برنامه‌سازی زرد؛ مخاطب‌پسند بودن یا نیت‌های غیرمسوولانه؟

مطبوعات زرد در نگاه کلی در مقابل مطبوعات کیفی قرار می‌گیرند. ویژگی‌های این دسته از مطبوعات را می‌توانیم این گونه بیان کنیم: به لحاظ صوری قطع کوچک، عناوین یا تیترهای درشت، عکس‌های فراوان و استفاده از رنگ. از لحاظ محتوایی هم پرداختن به حوزه‌های حوادث، جنایت، عشق، ورزش و... با رویکردی هیجانی و زبانی ساده، مهمترین خصوصیات این نوع نشریات است. در کنار این فاکتورها تیراژ بالا و قیمت پایین هم به مدد آن‌ها می‌آید تا مشتریان بیشتری جذب کنند. مطبوعات زرد به شدت سرگرم کننده‌اند و سواد رسانه‌ای بالایی را طلب نمی‌کنند.
اینگونه نشریات و در واقع این شکل تولید خبر و خبررسانی منتقدانی دارد که مهمترین دلیل مخالفت خود را عملکرد نشریات زرد و رساندن آسیب‌های اجتماعی می‌دانند. به عقیده آنان گردانندگان نشریات زرد با آگاهی دقیقی که از افکار عمومی دارند، اهداف و مقاصد خود را سوار بر امواج افکار عمومی می‌کنند و به بهانه پاسخ‌گویی به نیازهای اطلاعاتی مخاطبان، جیب خود را پر می کنند.
نشریات زرد در مقابل این انتقادات، موافقانی هم دارد که می گویند نخستین چیزی که باعث می‌شود یک موضوع زرد شود اهمیت آن است و نشریات زرد اگر پدیده مذمومی است پس چرا همیشه مخاطب دارد و با استقبال عمومی روبروست.
مخاطب سنی اینگونه نشریات عموما جوانان هستند. نگاهی به هفته‌نامه‌های رنگارنگ و پیگیری ماجراهای مختلف جنایی، ورزشی و ... نشان می‌دهد تقریبا هم به لحاظ گیشه‌ای عملکرد خوبی دارند و هم مخاطبان را از خود راضی نگه می‌دارند. به عقیده موافقان اینگونه کار رسانه‌ای، مردم نیازمند جایی هستند که مطالب و سوژه‌های داغ را بخوانند و دنبال کنند.
ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که طبقات مختلف را درپیش رو داریم. افراد کم سواد، معمولی و فرهیخته و در کار رسانه ‌نمی‌توانیم هیچ طبقه‌ای رانادیده بگیریم. تقریبا غیر ممکن است، یک رسانه بتواند پیامی تولید کند که برای همه افراد جامعه قابل فهم باشد. ممکن است موضوعات مشترکی وجود داشته باشد، ولی نیاز به ابزارهایی داریم که به زبان‌های مختلف و با شیوه نزدیک به درک مخاطبان پیام را انتقال دهیم.
بنابراین حضور اینگونه نشریات نمی‌تواند آسیب اجتماعی تلقی شود. بپذیریم که امروز مخاطبان ما خصوصا جوانان مثلا در مباحث ورزشی به دنبال حواشی هستند. جدای از نتایج رویدادها علاقمندند با زندگی و حتی برخی مسائل خصوصی ستارگان تیم ملی یا سینما آشنا شوند. مایلند بدانند در پایان فلان مسابقه فوتبال چرا بین بازیکنان درگیری ایجاد شده و از این دست موضوعات حاشیه‌ای که معمولا در متن اخبار و برنامه‌ها به آن نمی‌پردازیم؟!
نشریات زرد هم مثل هر پدیده دیگری چنانچه با برنامه و کار کارشناسی همراه نباشد نتایج ناگواری خواهد داشت که نمونه‌های آن را بسیار دیده‌ایم و خطرناکتر از همه اینکه در کار اینگونه نشریات نیت‌های غیرمسوولانه و غیراخلاقی رسانه‌ای هم وجود داشته باشد که نتایج نامطلوبی بر جای خواهد گذاشت.
ادبیاتی که در نشریات زرد به کار می‌رود بسیار ساده و همه فهم است و از این روست که این گونه نشریات توان بالایی در ایجاد رابطه با مخاطبان خود دارند. شاید بزرگترین مزیت اینگونه نشریات این باشد که می‌توانند عادت مطالعه را در میان خوانندگان خود بالا ببرند.
امروز نگرانی مدیران رسانه‌ای ریزش مخاطبان و ناتوانی برنامه‌ها و بخش‌های خبری در جذب آنان است. مطمئنا تولید برنامه‌های رادیویی که متناسب با حال و هوای روزانه مردم کوچه و بازار، تولید خبر و برنامه می‌کند و متاثر از جریانات روز جامعه است و منافع آنی دارد، مشتریان خوبی را هم به همراه خواهد داشت.
تکیه زیاد نشریات زرد بر ارزش‌های خبری شهرت و شگفتی و کشش‌های خبری که متعاقب آن ادبیات مخصوص به خود را ایجاد می‌کنند از عوامل مهم مخاطب‌پسند بودن اینگونه نشریات است. در کار خبرنویسی این دست خبرها بایستی بر روی عنصر چگونگی کارکرد و چرا تاکید کرد که این عنصر توانایی فضاسازی و درام نویسی را دارد. بنابراین راه اندازی بخشهای خبری که مثلا صرفا به حوداث می پردازد می تواند فضای تازه ای را برای مخاطبان ایجاد کند و رسانه رادیو یا تلویزیون هم رویکرد جدیدی را تجربه کند.
رسانه‌های دولتی در ارائه اینگونه برنامه‌ها با تعاریفی که برای نشریات زرد ذکر شد مشکل دارند و عوامل درون سازمانی و برون سازمانی تاثیرات مهمی در تعدیل و تغییر ساخت محتوایی و حتی شکلی این برنامه‌ها دارند، ولی با همین فضای موجود هم می‌توان ساخت و ارائه برنامه‌های زرد رادیویی را تجربه کرد. بیان مشکلات و کاستی‌های جامعه باید همراه راهکارهای مربوط باشد. بحث دختران فراری، ایدزو بسیاری از خطوط قرمز دیگر، چنانچه توام با کار کارشناسی رسانه‌ای باشد می‌تواند در بروز مشکلات دیگر پیشگیری کند.

منبع : خبرگزاری ایسنا