پشت چراغ‌های چشمک زن

تهدید سلامت روانی به دلیل نبود شناخت پیش از ازدواج.پیشنهاد برخی مسئولان درباره ترویج ازدواج موقت جوانان و الگوهای مذهبی روابط قبل از ازدواج، سبب بروز اظهارنظرهای مختلفی شد.
واقعیت آن است كه در جامعه نمی‌توان پرده‌ای ضخیم میان دختران و پسران كشید، اما می‌توان چگونگی رابطه صحیح را برایشان ترسیم كرد.یکی از چالش‌هایی که جامعه امروز ایران با آن رو‌به‌رو است، موضوع ارتباط دختر و پسر پیش از ازدواج است؛موضوعی كه با عنوان دوستی‌های قبل از ازدواج مطرح شده و شاید منظور رابطه‌ای است که بعضاً به عنوان سرآغاز ازدواج نیز به حساب می‌آید.
اما چرا برخی، بر دوستی و آشنایی پیش از ازدواج اصرار می‌كنند و عده‌ای آن را برای استحكام ارزش‌های اصیل خانواده مضر می‌دانند؟ آیا روابط پیش از ازدواج میان دختر و پسر به ازدواج لطمه می‌زند یا کمک می‌کند زوج پیش از آغاز زندگی مشترک آشنایی بیشتری با یکدیگر پیدا كنند ؟
روابط دوجنس مخالف پیش از ازدواج در ایران در سال‌های اخیر به موضوعی بحث انگیز در بین مسئولان و محافل دانشگاهی تبدیل شده است. کشش درونی به جنس مخالف و میل به دوستی موضوعی طبیعی است، اما نکته مهم این است که آیا ارتباط و دوستی، نیازهای روحی و روانی را برطرف می‌كند یا اینکه بر مشكلات می‌افزاید.
دکتر حمیدرضا حسین شاهی، پژوهشگر اجتماعی معتقد است، مفهوم دوست داشتن در زندگی جزو مواردی است که نمی‌توان آن را انکار کرد و در بهداشت روانی کاملاً مؤثر است و کسانی که عشق می‌‌ورزند از سلامت روانی بالاتری برخوردارند. او ادامه می‌دهد: نخستین شرط یك ازدواج موفق نیز سلامت روان است كه با تحمل و مدارا قوام می‌یابد.
حسین شاهی در مورد ویژگی‌های یک رابطه سالم می‌گوید در این رابطه افراد برای یکدیگر ارزش قائل هستند و برای خود مرزهای شناخته شده‌ای دارند و مشکلات خود را با آرامش و بدون دخالت دادن دیگران حل وفصل می‌کنند و اینکه یکدیگر را حمایت عاطفی می‌کنند که این خود موضوع بسیار مهمی در زندگی اجتماعی است.
● همدیگر را چگونه بشناسیم
رابطه قبل از ازدواج باید سالم و با شناخت نسبی دو طرف صورت ‌پذیرد چون میزان آشنایی هر اندازه بیشتر باشد در آینده امکان فروپاشی زندگی مشترك کمتر خواهد بود.
عبدالرضا مصری، وزیر رفاه و تأمین اجتماعی و رئیس سابق كمیسیون اجتماعی مجلس می‌گوید: دربسیاری موارد دختران و پسران در ارتباطات پیش از ازدواج خود برای هم خالی‌بندی می‌كنند، دروغ می‌گویند و ژست‌های غیرواقعی می‌گیرند، ولی بعد از ازدواج یكی یكی تمام این خالی‌بندی‌ها مشخص می‌شود و برای طرفین قابل تحمل نیست.
«تمام این ژست‌ها كه زمانی به منظور جلب نظر طرف مقابل صورت می‌گرفت، بعد از ازدواج دیگر باید قالب واقعیت به خود بگیرد و زمانی كه این مسئله رخ نمی‌دهد، اختلاف بروز می‌كند.»درباره ارتباط و پیوند دو جنس مخالف پیش از ازدواج به طور كلی سه دیدگاه مطرح است:
۱ ) دیدگاهی كه هر گونه ارتباط پیش از ازدواج را آزاد و بدون مانع می‌داند (رویكرد لیبرالیستی)، به بیان دیگر هیچ گونه حد و مرزی برای این پیوندها وجود ندارد و آزادی مطلق حاكم است. پیروان این دیدگاه مدعی‌اند، ناراحتی هایی كه بر سر بشر آمده است از ممنوعیت‏ها و ترس‏ها و وحشت‏های ناشی از محرومیت‏هایی است که در ضمیر باطن بشر جایگزین شده. برتراند راسل، فیلسوف اجتماعی معاصر، نیز در اخلاق نوینی که پیشنهاد می‏کند، همین مطلب را اساس قرار می‏دهد.
۲ ) دیدگاه دیگر هر گونه ارتباط و پیوند با جنس مخالف پیش از ازدواج را مردود دانسته و نكوهش می‏كند.این دیدگاه درست در مقابل رویكرد لیبرالیستی است.برتراند راسل، در کتاب زناشویی و اخلاق نیز می‌گوید: «عوامل و عقاید مخالف ارتباط پیش از ازدواج در اعصار خیلی قدیم وجود داشته، بدین ترتیب یک نهضت عمومی ریاضت در دنیای قدیم ایجاد شد و حتی تا امروز در برخی نقاط ادامه دارد.»
۳ ) دیدگاهی كه بر اساس آن نه آزادی مطلق و رها پذیرفته شده است و نه محدودیت و منع هر گونه رابطه، بلكه ارتباط بین دو جنس مخالف در یك چارچوب مشخص تعریف شده است كه دیدگاه برخی فقهای شیعی نیز ناظر به نگرش سوم است. بی‌توجهی به روابط جوانان آثار مخرب گسترده‌ای دارد كه خدشه‌دار كردن سلامت روانی در جامعه یكی از سطوح آن است و مسئولان نباید بی‌توجه از كنار این مسائل بگذرند.
افزایش جمعیت، اعتلای سطح تحصیلات، بالا رفتن هزینه‌های زندگی و گسترش ارتباطات در كنار افزایش نیاز به همزیستی دو جنس مخالف در نسل جوان امروزی، نابسامانی‌های بسیاری را موجب شده است.
● روابط پیش از ازدواج كدامند؟
دكتر «حسین باهر»، استاد دانشگاه شهیدبهشتی، به ما می گوید: عده‌ای قبل از ازدواج به شكل سنتی رابطه برقرار می‌كنند و به عبارتی ارتباط به معنای امروزی آن را شایسته نمی‌دانند و ملاك شناخت خود را خانواده و آشنایان و در نهایت تصمیم بزرگترها می‌دانند كه می‌توان این سبك را بیشتر به روستاها معطوف دانست.
این جامعه‌شناس تأكید می‌كند: گروه دیگری نیز تا حدودی مرزهای سنت را شكسته‌ و از محدوده آن فراتر رفته‌اند ولی دچار انحراف از اصول سنتی نشده‌اند و این روش در میان ساكنان شهرها و بسیاری از شهرستان‌های كشورمان رایج است. این در حالی است كه با بررسی تاریخ اجتماعی ایران می‌توان رشد یك فرهنگ ویژه در چهار دهه گذشته را بررسی كرد كه هر چه به زمان معاصر نزدیك‌تر می‌شویم روابط سنتی قبل از ازدواج كاهش می‌یابد و دنیای صنعتی روش جدیدی را بر جوانان تحمیل می‌كند.
باهر، ضمن تفكیك میان شیوه‌های ارتباط ، شیوه ارتباط فرهنگی را كه از آن به‌عنوان ارتباط دانشجویی یاد می‌كند، روشی با درصد ورود غفلت كمتر می‌داند و می‌گوید: ورود عوامل نامطلوب و انحراف‌انگیز در شیوه مدرن بیشتر به چشم می‌خورد. به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی ، هم اكنون شیوه‌های ناسالم روابط دختر و پسر كمتر از ۳۰ درصد مجموع روابط قبل از ازدواج را تشكیل می‌دهد ولی به لحاظ گستردگی آثار آن در افكار عمومی بیشترین وقت تحقیقاتی و بررسی كارشناسانه را نیازمند است.
او با ارائه تعریفی از رابطه سالم میان دختر و پسر در آستانه ازدواج می‌گوید: روابطی كه با هدف ازدواج و با رعایت فرهنگ انسانی به‌صورت كنترل شده و با نظارت خانواده‌ها برقرار شود را می‌توان روابط سالم دانست كه در گذشته به شكل عقد موقت برقرار می‌شد و امروزه به‌عنوان نامزدی مطرح است. او بر توجه هرچه بیشتر به روابط میان دختر و پسر قبل از ازدواج تأكید و مسئولان را به فرهنگسازی هدف‌دار در این جهت دعوت می‌كند. این جامعه‌شناس، نقش خانواده‌ها را در گسترش روابط عمیق‌تر و صمیمی‌ با جوانان در كاهش روابط انحرافی مفید می‌داند و می‌گوید: چه خوب است خانواده‌ها محبت را داد و ستد كنند تا جوانان در جست‌وجوی محبت دچار اشتباه نشوند.
باهر، انعطاف‌پذیری را تسهیل‌كننده ازدواج موفق اعلام و بر طرف مشاور قرار گرفتن جوان‌ها قبل از ازدواج تأكید می‌كند و یادآور می‌شود: بهره‌مندی از نظر كارشناسان و مشاوران باتجربه و آگاه و جلوگیری از تكرار راه‌های رفته عامل بازدارنده مؤثری در آسیب‌‌پذیری ازدواج است.
● فرهنگسازی هدف‌دار
در روابط پیش از ازدواج، حساسیت‌ها معمولاً بیشتر است. چون همسران جوان تازه به شکل عملی وارد ارتباط با هم شده‌اند. با ازدواج، هر فرد نقش جدیدی می‌پذیرد، به طوری كه قبل از شروع زندگی مشترک، این نقش به طور ناگهانی دو برابر می‌شود. در واقع فرد هم نقش فرزند خانواده را بازی می‌کند و هم نقش همسر را، هر دو طرف هم توقع دارند که فرد نقش خود را در مقابل آنها به بهترین نحو انجام دهد.
این حالت، می‌تواند سبب ایجاد حالت ناخوشایندی در طرفین شود که آنان را نسبت به زندگی مشترک و یکدیگر بدبین کند. فرد ممکن است دچار حالتی شود که براساس آن آزادی فردی خود را از دست رفته تلقی کند. این احساس گمشدگی، فرد را دچار این تردید می‌کند که ازدواج، آزادی فردی و شخصیت انسانی او را از بین برده است و طرف مقابل خود را بیش از هر کسی در ایجاد چنین حالتی مسئول می‌داند. فشار آوردن به جوانان و محدود كردن آنها درست نیست و حتی اسلام هم هیچ مانعی بر سر راه ارتباط بین جنس‌های مختلف قرار نداده است.

بنیامین صدر

منبع : روزنامه همشهری