بامبو

بامبو كه در زبان فارسی به نی خیزران شهرت دارد گیاهی است كه در دامنه كوه ها و تپه هایی كه دارای رطوبت ۶۵ تا ۹۰ درصد باشد روئیده یا كشت میشود . میزان رطوبت ، حرارت موجود در منطقه و نوع خاك تعیین كننده كیفیت و مرغوبیت بامبو بوده و هر چه میزان رطوبت و حرارت بیشتر باشد كیفیت محصول نیز بهتر خواهد بود . گیاه بامبو كه تاكنون بیش از ۶۶۲ نوع آن شناخته شده دارای قطر و ضخامت های متفاوت است و در حال حاضر بهترین نوع بامبو در ژاپن ، چین و بطور كلی كشورهای شرق آسیا و هند روئیده و كشت میشود و در ایران میتوان لیالستان لاهیجان علی آباد ( در فاصله سخت سر و تنكابن ) قاسم آباد در رودسر و تقریباً‌ بیشتر نقاط شمال كشور را در زمرد مساعد ترین مناطق رویش بامبو بحساب آورد . در این مناطق بیشه های كوچكی وجود دارد كه در فصل پائیز و اوایل زمستان یعنی هنگام بریدن و قطع ساقه های بامبو از هر یك بین ۵۰ الی ۲۰۰ شاخه نی بدست می آید. بامبو از چهار قسمت سطح داخلی (‌دارای پوشش نرم ) ، دیافراگم ( متصل كننده بخش های ساقه به یكدیگر) میباشد و پوشش رویه كه بسیار سخت و دیرشكن است تشكیل شده و دیافراگم كاملاً فشرده بوده و آب در آن نفوذ نمی كند. بامبو معمولاً‌ به رنگهای مختلفی مانند سبز ، مشكی ، متمایل به قهوه ای ، عنابی ، و زرد مایل به كرم دیده میشود و اگر چه میتوان مصارف زیادی بر آن قائل شد ولی بطور كلی موارد مصرفیش بیشتر محدود میشود به :
۱ – استفاده از آن برای تغذیه
۲ – بهره برداری به منظور تهیه كاغذ و اشیاء مختلف چوبی و سایر معارف صنعتی .
۳ – كاشت در اطراف باغها و مزارع جهت حفاظت محل .
گیاه بامبو محتوی مقدار فراوانی سلولز است كه میتواند برای تهیه كاغذ و همچنین ابریشم مصنوعی مورد استفاده قرار گیرد.
در ایران كشت بامبو هنوز رواج چندانی ندارد و صرفنظر از بخشهای كوچكی در شمال كشور كه در آنها مقدار محدودی بامبو كشت میشود صنعتگران سایر نقاط از بامبوهای خودرویی كه در اكثر شهرهای شمالی و بویژه منطقه لیالستان لاهیجان وجود دارد، استفاده میكنند.
استفاده از بامبو جهت تولید محصولات مختلف تقریباً از زمان كشت چای در ایران ، رواج یافت چرا كه بامبو بعنوان حفاظت محل چایكاری بكار گرفته شد و صنعتگران همزمان با بهره برداری چایكاران از مزارع چای به موارد استفاده متعدد آن برای ساخت فرآورده‌های گوناگون پی بردند و ساخت محصولات بامبو در گیلان متداول گردید.
هم اكنون استاد كاران جوانی كه اكثراً نیز برخوردار از مهارت و كارآیی كافی هستند به كار در این رشته اشتغال دارند و مهمترین مركز تولید محصولات بامبو لبالستان لاهیجان میباشد.
از بامبو محصولاتی نظیر شكلات خوری، میوه خوری، لوستر، كلاهك آباژور، جای نان، صندلی و انواع دیگر وسایل مصرفی در اندازه‌های مختلف تولید میگردد.
برای تهیه یك ظرف بامبو ابتدا نئی را كه قبلاً در انبار گذشته شده و خشك شده است با اره نجاری و به قطعات ۸۰ الی ۱۰۰ سانتی متری در میآورند و لبه این نوارها را با وسیله‌ای كه در اصطلاح محلی «ماشین» نامیده میشود به عرض مساوی در می‌آورند و پس از زنده كردن آماده بافت مینمایند. كار بافت معمولاً بر روی میزی كه روی آن چند دایره به اندازه كف و ته ظرفی كه میخواهند ببافند قرار دارد انجام میشود. صنعتگران ابتدا دایره كف ظروف را تهیه و سپس بدنه آنرا می‌بافند. گاهی نیز برای وصل كردن برخی از قطعات به یكدیگر از مفتولهای سیمی بسیار نازك استفاده كرده و با انبردست معمولی آنها را به هم می‌پیچانند و در انتهای كار، تمامی اطراف نی را كه معمولاً بزرگ و كوچك است با قیچی مخصوص كه به شكل قیچی باغبانی است، برش می‌دهند تا نی‌ها یك اندازه شود و محصول شكل یكنواختی پیدا كند. یك محصول از نوع مرغوب باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- رنگ آن طلایی متمایل به سفید باشد.
قابل ذكر است كه بامبوئی كه رنگ آن سبز باشد نشان دهنده خشك نبودن آن بوده و احتمالاً‌ سیاه میشود.
- شبكه‌هایی كه بعد از بافت ایجاد میشود باید منظم و یك اندازه باشد.
- مفتولی كه برای وصل كردن بعضی از قسمتهای بامبو از آن استفاده میشود باید بسیار ظریف بوده و دقت كافی در پیچاندن آن بكار رود.
- از آنجا كه برخی از ظروف بامبو رنگی هستند مسلماً‌ در انتخاب نوع رنگ و نحوه بكار گرفتن آن باید دقت كافی بعمل آید.

منبع : بنياد انديشه اسلامي