بادگیرها ، استان یزد

یكی از شاخص‌ترین نشانه‌هایی كه منظره عمومی شهر یزد را از دیگر شهرهای كشور متمایز می‌سازد، وجود بادگیرهای متنوع آن است.
بیشتر بادگیرها به فضاهای مسكونی قدیمی تعلق دارند. از طرفی بر فراز محراب برخی مساجد مانند مسجد ریگ، مسجد ملااسماعیل و مسجد حاج محمد حسین اردكان نیز بادگیرهایی به زیبایی تعبیه شده است. در مسجد حاج محمد حسین، جریان هوا به كانال‌هایی در كف مسجد هدایت می‌شود كه در نوع خود بی‌نظیر است.
غالب آب‌‌انبارهای درون شهری دارای بادگیر هستند كه تعداد آن‌ها بین یك تا شش بادگیر متغیر است و به عنوان وسیله‌ای برای تهویه و خنك ماندن آب از آن‌ها استفاده می‌شده است. یك نوع بادگیر بی‌مانند دیگر نیز در مهریز یزد وجود دارد كه به فضای عمومی بازارچه ارتباط دارد.
بادگیرها دستگاه تنفسی شهر محسوب می‌شوند. آن‌ها برج‌هایی هستند كه با توجه به نحوه ساختمان ویژه خود جریان طبیعی هوا را به داخل بناهای مختلف هدایت می‌كنند و از مصداق‌های بارز استفاده از انرژی‌های پاك طبیعت محسوب می‌شوند. در خانه‌ها، بادگیر معمولاً در ضلع جنوبی حیاط یعنی قسمت تابستان‌نشین خانه ساخته می‌شوند.
بادگیرها به تالار، حوضخانه، كلاه‌فرنگی و زیرزمین مربوط می‌شوند تا جریان هوا را در داخل ساختمان برقرار كنند و ضمن تماس با عناصر رطوبت‌زا، مثل حوض، باغچه، درختان، جداره زیرزمین، چوب و پایاب، كمبود رطوبت هوا را نیز جبران كنند. آن‌ها هم‌چنین محیطی مطبوع برای زندگی در ایام گرم و توان‌فرسای تابستان برای مردم فراهم می‌آورند. مصالح ساختمانی بادگیرها معمولاً از خشت خام، آجر، گل، گچ و چوب شورونه است. چوب شورونه از انواع چوب‌هایی است كه دارای استحكامی عالی است و در برابر حمله موریانه نیز مقاوم است.
گرچه بادگیر یك عنصر تأسیساتی است، اما همواره تزئیناتی را با گچ یا آجر به همراه دارد. بادگیر، گذشته از عملكرد مفید آن، نمایانگر تشخص و منزلت اجتماعی صاحب آن نیز بوده است كه از طریق ارتفاع و نوع تزئین‌های آن شناخته می‌شود.