تأسیس تعاونی‌های فروش؛ راه مبارزه با باند‌های واسطه گری میادین ـ غرفه‌های میادین میوه و تره بار در اختیار تعاونی‌ها قرارگیرد ـ بخش پایانی

▪ خبرنگار:
به باور شما حمایت از تولیدکنندگان بخش کشاورزی نسبت به دیگر بخش ها از چه اهمیتی برخوردار است؟
ـ دکتر محمدی نژاد:
ماهیت‌ تولید دربخش صنعت با کشاورزی فرق می‌کند. در این‌جا ۲ نوع ریسک وجود دارد که شامل ریسک های تولید و ‌ بازار است. اگر چه در بخش صنعت هم ریسک بازار مطرح است اما ریسک تولید وجود ندارد. ریسک تولید شامل خشک‌سالی، آفت، بیماری، سیل و... نظیر آن است که اثرات زیادی بر روی تولیدات بخش کشاورزی می‌گذارد. این ویژگی تولید در بخش کشاورزی باعث می شود که نیاز بخش به صنعت بیمه به نحو جدی‌تری نسبت به بخش صنعت احساس شود.
از سوی دیگر قدرت تصمیم‌گیری و تأثیرگذاری تولید کننده صنعتی بر بازار محصولات خود بسیار بیشتر از قدرت تولید کننده‌ی کشاورزی است. ممکن است در کل کشور تنها ۱۰ کارخانه سیمان وجود داشته باشد که هر یک تحت مدیریت مدیرعاملی مشخص کار می‌کنند؛ در این صورت امکان تشکل یابی، هماهنگی و تصمیم‌گیری مشترک آن‌ها درباره بازارتولیداتشان بیشتر وجود دارد؛ چراکه تعداد افرادی که دراین صنایع مشغول فعالیت هستند نسبت به بخش کشاورزی بسیار اندک است. اما در بخش کشاورزی میلیون‌ها بهره‌بردار در سراسر کشور فعالیت می‌کنند، به طوری که تقریباً هیچ گونه ارتباطی میان آن‌ها وجود ندارد، چراکه تولیدکننده‌ بخش کشاورزی تنها محصول را تولید کرده و به فروش می‌رساند. از سوی دیگر هزینه‌ نگهداری محصولات کشاورزی بسیار بالاست و نیازمند تأسیساتی همچون سردخانه، سیلو و انبار‌ است. بنابراین ریسکی که در بخش کشاورزی برای عرضه محصولات مطرح است درصنعت وجود ندارد.
برای نمونه می توان به مرغ داری ها که صنعت نیز در آن وجود دارد اشاره کرد مرغ داری‌ها با یکدیگر تشکیل یک اتحادیه می دهند. نمایندگان این مرغ داری ها با یکدیگر تصمیم‌ می‌گیرند که به عنوان مثال میزان جوجه تولیدی یا قیمت‌ آن‌ها چقدر باشد. به طوری که اگر قیمت‌ها کاهش یافت تولیدکنندگان عرضه ای نداشته باشند. این موضوع نشان می دهدکه این تولیدکنندگان دارای قدرت چانه‌زنی هستند، به طوری که می‌توانند دولت ، مردم یا هر کسی دیگری را مجبور کنند که حرفشان را بپذیرند، این در حالی است که این امکان برای هیچ یک از کشاورزان وجود ندارند، بنابراین روزبه‌روز ضعیف‌تر می‌شوند. در این حالت اصطلاحا گفته می‌شود که رابطه مبادله‌ یا قدرت مبادله به ضرر کشاورز و به نفع صنعت است به بیان دیگر، اگر چه این محصولات گران‌تر فروخته می‌شوند. اما در مقایسه با صنعت این موضوع نسبی است. به طوری که ممکن است قیمت محصولات کشاورزی در یک سال نسبت به سال دیگر تنها ۱۰ درصد گران‌تر شود، در حالی که محصولات صنعتی مورد نیاز کشاورزان مانند تراکتور ، سم یا کود، ۲۰ درصد گران‌تر شوند، بنابراین مشاهده می‌کنیم که رابطه مبادله به ضرر کشاورزان است به طوری که به میزان ۱۰ درصد قدرت خرید کشاورز افت پیدا می‌کند.این‌ها وضعیت ناشی از ماهیت تولید است. درست به دلیل چنین محدودیت‌هایی است که گفته می شود کشاورزی محدودیت دارد، بنابراین دولت باید از بخش کشاورزی در مقابل سایر بخش‌ها حمایت بیشتری کند؛ چرا که ماهیت تولید و فعالیت این بخش به گونه‌ای است که نیاز به حمایت دارد.
▪ خبرنگار:
به اعتقاد شما، سازمان تعاون روستایی تا چه اندازه در متشکل کردن کشاورزان و ایجاد فرصت برای مشارکت آن‌ها در سرنوشت خود مؤثر بوده است؟
ـ دکتر محمدی‌نژاد:
این سازمان در واقع بازوی اجرایی دولت است. مهم‌ترین اقدامی که این سازمان در حال حاضر انجام می‌دهد، اجرای سیاست‌ خرید تضمینی است. کارشناسان دولت قیمت محصول مورد نظر را تعیین کرده و آن را به سازمان جهاد کشاورزی و سازمان تعاون روستایی ابلاغ می‌کنند، پس از آن، پول از حساب دولت به حساب سازمان تعاون روستایی واریز می‌شود. این سازمان‌ در سراسر کشور، نیرو ، سیلو، انبار و... دارد، بنابراین درزمان خرید تعیین کشاورزان ، محصول خود را به این سازمان تحویل داده و وجه خود را دریافت می‌کنند. در واقع این سازمان تنها بازوی اجرایی دولت است.
از جمله اقدامات دیگری که این سازمان انجام می دهد این است که در برخی از استان‌ها به جای آن که تک ‌تک کشاورزان به دنبال کود و سم مصرفی خود بروند، سازمان تعاون روستایی حجم زیادی از این نهاده ها را با کامیون به مناطق مورد نظر برده و در میان ‌ کشاورزان توزیع می‌کند. فعالیت سازمان تعاون روستایی، در همین حد است. اعتراض‌های زیادی هم ازسوی بسیاری از کشاورزان مطرح است، مبنی بر این که برخی از این تعاونی‌ها در کار خود سوءاستفاده می‌کنند. بنابراین کشاورزان باید به عنوان سهام‌داران اصلی در مجمع این سازمان ها شرکت کنند. تا زمانی که ساختار این تعاونی‌ها دولتی باشد اوضاع به همین منوال خواهد بود؛
در حال حاضر تصمیم گیرنده‌ی نهایی نماینده دولت است، بنابراین هر تصمیمی که نماینده‌ی دولت بگیرد، باید در آنجا اجرا شود. تا زمانی که ساختار این تعاونی‌ها دولتی باشد دولت در جهت منافع خود تصمیم‌گیری می‌کند؛ بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که در شرایط کنونی سازمان‌های تعاونی روستایی کارکرد خاصی در این زمینه داشته باشند؛ چرا که این‌ شرکت‌ها نیز شاخه‌های از دولت هستند، در نتیجه همان کاری را انجام می دهند که دولت انجام می دهد.
▪ خبرنگار:
نبود قدرت تأثیرگذاری تولید کنندگان در این بازار است. این در حالی است قدرت تصمیم‌گیری در این بازار در اختیار واسطه‌هایی قرار گرفته‌است که فاصله‌ زیاد قیمت سرمزرعه با بازار مصرف را به نفع خود مصادره می‌کنند. در این شرایط یکی از مهمترین تشکل‌های اقتصادی که می‌تواند بر قدرت تأثیرگذاری تولید کننده بیا‌فزاید، تعاونی‌های فروش است. در صورتی که تولید کنندگان دارای تعاونی‌های فروشی باشند که قدرت عرضه محصول خود را در بازار مصرف داشته باشند و منجر به حذف واسطه‌ها شوند، روشن است که توان تأثیرگذاری تولید کننده در بازار به نحو چشم‌گیری افزایش خواهد یافت و از امکان استثمار تولید کننده توسط واسطه‌ها کاسته خواهد شد، پیشنهاد شما برای شکل‌گرفتن یک ساختار واقعی تعاونی‌ فروش با هدف برقراری سازو کاری عادلانه در بازار مصرف چیست؟
ـ دکتر محمدی نژاد:
اقدامی که قرار بود در این زمینه انجام گیرد، ایجاد میادین میوه و تره بار در شهرها بود که هدف آن‌ها کاهش فاصله ی میان تولید کننده و مصرف کننده بود. دولت یا سازمان میادین میوه و تربار باید این غرفه‌ها را به تعاونی‌ها واگذار کنند؛ چرا که یک کشاورز توان و بینه‌ی مالی کافی برای عرضه محصولات خود را ندارد. ازجمله عوامل حضور واسطه‌ها در بازار محصولات کشاورزی نبود وسایل حمل و نقل محصولات به مراکز فروش است. اما زمانی که این میادین در اختیار تعاونی ها قرار گیرند، ‌آ‌ن‌ها عوامل و ابزارهای لازم را تدارک و پس از این مرحله محصولات را به میادین میوه و تره‌بار منتقل و بی واسطه و به طور مستقیم به دست مصرف کننده می‌رسانند.
از سوی دیگر می بینیم میوه‌هایی که در میادین میوه و تره‌بار عرضه می‌شوند با میوه‌هایی که در فروشگاه‌های سطح شهر عرضه می شوند، اصلا قابل مقایسه نیستند. به نظر می رسد، میوه‌های مرغوب پیش از ورود به میادین میوه و تره بار در سطح شهر توزیع می‌ شوند، بنابر میوه‌هایی که به این میادین ‌فرستاده می شوند در اکثر مواقع نا مرغوب هستند، به طوری که نمی‌توان کیفیت‌ میوه‌های داخل میدان را با کیفیت‌ میوه‌های فروشگاه‌ها مقایسه کرد. البته در بسیاری از فصول این مشکل وجود ندارد، اما زمانی که عرضه میوه کم باشد این اختلاف به روشنی پیداست. این وضعیت باعث می شود قیمت‌ محصولاتی که توسط مغازه ها عرضه می شوند چند برابرقیمت درمیادین میوه وتره بار باشد.
روند کنونی در تهران این گونه است که صبح زود کشاورزان و باغ‌داران، میوه‌ها و محصولات خود را قبل از طلوع آفتاب به میدان تره‌بار نزدیک‌ بهشت زهرا آورده‌ و در آن‌جا محصولاتشان را عرضه می کنند. مغازه‌داران شهری، نیز میوه و سبزی‌جات مورد نیاز خود را از آن‌جا تامین می‌کنند. زمانی که آفتاب طلوع می‌کند این محصولات افت کیفیت‌ وقیمت پیدا می کند که این افت قیمت تا زمانی که محصولات به میدان مرکزی تهران برسد، ادامه دارد. اکثرافرادی که محصولات کشاورزان را در این میدان عرضه می‌کنند. واسطه‌ هستند.
▪ خبرنگار:
نکته‌ی دیگری که در همین زمینه باید به آن اشاره کرد این است که در مسیری که محصول از سر مزرعه تا بازار مصرف طی می‌کند، تنها یک واسطه وجود ندارد، بلکه ما با پدیده‌ی تعدد واسطه‌ها مواجه هستیم، واسطه‌ای که محصول را به میدان میوه و تربار مرکزی شهر می‌رساند، واسطه هایی که ممکن است چند دست محصول را در این میدان مورد معامله قرار دهند و در نهایت واسطه‌ای که به عنوان فروشنده‌ی نهایی محصول را در بازار مصرف به دست مصرف کننده می‌رساند. چه ضرورتی دارد که این محصولات به میدان مرکزی تهران فرستاده شود و گاه در این میدان از چندین معامله عبور کنند، چرا غرفه‌های سطح شهر مستقیما در اختیار کشاورزان یا در اختیار تعاونی‌های کشاورزی قرار داده نمی شود؟
ـ دکتر صدرالاشرافی :
دلیل این مسئله عدم ضابطه مندی است. گفته می‌شود که در این میادین هر کسی محصول زیادتری تحویل دهد، مورد تشویق قرار می گیرد. بنابراین، در حالی که طرف، تنها یک محصول را تولید می‌کند، اما محصولات دیگر را از جاهای دیگر خریداری می کند و آن را به میادین می فروخت و بعد جایزه را نیز می‌گرفت. این ‌های تقلب‌هایی است که افراد انجام می‌دهند.
تخلف دیگری که می توان به آن اشاره کرد این است که افراد به دارندگان سرقفلی مبلغی را پرداخت کرده و به جای کشاورزان، این غرفه ها را در اختیار می گیرند این تخلفات ناشی از عدم نظارت است یا این که ناظران کار خود را به درستی انجام نمی‌دهند. از سوی دیگر باید تلاش کرد تا فرهنگ صداقت ایجاد شود.
▪ خبرنگار:
آیا واقعاً‌ سازو کاری علمی و عملی برای حذف واسطه‌ها وجود ندارد، یا آن‌که راه‌کارهای عملی وجود دارد، اما تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران مسوول نسبت به این راه‌کارها بی توجهند؟ آیا واقعاً امکان دارد با حذف واسطه‌ها، کشاورز مستقیما بتواند از روستا محصول خود را به بازار مصرف و میادین محلی مانند، میدان‌های میوه و تره‌بار سطح شهر تهران بیاورد و بی واسطه آن را به دست مصرف کننده برساند؟
ـ دکتر صدرالاشرافی:
در حال حاضر کشاورز امکانات لازم برای این که از باغ یا زمین خود محصول را به این غرفه‌ها تحویل دهد، ندارد، کشاورزان برای انجام این کار نیاز به تأسیس تعاونی‌ دارند. تعاونی‌ ها با حذف واسطه‌های میادین میوه و تره بار مرکزی و واسطه‌های قبل از آن، می‌تواند هزاران تن محصولات باغی یا هر محصول دیگری را به این غرفه‌ها انتقال دهند.
▪ خبرنگار:
پس نظر شما این است که با شکل‌گرفتن ساختار تعاونی‌ ها، به نوعی کارکرد واسطه گری میدان مرکزی تره‌بار تهران حذف شود و کشاورز بتواند بدون واسطه محصول خود را در بازار مصرف عرضه کند.
ـ دکتر صدرالاشرافی :
بله، این موضوع باید اصل قرار گیرد. اما مساله ای که باید به آن توجه کرد این است که افراد و باندهایی دراین میادین ریشه‌ دار هستند. بنابراین باید به صورت عمقی با این‌افراد و گروهها برخورد کرد. این در حالی است که کشاورزان نمی‌توانند با این افراد درگیر شوند. این حق خود کشاورزان است که به جای این افراد، محصولات خود را از طریق تعاونی‌ها فروش عرضه کنند، به طو ری که سود آن نیز نصیب تولید کننده شود.
ساختار باید اصلاح شود، چرا که کشاورز قدرت مقابله با این‌ها را ندارد، اما تعاونی‌ها می‌توانند در مقابل این‌ها بیاستند. همان‌گونه که پیش از این نیز توضیح دادم، بازار محصولات کشاورزی نیاز به نظارت دارد، چرا که افراد با زد و بند مانع فروش محصول توسط کشاورز می‌شوند، بنابراین نظارت‌ باید درست انجام گیرد. اما تعاونی‌ها واحد و قدرتمندی هستند که افراد نمی‌توانند چنین رفتار و برخوردی با آن داشته باشند، کشاورزان در قالب تعاونی‌های فروش در یک قرارداد جمعی برای مثال ۱۰۰۰ تن محصول را به تدریج تحویل می‌دهند، دلیل این امراین است که تعاونی‌ها در این کشورها قدرت چانه زنی دارند.
ـ دکتر محمدی‌نژاد:
بنابراین تنها راه‌ این است که دولت از تعاونی‌ها حمایت‌ کند و به آن‌ها امکانات دهد. دولت می‌تواند به جای حمایت‌ از کشاورز، از تعاونی‌های فروش کشاورزان حمایت‌ کند و امکاناتی مانند ماشین، سردخانه، امکانات بسته‌بندی و... را در اختیار آن‌ها قرار دهد؛ چراکه تعاونی‌ها خود شامل مجموعه‌ ای از کشاورزان فعال در یک منطقه هستند که چند محصول خاص را تولید می‌کنند. مردم ایران، آشنایی با کار تعاونی‌ ندارند، و اکثر تعاونی‌هایی که ایجاد می‌شود با همدیگر درگیرمی‌شوند.
▪ خبرنگار:
مسوولیت وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه چیست؟
ـ محمدی نژاد:
در حال حاضر وزارت کشاورزی می‌گوید که من تنها وظیفه‌ تولید را دارم، پس بازار و مصرف آن به من ارتباطی ندارد و مسوولیت وزارت بازرگانی است. در حالی که این‌گونه نیست، بلکه همه این مراحل باید به هم وصل شوند و تحت یک برنامه‌ریزی قرار گیرند.
▪ خبرنگار:
در این جا وزارت کشاورزی نمی‌تواند حداقل در نقش ترویجی خود، مسوولیت پیدا کنند؟ آیا ممکن نیست همچنانکه‌این وزارت‌خانه یک شیوه‌ی کشت را ترویج می‌کند، چگونگی فروش محصول در قالب تعاونی های فروش را نیز ترویج کند؟
ـ دکتر محمدی‌نژاد:
مسئله ترویج در اصل بحث فرهنگی است. مشکل این جاست که کار فرهنگی و ترویج در این باره انجام نگرفته است. در واقع‌ تعاونی ها باید به هم اعتماد داشته باشند به بیان دیگر زمانی که کشاورزان با یکدیگر تشکیل تعاونی می‌دهند باید مدیرعامل انتخاب کنند. و هیئت مدیره آن باید به گونه‌ای باشد که برسر هر موضوعی با یکدیگر درگیر نشوند. به نظر می رسد یکی از دلایل آن‌که در کشور ما تعاونی‌ها به معنای واقعی شکل نگرفته‌اند، ضعف ترویج وعدم فرهنگ سازی در این زمینه است.
▪ خبرنگار:
بازار‌های خارج از کشور و بازار ‌های صادراتی، از اهمیت بسیار بالایی در نظام بازار محصولات کشاورزی برخوردارند. شنیده ها حاکی از آن است که برخی از محصولات کشاورزی کشور به طور فله ای وبا قیمت های نازلی به کشورهایی مانند ترکیه و امارات صادر می شوند و پس از بسته بندی به چند برابر قیمت در بازارهای جهانی عرضه می شوند به نظر شما علت این که مراحل بسته‌بندی محصولات در کشور خود ما صورت نمی‌گیرد چیست؟
ـ دکتر محمدی نژاد:
در این زمینه اگر بخواهیم محصولاتی مانند خرما، پسته یا هر محصول دیگری را به صورت فله‌ای صادر کنیم کشور وارد کننده تعرفه‌ای را برای ورود این محصولات به کشورش اعمال می کند. این در حالی که اگرصادرات محصول به طور فله‌ای انجام گیرد تعرفه آن بسیار پایین تر از تعرفه‌ محصولات بسته‌بندی شده است، چرا که کشورهای واردکننده، پس از واردات فله ای محصولات آن‌ها رادر کارخانجات مربوطه بسته‌بندی و به قیمت بالایی دربازارهای جهانی عرضه می کنند. از سوی دیگر این موضوع باعث ایجاد اشتغال و ارزش افزوده برای آن‌ها می‌شود به این ترتیب محصول درکشورما تولید می شود، اما ارزش افزوده‌ی آن نصیب کشورهای دیگر می‌شود.
اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که در کشور ما صادرکنندگان ، حرفه‌ای نیستند، چرا که در قالب اتحادیه‌ها عمل نمی‌کنند. در حال حاضراین اتحادیه‌ها وجود دارند اما عملامانند سایر‌ اتحادیه‌ها و تعاونی‌های موجود در کشورغیرفعال و فاقد کارایی هستند چراکه تنها ثبت شده‌اند اما درعمل هیچ فعالیتی انجام نمی‌دهند. وظیفه چنین اتحادیه هایی این است که اجازه‌ ندهند هر کسی وارد کار صادرات شود برای نمونه کسی که تا دیروز در کار صادرات آهن بود، نباید امروز، وارد کار صادرات پسته شود، چرا که انجام چنین اقداماتی حرفه‌ای است و افراد حرفه‌ای باید در هر زمینه‌ای وارد کارشوند تا آن‌که بازار آن‌ها روز به روز رونق پیدا کرده و همچنین بازارهای جدیدی نیزپیدا کنند.
برای نمونه کشور ما سالیان متمادی است که به کشورهای اروپایی به ویژه آلمان پسته صادر می‌کند. کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین نیز خواهان این محصول هستند این در حالی است که کشور ما در این مدت اصلا به دنبال به دست آوردن بازارهای جدید یا حتی توسعه آن هم نبود. درحالی که نباید این گونه باشد. بلکه باید اتحادیه‌ای‌ از صادرکنندگان ایجاد شود و تا هنگام صدور محصولات به خارج از کشور، برکیفیت و چگونگی صادرات آن ها نظارت شود. به طوری که علاوه بر حفظ بازار فعلی محصولات به توسعه آن‌ها نیز کمک کنند. البته این نکته حایز اهمیت است که نظارت نباید به شکل دولتی باشد. روشن است، زمانی که به هر دلیلی محصول نامرغوبی را صادر کنیم ، سال بعد بازار آن محصول را از دست می‌دهیم در نتیجه کشورهای دیگر جایگزین ما درزمینه صادرات محصول مورد نظرمی‌شوند. در حال حاضربا آن که نام مرکز توسعه صادرات سالیان زیادی است که به مرکز توسعه و تجارت تغییر نام پیدا کرده است، اما عملا این مرکز غیرفعال است در واقع این سازمان هیچ‌ فعالیتی حداقل در بخش کشاورزی انجام نمی دهد. این در حالی که حداقل وظیفه‌ اصلی، این مرکز پیدا کردن بازارهای جدید است تا با معرفی این بازارها به صادرکنندگان از آن‌ها حمایت کنند.
دراین زمینه ازجمله معضلات دیگری که می توان به آن اشاره کرد این است که در بسیاری ازمواقع میان صادرکنندگان کشور، رقابت‌ منفی وجود دارد به طوری که این افراد همدیگر را در بازارهای خارجی تخریب می‌کنند. برای نمونه ممکن است صادرکننده‌ی محصولی مانند خرما در یک سال بازارخوبی پیدا کند و محصول خود را با قیمت بالایی صادر کند، اما در سال بعد همین صادرکننده به جای آن‌که کیفیت محصول خود را افزایش دهد، محصولی نامرغوب و نامناسب را صادر می‌کند، به بیان دیگر، از اعتماد خریداران سوء‌استفاده می‌کند وخرمایی را صادر می‌کند که دارای کیفیت پایین‌ یا حتی ممکن است آفت زده باشد. این رفتار باعث عدم اطمینان واردکنندگان نسبت به این صادر کننده‌ و از طرفی کل بازار ایران می‌شود. چرا که در این مواقع گفته می‌شود که خرمای ایران نامرغوب است.
▪ خبرنگار:
آیا می توان گفت که ازجمله دلایل عدم رشد صادرات تبلیغات منفی برخی از کشورها بر علیه محصولات تولیدی کشورما است ؟
ـ دکتر محمدی‌نژاد:
تا آنجایی که اطلاع‌ دارم درباره‌ی زعفران چنین تبلیغاتی انجام شده است به این شکل که اسپانیا و دیگر کشورهای اروپایی، فیلمی را نمایش دادند، که در مناطقی از کشور مانند بیرجند و قائنات، که این محصول کشت می شود افراد با دست‌های کثیف‌ این محصول را جمع‌آوری می‌کرده‌اند. بنابراین آن‌ها با پخش چنین فیلمی سعی کردند که بازار زعفران ایران را از بین ببرند، چرا که زعفران ایران ۷۰ درصد تولید دنیا را شامل می‌شود در حالی که تولیدات کشوری مانند اسپانیا بسیار ناچیز است بنابراین فعالیت این کشور در زمینه تولید زعفران در حد یک واسطه است. به گونه‌ای که پس از آن‌که زعفران را از کشور ما خریداری کردند، آن را بسته‌بندی و با نام خود به کشورهای دیگر صادر می‌کند. بنابراین مشاهده می‌کنیم که تولید در کشور ما انجام می‌شود اما ارزش‌ افزوده اشتغال‌، درآمد و .... مربوط به آن نصیب کشورهای دیگر مانند اسپانیا می‌شود.
▪ خبرنگار:
شنیده ها حاکی از آن است که برخی از واریته‌های مرغوب این محصولات به خارج از کشور منتقل و در آن جا کشت می‌شوند.
ـ دکتر محمدی‌نژاد:
معمولا این واریته‌ها به افغانستان برده می‌شود البته این کار ممنوع است، به بیان دیگر سازمان حفظ نباتات موظف است از خروج برخی از ارقام به خارج از کشور جلوگیری کند، در این میان، بحث آفات و بیماری‌ها و از طرف دیگر بحث های تجاری آن نیز مطرح است. با توجه به این‌که افغانستان‌ در همسایگی کشورماست در نتیجه این واریته‌ها به آنجا برده و کشت می‌شوند این احتمال وجود دارد که افغانستان، تا چند سال دیگر، در زمینه‌ تولید زعفران، از کشو ما پیشی گیرد. البته محصولات دیگری مانند پسته نیزاز کشور ما به افغانستان برده شده است.
مثال دیگری که می توان به آن اشاره کرد محصول خرما است، کشت خرما از ابتدا در کشورما انجام گرفته است اما درحال حاضر این محصول در کشورهایی مانند آمریکا نیز کشت می شود، چراکه این محصول را از نقاط دیگر به این کشور برده و در آن‌جا کشت بافت انجام می‌دهند. بنابراین خرما در این کشور کاشته نمی شود، در حال حاضر، در کشت خرما از شیوه پاجوش‌ استفاده نمی شود. درکشت خرما به روش پاجوش از کنار درخت خرما پاجوش‌هایی خارج کرده و در جاهای دیگرمی‌کارند که این شیوه متداول‌ترین روش کشت در کشور ما به شمار می آید. اما در سطح دنیا این روش منسوخ شده است. اکنون در روش کشت بافت که در دنیا رایج است بافتی از سلول‌های بنیادین درخت گرفته می‌شود، در آزمایشگاه‌های مخصوصی از این بافت کوچک هزاران نخل تولید می‌کنند. از آنجایی که این شیوه کاشت کاملا کنترل شده است نهال‌ها کاملاً سالم تولید می‌شوند. در حال حاضر، در کشور ما ، ۲ شرکت در زمینه تولید خرما از طریق کشت بافت فعالیت‌ می‌کنند. بکارگیری شیوه‌ی اخیرا با استفاده از کشت بافت در منطقه‌ جنوب خوزستان فعالیت می‌کنند که تا کنون عملکرد خوبی نیز داشته است.
از جمله نمونه هایی که در این زمینه می توان به آن اشاره کرد تولید رقمی از خرما به نام مجول است این رقم در آمریکا کشت می شود رقم بسیار با ارزشی است چرا که هم خشک و هم گوشتی است این در حالی که خرماهای تولیدی در کشور ما، بسیار خشک یا مرطوب است در کشور ما ۴۰۰ نوع خرما وجود دارد که از این میزان حدود ۱۴ رقم آن صادر می‌شود. خرمایی که اکنون در بازارکشورما وجود دارند خرمای مضافتی هستند که درمناطقی مانند بم و کهنوج کشت شده و بیشتر برای مصارف داخلی مورد استفاده قرار می گیرند و امکان صادرات آن‌ها بسیار کم است. چرا که این خرماها مرطوب هستند و امکان شستشوی آن وجود ندارد. این در حالی است که اکثر خرماهای صادراتی خشک هستند.

گفت و گو:
زهرا شعبان زاده ـ خبرنگار اقتصاد کشاورزی سرویس مسائل راهبردی خبرگزاری دانشجویان ایران

منبع : خبرگزاری ایسنا