اختیارات رئیس جمهور در فرانسه

فرانسه طی مدت شش هفته دو رویداد مهم سیاسی، انتخابات «ریاست جمهوری» و «مجلس ملی» با هزینه ای بیش از ۱۰۰ میلیون یورو را پشت سر گذاشت.
این كشور با تعیین رئیس جمهور جدید و اعضای كابینه آن، همچنین گزینش نمایندگان مجلس ملی، گام های جدیدی درعرصه سیاست داخلی و خارجی برخواهد داشت.
● قدرت و اختیارات رئیس جمهور فرانسه
براساس مفاد پنجم تا ۱۹ قانون اساسی جمهوری پنجم فرانسه، مصوب ۱۹۵۸ میلادی، رئیس جمهور دارای قدرت و اختیارات ویژه ای است.
قدرت و اختیارات رئیس جمهور در فرانسه پس از تأسیس جمهوری پنجم در سال ۱۹۶۵ به دلیل اینكه نحوه انتخاب رئیس جمهور به رأی مردمی گذاشته شد، به شكل قابل توجهی افزایش یافت.
ژنرال «دوگل» كه خواستار قدرت بیشتری برای رئیس جمهوری فرانسه بود، توانست با تغییر در قانون اساسی این كشور، انتخاب رئیس جمهور را به رأی مستقیم مردم بگذارد و در نتیجه خود وی اولین رئیس جمهوری بود كه از این طریق انتخاب شد براساس قانون اساسی فرانسه، رئیس جمهور به عنوان عالی ترین مقام دولت، دارنده بالاترین قدرت اجرایی است. وی فرمانده كل نیروهای نظامی، بالاترین مقام قضایی كشور و دارنده بالاترین لژیون افتخار فرانسه است. رئیس جمهور فرانسه حافظ و ناظر بر رعایت قانون اساسی است و ضامن استقلال، تمامیت ارضی و رعایت معاهدات بین المللی است.
وی نخست وزیر را تعیین می كند و در صورت استعفای وی و قبول آن، به حیات دولت پایان می دهد، وی همچنین دیگر اعضای دولت را تعیین و قادر به بركناری آنان از دولت نیز هست.
رئیس جمهور فرانسه، رئیس شورای وزیران كه هفته ای یك بار با حضور نخست وزیر و كلیه وزیران در كاخ ریاست جمهوری فرانسه «الیزه» برگزار می شود نیز هست.
وی تأیید قوانین مصوب مجلس پس از ۱۵ روز را نیز برعهده دارد. رئیس جمهور فرانسه همچنین اختیار دارد تا با پیشنهاد یك مجلس و یا مجالس ملی و سنای فرانسه، اصلاحات در معاهدات بین المللی را یا از مجلس بخواهد و یا آن را به همه پرسی بگذارد.
رئیس جمهور فرانسه حق دارد پس از مشورت با نخست وزیر و رؤسای دو مجلس سنا و ملی، مجلس ملی را منحل كند ولی حق ندارد كمتر از یك سال بعد از ایجاد مجلس، آن را منحل كند.
براساس قانون اساسی فرانسه روابط بین پارلمان و رئیس جمهور بسیار محدود است. رئیس جمهور در مقابل مجلس مسئولیتی ندارد ولی حق دارد مجلس را منحل كند كه برای آخرین بار «ژاك شیراك» در سال ۱۹۹۷ به این اقدام دست زد.
رئیس جمهور فرانسه می تواند حتی قانونی را كه برای توشیح به وی ارائه شده است برای بحث دوباره به مجلس برگرداند، مجلس نیز حق دارد در صورت خیانت بزرگ رئیس جمهور، مقدمات محاكمه وی را آماده كند.
رئیس جمهور فرانسه فرمانده كل ارتش و رئیس شورا و كمیته عالی دفاع ملی است و براین اساس رئیس جمهور مسئولیت تمامی مسائل دفاعی كشور را دارد حتی ایجاد نیروهای اتمی بازدارنده فرانسه براین نقش افزوده است به طوری كه رمز شلیك استفاده از سلاح های هسته ای فرانسه در دست رئیس جمهور است.
در زمان حاضر فرانسه دارای ۱۰ فروند ناو و زیردریایی هسته ای دفاعی و تهاجمی است.
رئیس جمهور فرانسه در صورت تهدید بر تمامیت ارضی از قدرت استثنایی نیز برخوردار خواهد بود، همچنین حق عفو در فرانسه با رئیس جمهور است. ریاست هیئت های مهم نمایندگی بین المللی از جمله اروپایی در مسائل مهم در فرانسه در اختیار شخص رئیس جمهور است و حتی در موارد ایجاد دولت همزیستی، نقش رئیس جمهور نسبت به نخست وزیر برتر است و نظر وی برای تعیین وزیر دفاع و وزیر خارجه نیز باید از سوی دولت همزیستی مورد توجه قرار گیرد.
وی استوارنامه سفیران خارجی را امضاء كرده و با موافقت وی سفیران فرانسوی در خارج از كشور نیز تعیین می شوند.
روابط رئیس جمهور با دولت در صورتی كه دولت و مجلس و رئیس جمهور از یك حزب باشند زیاد پیچیده نخواهد بود و رئیس جمهور جهت های كلی نظام را تعیین و نخست وزیر و دولت آنها را اجرا خواهند كرد. ولی در زمانی كه اكثریت مجلس مخالف رئیس جمهور باشد، وی مجبور است تا از جناح اكثریت مجلس، نخست وزیر را تعیین كرده كه روابط در این صورت بسیار پیچیده خواهد بود چرا كه براساس قانون اساسی فرانسه، دولت در قبال رئیس جمهور مسئول نیست و نمی تواند وی را از كار بركنار كند و فقط می تواند با استعفای وی موافقت كند.
رئیس جمهور فرانسه حق برگزاری همه پرسی را برای اصلاح در قانون اساسی و یا تصویب قانون دارد.
در مورد رابطه رئیس جمهور با قوه قضاییه فرانسه نیز باید گفت كه وی ضامن استقلال این قوه است و نقش مهمی در تعیین قضات شورای عالی قضایی و دادستانی كل دارد.
لازم به ذكر است كه از سال ۱۹۹۳ میلادی قدرت رئیس جمهور در انتصاب اعضای شورای عالی قضایی كاهش یافت و قضات نیز حق دارند نیمی از اعضای آن شورا را خود انتخاب كنند.
رئیس جمهوری فرانسه حق انتخاب رئیس شورای قانون اساسی و سه نفر از اعضای ۹ نفره آن را دارد و همچنین خود نیز پس از پست ریاست جمهوری عضو این شورا خواهد بود.
مدت ریاست جمهوری در فرانسه از سال ۲۰۰۲ میلادی از هفت سال به پنج سال كاهش یافت و با مدت نمایندگی مجلس یكسان شد.

منبع : روزنامه جوان