مراقب ایدز باش!

ایدز یکی از بیماری‌های خطرناکی است که در سال‌های اخیر مانند کابوسی وحشتناک بر زندگی انسان‌ها سایه افکنده‌است و افراد زیادی را به کام مرگ کشانده.
آنچه در این بیماری انسان را از پا در می‌آورد و نیروی او را از بین می‌برد، خود بیماری ایدز نیست بلکه ایدز با حمله به سیستم ایمنی بدن فرد، او را در برابر کوچکترین بیماری‌ها به شدت آسیب‌پذیر می‌کند.
این بیماری نخستین بار در سال ۱۹۸۱ در بین مردان همجنس‌گرای نیویورک ظاهر شد و همزمان در آفریقا هم مبتلایان به این بیماری شناخته شدند. دو قطب کاملا متفاوت در جهان از نظر پیشرفت‌های علمی، اقتصادی و صنعتی و غیره هر دو گرفتار یک بیماری ناشناخته مشترک شدند که با انواع متنوعی از بیماری‌های عفونی همراه بود. ایدز(AIDS) مخفف Acquired Immune Deficiency Syndrome به معنی سندرم نقص ایمنی اکتسابی‌است. ویروس HIV کار گلبول‌های سفید بدن را در مقابله با بیماری‌های عفونی مختل می‌سازد و یک سرماخوردگی ساده و یا بیماری ذات الریه که در بیماران عادی قابل درمان است در بیماران باHIV مثبت می‌تواند کشنده باشد.
هنگامی که سیستم ایمنی بدن به هر دلیلی آسیب ببیند، در برابرهر عفونتی آسیب‌پذیر خواهد شد و بدن دیگر قادر به مقاومت در برابر میکروب‌ها و ویروس‌هایی که شاید در گذشته به راحتی با آنها مقابله می‌کرد، نخواهد بود. سیستم ایمنی، گروهی ازسلول‌ها هستند که بدن را در برابر انواع عفونت‌ها محفاظت می‌کند و بدون آنها توانایی بدن برای مبارزه با انواع عفونت‌ها تضعیف می‌شود. زمانی که فرد آلوده به ویروس HIV برای اولین بار به یک بیماری جدی مبتلا شود و یا وقتی که تعداد سلول‌های ایمنی باقیمانده در بدن او از حد معینی کمتر شود، مبتلا به بیماری ایدز شناخته می‌شود. ایدز یک مرحله کاملاً جدی است که بدن، دفاع بسیار کمی در برابر انواع عفونت‌ها دارد. البته هر فرد آلوده به ویروس HIV، الزاما مبتلا به ایدز نیست و گاهی این فرد می‌تواند تا سال‌ها بدون هیچ مشکلی زندگی کند اما در طول مدت آلودگی خود، ممکن است ناخواسته دیگران را آلوده کند، بسیاری از این افراد گاه خودشان هم از آلوده بودن به این ویروس هیچ اطلاعی ندارند. تنها راه تشخیص این بیماری انجام آزمایش خون است. در ضمن از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه آزمایشگاهی که نشانگر آلودگی فرد است، حدود دو تا ۱۲ هفته و گاهی تا ۱۶ ماه طول می‌کشد اما در طول این مدت هم فرد می‌تواند ناقل بیماری به سایرین باشد.
● HIV چیست؟
HIV مخفف Human Immunodeficiency Virus به معنی «ویروس نقص ایمنی انسان» است. ویروس ذره‌ای زنده و بسیار کوچک است که می‌تواند تکثیر و پخش شود و برای زندگی خود به موجود زنده دیگری نیاز دارد. وقتی ویروس، سلولی را آلوده کند شروع به تکثیر در داخل آن سلول می‌کند که در نهایت منجر به آسیب آن سلول می‌شود. ویروس‌های مختلف به سلول‌ها و بافت‌های مختلفی از بدن حمله می‌کنند درحالیکه ویروس ایدز سیستم ایمنی بدن را هدف قرار می‌دهد و همین امر این ویروس را به عامل یک بیماری بسیار خطرناک تبدیل کرده‌است.
معمولاً چندین سال بعد از آلودگی و ورود ویروس به بدن، آنها مبتلا به مریضی‌های خاص ناشناخته و عجیب متعددی می‌شوند. در این مرحله وقتی که شخص به بیماری‌های وخیم خطرناک و جدی دچار می‌شود و یا زمانی که تعداد سلول‌های دفاعی در بدن شخص آلوده به میزان مشخصی به شدت افت کرده باشد، می‌گویند فرد به ایدز مبتلا شده است. در کشورهای مختلف تفاوت‌های اندکی وجود دارد، در تعریف اینکه چه زمانی یک شخص را مبتلا به بیماری ایدز و یا آلوده به HIV بنامند. براساس نتایج حاصله از تحقیقات مختلف به عمل آمده، از زمان عفونت (ورود HIV به بدن) تا ابتلا به ایدز (از کار افتادن سیستم دفاعی بدن)، بدون دسترسی به یک درمان دارویی علیه HIV معمولاً یک دوره زمانی بین ۶ تا ۸ سال به درازا می‌کشد. این دوره می‌تواند بدون علامت باشد و تازه بعد از این مدت علائم بیماری ظاهر شده، شخص مبتلا به ایدز شود. این فاصله زمانی _ عفونت تا ابتلا به ایدز _ از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به عوامل زیادی از جمله وضعیت سلامتی فرد، عادات بهداشتی و تغذیه وی ارتباط دارد.
این علائم معمولاً چندین سال بعد از آلودگی به HIV ظاهر می‌شود و مرحله‌گذار از آلودگی به HIV تا بیماری ایدز است. با کاهش قدرت سیستم دفاعی به مرور زمان بدن آماده ابتلا به عفونت‌ها و سرطان‌هایی می‌شود که به طور معمول در مردم عادی دیده نمی‌شوند. علائم بیماری ایدز به دو گروه علائم اصلی و علائم فرعی تقسیم می‌شوند؛ علائم اصلی شامل کاهش وزن بیش از ۱۰ درصد، ابتلا به اسهال مزمن و تب‌های متناوب یا ثابت در زمانی بیشتر از یک ماه است. سرفه‌های پایداری که بیش از یک ماه در فرد ادامه پیدا کند، عفونت پوستی منتشر شده همراه با خارش، تبخال عودکننده، برفک دهانی، عفونت تبخالی مزمن پیشرونده و منتشر و بزرگ شدن عمومی غدد لنفاوی از علائم فرعی این بیماری محسوب می‌شوند. لازم به ذکر است که سیر بیماری دارای مراحل گوناگونی است که الزاماً همه آنها در افراد آلوده مشاهده نمی شود.
● مراحل بیماری ایدز
ایدز دارای پنج مرحله است، مرحله اول شامل عفونت حاد می‌شود. در این مرحله در بیشتر موارد در صورتی که حد مشخص و کافی از ویروس ایدز به بدن فرد وارد شده‌باشد، بعد از چند هفته علائمی مانند تب، گلودرد، بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات، سردرد، ضعف و بی‌حالی، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ، کاهش وزن، اسهال و گاهی دانه‌های جلدی و یا تظاهرات عصبی‌ظاهر می‌شود. این علائم ممکن است با علائم بسیاری از بیماری‌ها مشابه باشد. علائم ایجاد شده در این مرحله اغلب بعد از یک تا دو هفته از بین می‌روند و به دلیل کمتر اتفاق می‌افتد که بیماری در این دوره تشخیص داده شود. در مرحله دوم که بدون علامت خاصی است، پس از بهبود خود به خود مرحله حاد آغاز می‌شود که بر اساس نوع ویروس آلوده کننده از ۱۰ تا ۱۷ سال طول می‌کشد. در این مدت اگرچه هیچ علامتی از بیماری در فرد مشاهده نمی‌شود اما خطر انتقال به سایرین وجود دارد و کنترل انتشار ویروس در آن مشکل است. مرحله بدون علامت معمولا درکودکان کوتاه‌تر از بزرگسالان است. در این دوره آزمایش خون مثبت است. در مرحله بعدی غدد لنفاوی به صورت بزرگ شده و به شکل قرینه و بدون درد در بیش از دو نقطه بدن به جز ناحیه کشاله ران ظاهر می‌شود و حداقل سه ماه باقی می‌ماند.
مرحله چهارم - مرحله قبل از ایدز و حالات وابسته به ایدز علائم نهایی ایدز در بیمار عوارضی ظاهر می‌شود که به آن علائم مربوط به ایدز می‌گویند. این علائم شامل کاهش وزن بیش از ۱۰ درصد، اسهال، تب، تعریق شبانه، خستگی، بی‌حالی و ضعف، بی‌قراری، بی‌اشتهایی،
دل درد و سردرد و حتی تغییرات عصبی‌است. این علائم معمولاً متناوب است ولی کاهش وزن در اکثر بیماران وجود دارد و پیشرونده هم است. بسیاری از بیماران در این مرحله دچار ضایعات پوستی، مخاطی و ضایعات دائم و یا عودکننده دهنی و یا ناحیه تناسلی به علت ویروس‌های مختلف می‌شوند. در مرحله آخر فرد به دلیل کاهش شدید قدرت دفاعی بدن شخص مستعد ابتلا به بسیاری عفونت‌ها و سرطان‌ها می‌شود که علائم بسیار متنوعی دارند و در نهایت بیمار را از پای درمی‌آورند.
● چگونه به ایدز مبتلا می شویم؟
بدن انسان از طریق سدهای غیراختصاصی (مثل پوست، غشاهای مخاطی، سلول‌های فاگوسیت) و همچنین پاسخ‌های اختصاصی دفاعی مثل آنتی‌بادی‌ها و... توانایی شناسایی و دفاع از خود در برابر حمله مواد خارجی را دارند و بدین‌وسیله در برابر بیماری‌ها مقاومت می‌کند. حال اگر هر کدام از سدهای دفاعی اختصاصی و غیراختصاصی به دلیلی دچار اختلال شود، فرد به علت نقص ایمنی، سریع‌تر از بقیه افراد به بیماری مبتلا می‌شود.
از مهمترین راه‌های انتقال ویروس ایدز رابطه آمیزشی ناامن، سرایت از مادرآلوده به جنین در داخل رحم و یا انتقال به کودک طی دوران شیردهی، استفاده مشترک از سرنگ و سوزن آلوده جهت تزریق، سرایت از طریق خون و فرآورده‌های خونی است. به گفته کارشناسان از آنجایی که آمیزش جنسی بدون رعایت نکات پیشگیرانه یکی از عمومی‌ترین راه‌های انتقال آلودگی به ویروس HIV است، آن بخشی از جامعه که به لحاظ جنسی از همه فعال‌تر است در معرض خطر بیشتری قرار دارد. بنابراین اکثر افرادی که تازه به این بیماری آلوده می‌شوند در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال قرار دارند. از آنجا که کشور ما یکی از جوانترین کشورهاست و استعمال مواد مخدر ورابطه آمیزشی در میان جوانان می‌تواند به شیوع ایدز در کشورمنجر شود.دکتر عباس صداقت، رئیس اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه علت ابتلای حدود ۲۵ درصد مبتلایان به ایدز نامشخص است، می‌گوید: بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشت (تا اول فروردین ۸۶)، راه انتقال بیماری ایدز از طریق اعتیاد تزریقی، ۵/۶۵ درصد است و ۷/۴ درصد موارد انتقال ایدز از طریق آمیزشی است.
وی تصریح کرد: با توجه به ثبت علل ابتلا از راه‌های اعتیاد تزریقی و...، پیش بینی می‌شود که ابتلای
۹ /۲۴ درصد افراد مبتلا، وجود رفتارهای پرخطر باشد و همین مساله جای نگرانی است.
رئیس اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت، با اشاره به رده سنی مبتلایان می‌گوید: حدود۴/۷۱ درصد از موارد گزارش شده، در گروه سنی ۲۵ تا ۴۴ سال به HIV و ایدز مبتلا شده‌اند که این امر نشان می‌دهد در سنین پایین دچار رفتارهای پرخطر بوده‌اند.
● ایدز همچنان قربانی می‌گیرد
درکشورهای اروپایی و آمریکایی، فقدان پایبندی‌های اخلاقی، ارتباطات جنسی آزاد و استفاده از مواد مخدر تزریقی سبب شد که در سال‌های اولیه شناخت این بیماری، ایدز در این کشورها قربانیان بسیاری را بر جای‌گذارد ولی اجرای سیاست‌های دولت‌ها در آگاهی بخشی و کنترل این بیماری سبب کاهش مبتلایان به این بیماری در کشورهای اروپایی و آمریکا شد. هم اینک بر طبق گزارش سالانه سازمان ملل متحد، اپیدمی ایدز در آفریقا مهارگسیخته است. هم‌اکنون قریب به ۴۲ میلیون نفر در جهان مبتلا به ویروس HIV هستند که ۵/۲ میلیون نفر از آنان کودک هستند.
در چند کشور که در معرض خطر بالای عفونت HIV قرار داشتند (مانند مردان همجنس باز در ایالات متحده و اروپای غربی) تعدیل رفتارهای غیر اخلاقی و افسار گسیخته، با کاهش میزان بروز عفونت همراه بوده است. دوسوم از کل مبتلایان به ویروس ایدز در کشورهای جنوب صحرای آفریقا زندگی می‌کنند. وخامت گسترش این بیماری در این منطقه به‌گونه‌ای است که در برخی از این کشورها از هر سه بزرگسال یک نفر به ویروس HIV مبتلاست. در میان کشورهای آفریقایی «سوازیلند» و «بوتسوانا» با ۴۰درصد بیماری در نزد بزرگسالان بیشترین آمار را داراست. رقم مبتلایان، به تنهایی در کشور«آفریقای‌جنوبی» ۳/۵ میلیون نفر است.فرد مبتلا به ایدز یک بیمار است.
با او باید همچون فردی نیازمند کمک رفتار کرد. نباید از او گریخت. نباید او را متهم کرد. باید با حفظ ایمنی به کمک او شتافت تا رنج بیماری مهلکی که هیچ راه درمانی برای آن شناخته نشده است، کاهش یابد تا اگر زخم‌های جسمش را درمانی نیست، زخم‌های روحش با توجه و مهربانی التیام یابد. و بر مسوولان است که این بیماری را با توجه به بافت جوان جامعه جدی بگیرند.
راه‌های مقابله با آن را در مدارس‌آموزش دهند و همه یک تن در برابر هجوم این بیماری بایستند. با استحکام مبانی اخلاقی، با کنترل معتادان، با آگاهی بخشی به مردم و با کنترل خون و فرآورده‌های خونی وارداتی. با توجه به شعار معروف سازمان بهداشت جهانی (WHO) در رابطه با AIDS که عبارت است از: «ایدز واکسن ندارد، درمان قطعی ندارد، تنها راه مبارزه، پیشگیری است» می‌توان به اهمیت نقش پیشگیری در بیماری ایدز پی‌ برد. به عبارتی در حال حاضر تنها سلاح موثر در برابر انتشار این بیماری کشنده،‌آموزش عمومی و پیشگیری از بروز آن است.

شهرزاد عبدیه

منبع : روزنامه تهران امروز