سالگی مقرر می داشت، اعلام کرده اند.
این اتحادیه ها با اعتراض به نامه سارکوزی دوره جدید آموزش این کشور را دوره بازگشت به اقتدارگرایی نامیده اند که طلیعه آن را پیش از این سارکوزی در زمان وزارت کشورش به مردم و معلمان نشان داده است. از هم اینک نشانه های اعتراض به این حرکت سارکوزی در جامعه دیده می شود، چنانکه در گزارش رسانه ها آمده بود که اولیاء و مربیان تاکنون چندین مدرسه را در مناطق مختلف فرانسه و در اعتراض به مواضع جدید سارکوزی اشغال کرده و نسبت به تعدیل نیروی انسانی آموزشی هشدار داده اند.
● پیشینه نظام آموزشی فرانسه
نظام آموزشی موجود یا همان «مدارس راهنمایی یگانه» که در زمان «والری ژیسکاردستن» و وزارت «هابی» در آموزش و پرورش فرانسه و به نام همین وزیر شهرت یافته است، در ۱۱ژوییه ۱۹۷۵با تصویب قانون تاسیس نظام آموزشی یگانه ابلاغ شد و بر اساس آن مدارس راهنمایی در متن نظام آموزشی متولد گردید. بر اساس این قانون، مقرر شد تا دانش آموزان پس از اتمام و دریافت گواهینامه دوره دبستان یک دوره چهار ساله راهنمایی که به «بروه» شهرت دارد را نیز بگذرانند. دانش آموزان فرانسوی همچنین ناگزیرند پس از گذراندن دوره راهنمایی، ادامه تحصیل خود را در سه حوزه آموزش عمومی، فنی و حرفه ای دنبال کنند تا به مدرک دیپلم متوسطه ختم شود (نظام آموزش عمومی ایران و بسیاری کشورهای دیگر نیز برگرفته از همین تقسیم بندی است) .
این قانون در سالهای اخیر دستخوش تغییراتی شده ولی کلیت آن حفظ شده است و تلاش می شود تا بر غنای آن افزوده شود. در حقیقت تاسیس مدارس راهنمایی در فرانسه ناشی از نیاز پس از جنگ بود تا ابتدا یک آموزش عمومی و مبانی عمومی و حرفه ای کار و دانش در اختیار همه افراد جامعه قرار گیرد و در مرحله بعد دانش آموزان خود را برای ورود به مرحله تخصصی دبیرستان و آمادگی برای آموزش های فنی تر آماده سازند. مراحل ترکیب دو سطح آموزشی و تربیتی نیز در مدارس راهنمایی پیش بینی شد و برای هر مدرسه راهنمایی، مرکز اسنادی سمعی و بصری پیش بینی شده بود تا دانش آموزان و اساتید بتوانند با مشارکت نزدیک با هم راه آینده را آسان تر تصویر کنند.
سارکوزی نتایج این راه ۳۰ساله را موفق ارزیابی نمی کند و منتقدانه در پی آن است که آموزش عمومی فرانسه باید با نیاز فرزندان مطابقت داشته و شایسته آنان باشد. شیوه ای که سارکوزی با آن به جلو آمده است چندان کامیاب به نظر نمی رسد، چرا که سنت اجتماعی فرانسه که بر اعتراض و انتقاد مدام شکل گرفته است موضع گیریهای او را بر نخواهد تافت. سارکوزی در پیام خود اولیاء دانش آموزان را خطاب قرار داده و با عباراتی جدی، کم سابقه و آمرانه آنها را مسئول اولیه آموزش فرزندان خود قلمداد کرده است. او به اولیای دانش آموزان گفته است که آنها ادب و احترام به بزرگتر و معلم، قدرشناسی، انجام تکالیف و حس مسئولیت را باید به فرزندانشان منتقل کنند. سارکوزی در این پیام آورده است که کسی حق ورود به مدارس راهنمایی (کولژ) را ندارد مگر اینکه در سال آخر دبستان شایستگی ورود خود را ثابت کند. همینطور کسی نمی تواند وارد دبیرستان شود مگر در کولژ این نکته را به اثبات برساند. آموزگاران و اتحادیه های اولیای دانش آموزان فرانسه، کار سارکوزی در مورد بهبود شرایط آموزشی را به اقدام «لیونل ژوسپن» وزیر آموزش ملی فرانسه در سال ۱۹۸۸تشبیه می کنند.
اظهارات سارکوزی کادر آموزشی فرانسه را نسبت به کاهش بودجه و درنتیجه تعدیل نیروهای آموزشی نگران کرده است. حال آنکه در آن سال ژوسپن تعدادی نیروی جدید وارد دستگاه آموزشی فرانسه کرد. اگر سارکوزی حذف ۱۱هزار و ۲۰۰پست آموزشی را بر دستگاه آموزشی فرانسه تحمیل کند، آنگاه این رقم را باید بر ۱۲هزار پست حذف شده سال ۲۰۰۴نیز در این دستگاه افزود.

منبع : روزنامه ابرار