در جایگاه یک دوست برای دخترانم بودم

ازدواج سخت، نا امنی جنسیتی، فقر، ضعف ایمان، فشار جنسی، مشکلات فرهنگی و مانند این‌ها مرا بر این داشت تا زمینه‌ی مصاحبه با رئیس پلیس امنیت و اطلاعات استان قم را ایجاد کنم.
وی فررند شهید خراسانی است. مشخصات شناسنامه‌اش نشان می‌دهد که در سال ۱۳۴۱ به‌دنیا آمده است و این یعنی سرهنگ خراسانی در روزهای بهمن ۵۷ یک جوان ۱۶-۱۵ ساله‌ی انقلابی بوده است. کاش در مورد آن روزها و خاطراتشان سؤالاتی می‌کردم، حتما خاطرات شنیدنی‌ای داشتند؛ باشد برای وقتی دیگر. شاید برای‌تان جالب باشد بدانید که ایشان با گذراندن دروس انتظامی در مقطع کارشناسی ارشد، اکنون ۱۰ سال است که در این جای‌گاه حساس مشغول خدمت هستند.
سرهنگ پاسدار خراسانی، در سال ۱۳۶۲ ازدواج می‌کنند که حاصلش ۴ فرزند می‌باشد. فرزند بزرگ‌شان در حال تحصیل در رشته‌ی مهندسی منابع طبیعی با گرایش محیط زیست هستند. دومین فرزند هم مهندسی شیمی، گرایش پتروشیمی و البته حافظ کل قرآن مجید نیز هستند. فرزند سوم در حال گذراندن کارشناسی بالینی و آخرین فرزند نیز محصل.
▪ تعریف رئیس پلیس امنیت و اطلاعات استان، از امنیت اجتماعی بانوان چیست؟
ـ امنیت یعنی رفت‌وآمد و تردد آسان و راحت در معابر، دانشگاه‌ها، مکان‌های آموزشی و مانند این‌ها. به شکلی که بدون مزاحمت و با امنیت خاطر در هر وقت از شبانه‌روز، خارج از منزل حضور داشته باشند.
▪ به نظر شما بانوان جامعه‌ی ما تا چه حد این امنیت را احساس می‌کنند؟
ـ باید به همین شکل باشد [یعنی احساس امنیت کنند]. گرچه امکان دارد به‌طور اتفاقی در سطح جامعه، آقایانی که از سوی خانواده مورد کنترل قرار نمی‌گیرند، نیز باعث مزاحمت‌هایی شوند؛ ولی با هماهنگی‌ واحدهای مختلف انتظامی و از طریق گشت‌های آشکار پلیس ۱۱۰ به‌صورتی پیش‌گیرانه با این‌گونه مجرمین برخورد شده و خواهد شد. به‌جز این‌گونه موارد به نظرم این‌طور نبوده و نیست که خانم و یا دختری مورد مزاحمت قرار گیرد و نداند به کجا مراجعه کند. با طرح‌هایی که ما به اجرا گذاشته‌ایم، چه در هسته‌ی مرکزی و چه در پارک‌ها و اماکن عمومی، با هماهنگی دستگاه قضایی این مشکلات کم‌تر شده.
▪ ولی گاهی مشکلی که بانوان، حتی در سوار شدن بر تاکسی، شاهد بودند، این امنیت را به‌طور عملی نشان نمی‌دهد!
ـ راننده‌های تاکسی عموما از اداره‌ی اماکن و گشت‌های نیروی انتظامی مورد بررسی صلاح‌دید قرار می‌گیرند. موردهایی هم بوده که نمی‌شود کتمان کرد، که با آن‌ها برخورد شده و برخورد کردیم؛ ولی مورد حادی تا به حال گزارش نشده. شاید بیش‌تر، از هراس خود بانوان باشد که این حس را دارند. ما حتی جلسات متعددی با رانندگان تاکسی در همین زمینه‌های امنیت اخلاقی داریم.
▪ نظرتان در مورد تیترهایی چون «افزایش جرائم توسط بانوان» که این روزها در برخی از جراید می‌بینیم، چیست؟
ـ فقر در خانواده‌ها، ضعف مسائل فرهنگی، مهم‌تر از همه و با تأسف بحث طلاق و مهاجرت‌های بی‌رویه.... این‌ها گزیده عواملی هستند که سبب افزایش برخی از جرایم مثل سرقت توسط بانوان شده.
▪ خود شما این‌گونه تیترها را تا چه حد منصفانه و مستند به آمار می‌دانید؟
ـ افزایش جرایم توسط بانوان آمار بالایی ندارد؛ ولی چون افزایش جمعیت داریم به طبع، نسبت به گذشته شاهد افزایش نسبی برخی از جرایم در بین بانوان هستیم.
▪ حضور زنان پلیس تا چه حد در ایجاد امنیت اجتماعی بانوان، نقش‌آفرین بوده‌است؟
ـ بسیار زیاد. با افزایش زنان پلیس در نیروی انتظامی، آن هم با آموزش‌های خاصی که می‌بینند، بحمدالله وضعیت بهتری داشته‌ایم؛ چون توانسته‌اند در توجیه و ارشاد مجرمین زن، ارتباط و تعامل خوبی با آن‌ها برقرار کنند.
جالب این‌که در اجرای طرح‌ها هم، وجود این بزرگان مؤثر بوده‌است. به شکلی که شاهد پرخاش‌گری کم‌تری از سوی بانوان مجرم بوده‌ایم و ایشان با حجب و حیای بهتری تذکر و ارشاد را می‌پذیرند.
▪ طرح مبارزه با بدحجابی -که در مقطع زمانی خاصی جنجال‌برانگیز هم شده بود- تأثیری هم داشت؟
ـ بله، بسیار مؤثر بود. خصوصا در هسته‌ی مرکزی شهرها که عمدتا از طریق تذکر لسانی امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر داشتیم. سعی هم بر این بوده که توسط همین افسران خانم، بیش‌تر توجیه و ارشاد شود، تا دستگیری.
▪ آماری هم در این زمینه دارید؟
ـ آمار بالایی بوده. خصوصا در رابطه با وضع ظاهری‌ که می‌بینیم بیش‌تر مهمان‌های نوروزی و مسافرین هستند و رعایت برخی اصول را نمی‌کنند. ولی باز هم با تذکر لسانی، بر وضع لباس‌های غیرمتعارف، رنگ و لعاب‌های غلیظ که بعضا حریم خصوصی را با عمومی اشتباه گرفته بودند، تذکراتی داده می‌شد تا این وضع‌ها را کم‌تر ببینیم.
▪ یعنی آمار ارقامی وجود ندارد؟
ـ بله، شاید بشود آمار داد؛ مثلا در بحث بدحجابی، امسال آماری هست که بیش از ۴۸۳۶ تعداد تذکر داشتیم.
▪ چه راه‌کاری برای آموزش مسائل مربوط به تأمین امنیت اجتماعی به دختران دارید؟
ـ بهترین راه‌کار این است که در دوران راهنمایی و دبیرستان، و حتی دانشگاه‌ها، هم‌گام با کلاس‌های آموزشی، ما نیز مسائل روز جامعه را برای افراد تفکیک کنیم. یک‌سری از مسائل که در جامعه می‌گذرد، مسائلی که در آینده امکان درگیر شدن با آن‌ها برای‌شان وجود دارد، معرفی راه‌کار‌هایی برای شناخت افراد فریب‌کار... که آموزش این‌ها اگر از مقطع مدرسه آغاز شود، دانش‌آموز با دید باز وارد جامعه‌ی بزرگ‌تری خواهد شد.
▪ تا به حال این‌گونه اقدام‌ها انجام شده؟
ـ بله. از طریق معاونت اجتماعی نیروی انتظامی، نیروهایی به مدارس و حتی دانشگاه‌ها برای این آموزش‌ها فرستاده می‌شود.
▪ فراگیری این آموزش‌ها چه تأثیری در بین بانوان جامعه دارد؟
ـ در بحث امنیت، هر چقدر زنان جامعه آگاهی بیش‌تری داشته باشند و در ارتباط با مسائل جامعه بیش‌تر توجیه باشند، یک جامعه را بهتر به سمت امنیت سوق می‌دهند. مانند راننده‌ای که هر چقدر به اصول رانندگی آشناتر باشد، امکان حادثه و تصادف و خطر کم‌تری دارد. وقتی دختری بداند که کی، کجا و چطور وارد خیابان شود و به مسائل و قوانین جامعه احترام بگذارد، ضامن امنیت خود و جامعه می‌شود.
▪ راهکار مقابله با تهاجمات دشمن، برای تخریب امنیت اجتماعی زنان چیست؟
ـ بر اساس کلام معصومین(ع)، عفت زن باید حفظ شود. زمانی که یک زن با ظاهری اسلامی وارد جامعه شود، علاوه بر آن در محیط منزل، جلوی فرزندان درست ظاهر شود، نوع رفتار و گویش و کردار مناسبی داشته باشد، استفاده‌ی ابزاری از خودش در جامعه به‌وجود نیاورد، بحث ماهواره، اینترنت و سی‌دی‌های مختلف برای خود و فرزندان را خوب هدایت کند، در نهایت به شکست هر توطئه‌ای منجر می‌شود.
▪ تأثیر آموزش مسائل دینی و تحصیلات عالیه‌ی دختران بر کاهش جرائم چیست؟
ـ پای‌بندی به مسائل دینی رابطه‌ی مستقیمی با وقوع یک جرم دارد. چنانچه شاهد هستیم که ایام مبارک رمضان و ایام مذهبی، آمار جرم‌ها پایین می‌آید. در مورد تحصیلات هم، این‌طور نشان داده شده‌ است که هر چقدر یک دختر از تحصیلات بالایی برخوردار باشد، جرائم کم‌تری را مرتکب می‌شود.
▪ ولی اگر نیم‌نگاهی به وضع دختران در دانشگاه‌ها داشته‌باشیم، شاید چیزی غیر از این را شاهد باشیم؟
ـ بله؛ ولی آن وضع و ارتکاب جرم، معمولا برای ورودی‌های اول هست و در مدارج علمی بالاتر فضای علمی، این امر را کم‌تر می‌کند. چنان‌که آمار جرائم بانوان نشان می‌دهد، معمولا مجرمین کسانی بوده‌اند که تحصیلات کم‌تری داشته‌اند.
▪ نیروی انتظامی در اجرای طرح تا چه حد روی برخورد اسلامی تأکید دارد؟
ـ صددرصد تمامی برخوردها اسلامی است.
▪ یعنی در برخورد با مصادیق، اخلاق اسلامی مقدم بر برخورد قانونی و نظامی بوده است؟
ـ بله. ما جلسات متعددی با عالمان بزرگوار داریم که نتیجه‌ی خوبی در روند بهتر شدن طرح‌ها داشته است. تمام جلسات ما در روند طراحی و اجرای طرح‌ها با کمسیون عملیاتی و کمسیون امنیت اخلاقی هماهنگ است.
▪ به نظر شما برخورد ارشادی بهتر است یا قهری؟
ـ در مقابله با مصادیق بدحجابی و ایجاد مزاحمت‌ها، برخوردها ارشادی است؛ ولی اگر عدم اصلاحی ثابت شود، نهایتا به برخورد قهری می‌رسد.
▪ نیروها و افسران شما چطور؟ برخورد قهری به‌کار می‌برند یا ارشادی؟
ـ سعی کرده‌ایم به شکلی عمل کنیم که چون افراد دوباره به جامعه برمی‌گردند، اثرات اخلاقی‌ برخوردها بیش‌تر باشد، که مسلما با برخورد ارشادی به این نتیجه می‌رسیم. تأکید ما به افسران این است که برخوردها بیش‌تر ارشادی باشد.
▪ نیروی انتظامی، برای امنیت دیجیتالی چه کارهایی انجام داده؟
ـ ناجا تصمیم به ساخت سایتی دارد که امکان گفتگوی اینترنتی یا چت، و پاسخگویی به مشکلات و سؤال‌های مردم داشته باشد.
▪ یعنی امنیت دیجیتالی آنلاین ایجاد می‌شود؟ فکر می‌کنید تا چه زمانی این سایت راه‌اندازی می‌شود؟
ـ بله؛ ولی هنوز در حد طرح باقی مانده و اجرای آن با ناجاست. امیدوارم در اولین زمان ممکن راه‌اندازی شود.
▪ اگر دختری در اینترنت با مزاحمت‌های اخلاقی و شخصیتی مواجه‌شود، باید به کجا مراجعه کند؟ خصوصا زمانی که به خارج از اینترنت هم کشیده‌ شود؟
ـ به خود ما یا دادستانی مقام قضایی. ما با شماره‌ی تماس و شناسایی چهره توسط فرد، می‌توانیم به سرعت پی‌گیری کنیم.
▪ تمام این‌ها امنیت یک دختر از نظر قانونی و یا حقوقی بوده. برای ایجاد امنیت عاطفی دختران، چه راه‌کارهایی دارید؟
ـ در معاونت اجتماعی، نیروهایی برای مشاوره اعزام شده‌اند. روان‌شناسان توانمندی که وظیفه‌ی ارشاد پدرانه دارند. تا جایی‌ که حتی گاهی از محبت و دلسوزی پدرانه نیز فراتر رفته است.
▪ اگر امکان دارد، برای توجیه مخاطبان ما، پرونده‌ی خاصی را تشریح کنید؟
ـ متأسفانه اکثر پرونده‌ها قبیح‌اند و مشابه. بیش‌تر سو‍ژه‌هایی که مربوط به دام افتادن دختران است از دوستی‌هایی به قصد ازدواج شروع می‌شود که وقتی برای صحبت به مکان خلوتی کشیده شدند، با تعدی‌هایی همراه با عکس و فیلم همراه می‌شود. مسئله‌ی دوم فراموشی خانواده‌ها نسبت به این حدیث پربار امام علی(ع) است که فرموده‌اند: «فرزند زمانه‌ی خویشتن باش». در حال حاضر چون خانواده‌ها نیاز دختر ۱۸ ساله خود را مطابق با نیاز ۱۸ سالگی خود می‌بینند، منجر به این می‌شود که فرد به دنبال پناهی بگردد. مسئله‌ی سوم هم زنان شوهرداری هستند که به‌واسطه‌ی فقر فرهنگی، زندگی‌شان به فساد و تباهی کشیده‌ می‌شود.
▪ منظور شما از فقر فرهنگی-که آن را عامل فاسد شدن زن شوهردار می‌دانید- چیست؟
ـ عدم دقت شوهر به مسائل روحی و عاطفی یک زن، تفاوت‌های فرهنگی‌ای که توسط خانواده‌ها دقت نشده و... که البته بنده دلیل عمده‌اش را دیدن فیلم‌های مبتذل می‌دانم؛ چون در یک فیلم خارجی، ارتباط با زن شوهردار به راحتی ایجاد می‌شود و همین امر باعث تشدید غریزه‌ی خفته‌ی زنان می‌شود.
▪ همان‌گونه که می‌دانید برخی از دختران ما در خانواده‌ی خودشان هم احساس امنیت ندارند. شما به عنوان پدر دو دختر، برای ایجاد امنیت دختران‌تان چه کارهایی انجام داده‌اید؟
ـ تنها کاری که کرده‌ام این بود که همیشه در جای‌گاه یک دوست به زوایای درونی شخصیت‌شان توجه داشته باشم.
▪ چه پیشنهادی برای دختران جامعه دارید؟
ـ پای‌بندی به مسائل مذهبی و توجه به مشکلات روز جامعه.
▪ به عنوان آخرین سؤال، در جای‌گاه رئیس پلیس امنیت، چه تعریفی از دختر دارید؟
ـ موجودی بسیار دوست داشتنی. به معنای واقعی یک حضرت زینب(س) در کنار امام حسین(ع) و حضرت زهرا(س) در کنار پیامبر(ص) و علی بن ابیطالب(ع).
مصاحبه تمام شد. هم بعد از خداحافظی، هم حین تایپ متن و هم حین ویرایش، لحظه‌به‌لحظه سؤالاتی به ذهنم خطور کرد که هر یک به تنهایی کافی بود تا من را از انجام مصاحبه ناراضی کند، و می‌دانم که بسیاری از شما، منتظر همان سؤال و جواب‌ها هستید. بهتر بگویم: هزار و یک مدل حرف و سؤال در دلم هست که به‌خاطر نپرسیدن آن‌ها افسوس می‌خورم؛ ولی صد افسوس که دیگر فرصت را از دست داده‌ام. در این بین اما یک چیز دلگرمم می‌کند و آن این‌که شما مخاطبان چارقد سؤال کنید؛ یعنی همه‌ی آن چیزهایی را که من نپرسیدم و باید می‌پرسیدم، شما بپرسید تا به‌دست سرهنگ خراسانی و همکاران‌شان برسانیم. شاید وقتی دیگر و جایی دیگر پاسخ دادند.
نکته‌ی آخر این‌که درست است که تأمین امنیت اجتماعی و عاطفی و خانوادگی وظیفه‌ی نیروی انتظامی است؛ اما تا ما نخواهیم نمی‌شود؛ یعنی ما به عنوان بانوان جامعه‌ی بزرگ ایران خودمان باید بخواهیم. با رفتارمان، با منش و شخصیت‌مان و با پوشش‌مان فضایی ایجاد کنیم که هیچ غیری جرأت دست‌درازی به حریم خصوصی ما را پیدا نکند.
در پایان از همه‌ی کسانی که ما را در انجام این مصاحبه یاری دادند، سپاس‌گزاری می‌کنم. خصوصا سرهنگ خراسانی و سرگرد صادقی که صمیمانه وقت خودشان را در اختیار چارقد قرار دادند.

کوثر ملاتبار

منبع : نشریه الکترونیک دخترانه ۴ قد