خشم در کودکان

● خشم چیست؟
خشم حالت برانگیختگی و هیجان شدید در هنگام روبرو شدن با محرك‌های نامناسب محیطی است و احساسی است كه همه‌ی بچه‌ها به نوعی ‎آن را تجربه می‌كنند. خشم بخشی از زندگی ماست و همه بچه‌ها خواهند آموخت كه چگونه با خشم خود كنار بیایند، گاهی با روشی مفید و گاهی به روشی كه مضر است.
مواردی كه باعث خشم در كودكان می‌شود:
۱) پرخاش و آزار كلامی
۲) حمله فیزیكی
۳) طرد شدن
۴ اصرار و پافشاری برای انجام كار
۵) تجاوز جنسی به آنها
● والدین چه می‌توانند بكنند؟
كنترل احساس خشم یك مهارت مهم زندگی است. والدین و بزرگترها می‌توانند به بچه‌ها بیاموزند كه چگونه با خشم خود به روش مفید و مؤثر برخورد كنند و مهارت‌هایی را به كودكان بیاموزند كه آنها بتوانند در موقعیت‌های مختلف از آن مهارت‌ها استفاده كنند و زندگی بهتر و سالم‌تری داشته باشند.
ابزار و وسایلی كه برای كنترل و اداره خشم مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل دو دسته كلی است:
۱) ابزار بدنی:
آن دسته از روش‌هایی است كه ما در آن از بخشی از بدن خود برای آرام كردن خود استفاده می‌كنیم مثل دراز كشیدن و شل كردن عضلات بدن و در مورد كودكان بغل كردن و نوازش آنها.
۲) ابزار فكری:
از فكر برای تعدیل خشم خود استفاده كنیم. مانند: شوخی كردن و معطوف كردن افكار كودك به سمت موضوعات جذاب و خوشایند.
(بطور كلی آموختن روش‌های زیر به كودكان كمك می‌كند تا خشم خود را به روش مؤثری بروز دهند.)
به كودكان بیاموزیم كه چگونه خود را آرام سازند. یكی از بهترین راه‌ها برای سازگاری با پاسخ‌های فیزیكی مضر در برابر خشم این است كه كار فیزیكی دیگری انجام دهیم مثل گوش دادن به موسیقی، دوش گرفتن با آب‌گرم، كشیدن نقاشی و……
چگونگی برقراری ارتباط و بیان و انتقال احساس را به كودكمان بیاموزیم.
مهارت‌های حل مساله را به كودكمان بیاموزیم. بطور مثال چگونگی برخورد با مشكلاتی كه كودك با آن مواجه می‌شود.
● شوخی كردن
به بچه‌ها بیاموزیم كه هنگام خشم چه كارهایی را می‌توانند انجام دهند و چه كارهایی را نمی‌توانند انجام دهند.
▪ كارهایی را كه نباید انجام دهند:
شكستن وسایل، فریاد زدن بر سر كسی، آسیب رساندن به خودشان، پرت كردن اشیاء به طرف كسی.
▪اما میتوانئد یان كارها را انجام دهند:
ـ گریه كردن در یك محل خلوت
ـ كشیدن یك نقاشی
ـ صحبت كردن راجع به موضوع ناراحت كننده
ـ‌ دور شدن از موقعیت،‌
ـ رفتن به جایی ساكت و آرام،‌
ـ كمك خواستن،
ـ ‌گوش دادن به موسیقی………
میتوانیم بچه‌ها را تشویق كنیم تا احساس خشمشان یا احساسات درونی خود را بنویسند.
بهتر است در موقع خشم كودك برخورد شما اینگونه باشد:
سعی نكنید در كودك این باور را ایجاد كنید كه عصبانیتش بی‌مورد است و مساله مهمی وجود نداشته است،‌بلكه با او همدردی كنید و به او بگویید، كه می‌فهمید كه چه احساسی دارد و می‌فهمید كه او عصبانی است.
خشم او را كوچك،‌حقیر و مسخره جلو ندهید و در لحظه عصبانیت كودك نخندید. گفتن جملاتی مثل:‌ مرد به این بزرگی خجالت داره، وقتی عصبانی هستی چقدر زشت می‌شوی… او را عصبانی‌تر می‌كند.
در هنگام خشم كودك رفتار خودتان را مثال نزنید بلكه راجع به احساسات او صحبت كنید.
سخنرانی و نصیحت نكنید.
او را با كودكان دیگر مثل خواهر،‌برادر و همكلاسی‌هایش مقایسه نكنید.
كودك را تشویق كنید كه راجع به احساس خودش صحبت كند.
بچه‌ها را تشویق كنید تا راجع به تعاملات برانگیزنده خشم صحبت كننند.زمانی كه بچه‌ها را جع به احساسشان و عواملی كه این احساس را بوجود آورده صحبت می‌كنند، گوش كردن بدون قضاوت و بدون دستور دادن و نصیحت كردن به آنها كمك می‌كند تا درك كنند كه می‌توانند بطور متفاوتی احساس كنند.

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان فارس - مرکز بهداشت استان فارس
واحد سلامت جوانان و مدارس ( بهداشت روان)

منبع : مرکز بهداشت شهرستان شیراز