بازهم پای کمدی در میان است

با نگاهی به مضامین فیلم‌های اکران شده در سال ۸۷ این موضوع را برای ما برجسته می‌کند که این آثار ترکیبی متعادل بودند از نگاه به گیشه باچند عاشقانه جوان‌پسند، چند درام عاشقانه، تعداد زیادی کمدی شلوغ و چند فیلم غیرگیشه‌ای. این ترکیب از جهت تنوع مضمونی و توجه به گونه‌های سینمایی تا حدی از ورطه یکسویگی خارج شده و به سلایق گروه‌های سنی و تفکرات مختلف توجه داشت.ولی نکته ای که در اکران سال ۸۷ چشمگیر بود، توجه زیاد سینماگران به ساخت فیلم‌های کمدی و فروش بالای این فیلم‌ها در گیشه است.نکته ای که به نظر می‌رسد در اکران ۸۸ سینما‌ها هم حرف اول را بزند.
اکران ۸۷ هم مثل خیلی چیزهای سینمایی سال گذشته، تمام شد تا باز وقتی جدول گیشه بسته می‌شود با یک حسای سر انگشتی و یک چرتکه، بتوانی روی یک نظریه اثبات شده و فرمول همیشه جواب پس داده سینمای وطنی انگشت گذاشت که " کمدی می فروشد". قانونی که نه استثناء دارد و نه تبصره، اما و اگر هم در کارش نیست. تو یک کمدی بساز، حتی با یک دوربین خانگی، حتی بدون فیلمنامه، حتی اگر سینما را بلد نیستی، حتی اگر قرار باشد در هر پلان مقدار متنابهی گاف بدهی، فقط بخندان، آنهم از هر طریقی و البته رژه چند چهره تلویزیونی و سینمایی امتحان خودش را خوب پس داده است، و آنگاه تو می شوی فاتح گیشه‌های سینمای ۸۸!
معمولا تعطیلات نوروز فرصت خوبی است تا فروش فیلم‌های سال گذشته را روبه روت بگذاری و با جدول کشی و درآوردن آمار و ارقام، نکته‌هایی را بیرون بکشی. کاری که متاسفانه آنچنان بین سینماگران یا سینمایی نویسان ما رسم نیست. انگار کار همه، وقتی فیلم از اکران پایین می آید پایان می یابد و نه مثل کشورهای دیگر که تازه اتمام فروش فیلم، آغاز تحلیل‌های آماری و رفتاری و مخاطب شناسی است
شاید اولین نکته ای که باید از گیشه سال گذشته اشاره کرد اکران اول ۴۶ فیلم سینمایی باشد (چندتایی در شهرستان‌ها اکران نشد) که نسبت به سال ۸۶ دو فیلم کمتر بود. اما نکته اصلی،مجموع فروش وسوسه انگیز سال بود که وادارمان می کند ۸۷ را پر رونق ترین سال سینمایی از نظر گیشه بخوانیم. فروشی حدود ۲۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان که نسبت به فروش ۱۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیونی سال قبل ترش ۲۵ درصد افزایش نشان می دهد. به عبارتی متوسط فروش هر فیلم اکران شده در سال ۸۷ مبلغی حدود ۴۶۰ میلیون تومان را شامل شد که این رقم در سال قبلش نزدیک به ۳۲۵ میلیون بود. و البته که باز پای کمدی‌ها در این گیشه میلیاردی در میان بود...
علاوه بر اینکه هر ۴ فیلم پرفروش سال که بالای ۶/۱ میلیارد تومان فروختند کمدی بودند، تمام کمدی‌های اکران شده ۸۷ در بین ۱۵ فیلم بالای جدول فروش جای گرفتند. جالب تر اینکه مجموع فروش ۸ فیلم کمدی اکران شده ۲/۱۱ میلیارد تومان یعنی بیش از نصف کل فروش سال بوده است. این رقم گرچه در مقایسه با سال ۸۶، دو میلیارد تومان بیشتر است اما سهم فروش ۱۳ فیلم کمدی آن سال بیش از ۶۰ درصد کل گیشه بوده است. (فروش عجیب و غریب اخراجی‌ها و توفیق اجباری و اکران تعداد تقریبا زیاد فیلم کمدی سال ۸۶، در این سهم بالا نقش پررنگی داشت)
پرفروش ترین فیلم سال پیش همانطور که در زمان اکران جشنواره پیش بینی کردیم، آخرین اثر کمال تبریزی بود. همیشه پای یک زن در میان است با توجه بازی فوق العاده رضا کیانیان و البته سوژه ای بفروش و ساختاری گیشه پسند تمام المان‌های اول شدن را داشت. فیلم تبریزی البته پرفروش ترین فیلم در اکران تهران نیست بلکه به خاطر اقبال بالا در شهرستانها (حتی بیشتر از اخراجی‌ها) موفق شد بالاتر از دایره زنگی و چهارچنگولی بایستد و ۰۶/۲ میلیارد تومان بفروشد.
سعید سهیلی این بار در مقام تهیه کننده ای گیشه شناس (پس از آن شکست‌های وحشتناک) از سوژه ای جالب و البته فیلمنامه ای نازل و شوخی‌هایی سخیف و با کمترین دردسر ممکن حدود ۲ میلیارد تومان از این آب گل آلود پول جمع کرد! ترکیب شفیعی جم – رضویان در قالب دوقلوهایی به هم چسبیده با چند چهره نام آشنای کناره و البته شوخی‌های ممنوعه و فضای باز داستان، پرفروش‌ترین اکران تهران و دومین فیلم پرفروش سال با ۹۵/۱ میلیارد تومان بلیت فروشی شد. دایره زنگی فیلم اول و پر بازیگر پریسا بخت آور گرچه در شهرستان‌ها با اقبال خوبی مواجه نشد اما به لطف فروش بالا در تهران، توانست ۸۲/۱ میلیاردی شود. فیلمی که دوجین بازیگر کمدی و غیرکمدی سینما و تلویزیون را می توانستی در آن پیدا کنی، پس خیلی هم نمی باید در آن دنبال شخصیت پردازی و تعریف کاراکترها می رفتی چون هیچ چیز دستگیرت نمی شد. لحن بانمک و شوخی‌های خوشمزه و چند بازی فوق العاده (امید روحانی–باران کوثری–صابر ابر–گوهر خیراندیش) اولین تجربه سینمایی پریسا بخت آور را شیرین کرده بود.
زن‌ها فرشته اند دومین ساخته شهرام شاه حسینی که سال گذشته فیلم پرفروش کلاغ پر را در گیشه داشت، با ترکیب جالبی از بازیگران زن و البته یک عدد امین حیایی همیشه بفروش، نام کارگردان خود را در راس فیلمسازان جوان پولساز سینمای وطنی جای داد. کمدی کلیشه – فرموله ای که ۵۰ میلیون تومان از اثر جنجالی حاتمی کیا بیشتر فروخت. دعوت همانقدر که در بین منتقدان و سینمارو‌های حرفه ای مخالفان درجه یکی داشت، بخاطر لیست بلند بالای بازیگران و حواشی ساخت و البته نام کارگردانش توانست ۶/۱ میلیارد بفروشد و با پرفروشترین فیلم قبلی حاتمی کیا (به نام پدر) فاصله ای یک میلیاردی ایجاد کند.
دلداده صلح میرزایی و مجنون لیلی قاسم جعفری با فروش‌هایی رویایی سال را تمام کردند که اولی بی شک به خاطر مثلث رضویان – صالحی – عبدی فروخت و دومی تنها به لطف حضور رضا گلزار (هر چند کوتاه). اما به نظر من برگ برنده اکران ۸۷ همایون اسعدیان و ۱۰رقمی اش بودند. تله فیلمی که با هزینه ای ۶۰ میلیون تومانی ساخته شد اما دست اندرکاران شبکه ۳ تصمیم گرفتند بخت خود را در اکران هم بیازمایند و این مسابقه بخت آزمایی فروشی معادل ۲۵/۱ میلیارد تومان را نصیب تلویزیونی‌ها کرد. فروش ۷۰۰میلیونی ده رقمی در شهرستانها (هم پای دعوت و دایره زنگی و بالاتر از مجنون لیلی و کنعان) ثابت کرد مردم ستاره‌های تلویزیونی شان را بیشتر دوست دارند.
البته انعکاس هم برگ برنده ای برای رضا کریمی و حاجی میری بود. فیلم به خاطر مهناز افشار و ترکیب جالبش با دیرباز و چند چهره مطرح خوب فروخت و آخرین عضو گروه میلیاردی‌های ۸۷ شد. دو فیلم بعدی جدول فروش البته فیلم‌های سنگینی برای مخاطب بودند که به لطف حضور ستاره‌ها و تبلیغات شفاهی پرفروش شدند. به هرحال حضور همزمان رادان و فروتن و ترانه علیدوستی یعنی تضمین فروش کنعان، هر چند مانی حقیقی کارگردان باشد و مضمون فیلم خاص. از آنطرف باز همبازی شدن نیکی کریمی و فروتن و البته اکران عید، توانست تا حدودی ریتم کند و تایم طولانی و لحن سنگین زن دوم را جبران کند و آن را بالاتر از کمدی‌های صرف (و حتما نازل) خواستگار محترم و تیغ زن قرار دهد.
حس پنهان رزاق کریمی که اتفاقا کم ستاره نداشت و سه زن دومین ساخته منیژه حکمت و محیای کم ادعا و خوب را کنار بگذارید. به همین سادگی را هم همینطور و البته فرزند خاک (هر دو متعلق به سینمای خاص و یک جورهایی ضد مخاطب که اتفاقا از سوی مخاطب مورد توجه قرار گرفت) بقیه فیلم‌ها در اکران فاجعه به بار آوردند. قرنطینه با آن سوژه جالب ورضا عطارانی با آن گریم متفاوت فقط ۳۷۰ میلیون فروخت که می توانید با احتساب سهم سینمادار و درصد پخش کننده و باقی کسورات مرسوم،حساب کنید فیلم اول منوچهر‌هادی حتی نیمی از خرجش را هم درنیاورد. یا تلافی که یک فیلم صد در صد کلیشه ای برای فتح گیشه‌ها بود و البته شکست سختی خورد. دیوار گرچه پرفروشترین فیلم محمدعلی طالبی تاکنون بوده اما لااقل به خاطر داستان متفاوت نقدهای مثبت، انتظار فروشی بسیار بیشتر از ۲۲۰ میلیون برایش می رفت. ۸۷ سال فیلم‌های پلیسی و جنایی یا اکشن (اگر اصلا چنینی ژانری در ایران داشته باشیم!!) یا کودک (یاد دهه ۶۰ و اوایل۷۰ بخیر) نبود و فاصله زیاد بین تولید تا نمایش و زمان بد اکران باعث نابود شدن ستاره می شود و احضار شدگان و مخمصه و گناه من و خواب زمستانی شد و آخرین حضورهای مرحوم شکیبایی هم توفیقی نداشتند و تبلیغات ضعیف و مافیای اکران و عدم شناخت مخاطب نیز فروش‌های نازلی را برای خیلی از فیلم‌ها رقم زد. گرچه قهر مخاطب با برخی فیلمها حقشان بود و خزعبلاتی مثل سربلند و پرچم‌های قلعه کاوه و پاپیتال و... نباید هم می فروختند.
بد نیست اینجا نگاهی هم به دنیای پر حرف و حدیث پخش کنندگان فیلمها بیاندازیم. موفق ترین توزیع کننده سال شاید لقب هدایت فیلم باشد که هر ۳ فیلمش پرفروش شد. شایسته‌ها با چهارچنگولی و دایره زنگی و کنعان سال خوبی را پشت سر گذاشتند (آنها سال ۸۶ با رییس و قاعده بازی شکست خورده بودند) و البته نمایشگران هم خیلی کم نیاورد و از بابت دعوت و دلداده و ۱۰ رقمی سود خوبی به جیب زد. شکوفا فیلم همانقدر که پرفروش‌هایی مثل همیشه پای.... و خواستگار محترم را داشت اما نسکافه داغ داغ و شبی در تهران هم برایش شکست محسوب می شدند. پویا فیلم که سال ۸۶ دو فیلم پرفروش داشت، سال پیش به زنها فرشته اند قناعت کرد و فیلمیران به عنوان پرکارترین پخش کننده ۸۷ در رویای فروش اخراجی‌هایش ماند و جز مجنون لیلی بقیه ۶ فیلمش شکست خوردند. حوزه هنری و سبحان فیلم هم مثل هرسال کنار یک فیلم پر مخاطب فروش‌های نا امید کننده ای هم داشتند.
در کل گرچه سال ۸۶ همچنان به خاطر دو فیلم ۴/۲ میلیاردی در خاطره‌ها می ماند اما سال گذشته رویایی ترین گیشه را داشت و حضور ۹ فیلم یک میلیاردی خبر خوبی برای سینما بود، گرچه نیمی از آنها را با صد‌ها کیلو عسل هم نمی توان تحمل کرد...

منبع : روزنامه سیاست روز