تشریفات قانونی ادامه دارد، زلزله فعلاً نیاید!

امروز سالگرد زلزله ویرانگر بم است و می گویند ایران جزو ۱۰ کشور حادثه خیز دنیاست و از نظر تنوع حادثه جزو ۵ کشور اول دنیا، پس همواره خطرهای بزرگ ما را تهدید می کنند.
می نویسند در روی کره زمین ۴۱ نوع حادثه و سانحه ثبت شده که از این تعداد بین ۳۰ تا ۳۳ مورد آن در ایران با تنوع و تکرار وجود دارد و بقیه حوادث مثل سونامی، شرایطش در ایران وجود ندارد.
اما نه تنها ایران که شاید هیچ کشوری را نتوانستیم نام ببریم که بحرانهای مختلف هر چند وقت یک بار در آن ظهور و بروز پیدا نکند.
کمتر روزی است که خبرگزاریها درباره سیلها، زلزله ها، طوفانها و آتش گرفتن جنگلها از آسیای دور تا آمریکای لاتین ننویسند.
اما آنچه در این میان اهمیت دارد مدیرت و نحوه برخورد با این بحران و حوادث غیرمترقبه است.
ایران با توجه به تنوع حوادث یکی از آن کشورهایی است که مدیریت بحران قوی و منسجم ندارد و معمولاً مسؤولان کشوری به نحو مناسبی نمی توانند با این گونه حوادث مواجه شوند زیرا در کشور ما همه اتفاقها با پیش بینی و ذکاوت مسؤولانه مسؤولان، پیشگیری نمی شوند بلکه ما معمولاً منتظر می مانیم تا اتفاق حادث شود بعد فکر می کنیم که چه باید کرد.
جوامع در حال گذار، اغلب پیش بینی ناپذیر و برنامه ناپذیر نام گرفته اند. علاوه بر این فرهنگ حرکت علمی و تخصصی نیز در آنها جا نیفتاده و همواره دچار نابسامانی های مختلف از جمله بحران می شوند. یکی از دلایل آن هم این است که همچنان از یک سامانه اطلاع رسانی و یک الگوی جاافتاده برخوردار نیستند. جامعه ما نیز در این شرایط به سر می برد بنابراین یکی از ضرورتهای مهم در کشور ما تشکیل سازمان مدیریت بحران می باشد که گویا چند سالی است در دست اندازهای قانونی و غیرقانونی گیر کرده و هنوز به نتیجه نرسیده است.
درست بعد از زلزله بم و بعد از آن زرند و لرستان، تصمیم گرفته شد که حتماً سازمان مدیریت بحران تشکیل شود و همیشه رسانه ها به شکلهای مختلف این مسأله را به مسؤولان گوشزد می کنند اما گویا حادثه ای دیگر لازم است که چشم مسؤولان باز شود.
هر چند جامعه کنونی ایران در معرض چندین نوع بحران است، بحرانهای فوری مثل سیل و زلزله و یا بحرانهای دایمی و همیشگی مثل بحرانهای اجتماعی که صد البته قابلیت مقابله با هیچ کدام فعلاً در این شرایط در کشور ما وجود ندارد.
● شورای عالی مدیریت بحران
مدیرکل حوادث غیرمترقبه وزارت کشور می گوید: سالیانه ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ حادثه در ایران ثبت می شود که به طور میانگین هر روز بین ۴ تا ۵ حادثه رخ می دهد و این حوادث کلی است و سالانه بین ۵ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان از این بابت به کشور ما خسارت وارد می شود که این رقم ۱۰ تا ۲۰ درصد بودجه عمومی کشور است و اگر بخواهیم با بودجه عمرانی کشور مقایسه کنیم رقمی معادل ۵۰ تا ۷۰ درصد بودجه عمرانی را تشکیل می دهد.
حسین باقری می افزاید: وقتی به روند حوادث و اعتبارات هزینه شده در ۱۵ سال گذشته نگاه می کنیم از سال ۷۱ تا ۸۵ سیر صعودی حوادث در کشور را شاهد هستیم. به عنوان مثال حوادثی که در سال ۸۵ رخ داده ۹۰۰ زلزله بالاتر از ۲ ریشتر ثبت شده و ۵۲۵ حادثه دیگر هم اعم از سیل و آفات محصولات کشاورزی را هم شاهد بوده ایم.
باقری تأکید می کند: با ورود صنعت بیمه، از ۴۵۰ میلیارد تومان خسارتی که هر ساله به اماکن وارد می شود جلوگیری خواهد شد و در صورت تصویب و بیمه کردن ساکنان واحدهای مسکونی، در صورت بروز حادثه ۵۰ درصد مبلغ توسط دولت پرداخت می شود.
موسی الرضا ثروتی، نماینده مردم بجنورد و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز می گوید: دولت هشتم لایحه ای به مجلس ارائه داد تا سازمان مدیریت بحران کشور زیر نظر معاون اول رئیس جمهوری باشد که البته دولت نهم این لایحه را برگرداند و پس از اصلاح این سازمان را زیر نظر وزارت کشور قرار داد.
وی می افزاید: قرار است تا سازمان مدیریت بحران، شورایی را تحت عنوان شورای عالی مدیریت بحران کشور تشکیل دهد که ریاست آن با رئیس جمهوری و قائم مقامی وزیر کشور، دبیری این شورا با معاون وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور است.
وی می گوید: به موجب قوانین، مجموعه وزارتخانه ها ملزم به همکاری بوده و ۱۵ تن از وزرا نیز عضو شورای عالی مدیریت بحران کشور هستند.
همچنین در حال حاضر یک اداره کل در این خصوص در وزارت کشور وجود دارد که پس از تشکیل این سازمان، دو اداره کل دیگر برای پیشگیری، مقابله و امداد و نجات و حوادث غیرمترقبه تشکیل می شود.
به گفته وی، مسؤولیت شورای عالی بحران کشور در مراکز استانها با استانداران و در شهرستانها با فرمانداران آن شهرستان است.
ثروتی با اشاره به این که با تشکیل این سازمان، پیشگیری، مقابله و امداد و نجات حوادث غیرمترقبه در این سازمان شکل می گیرد، تصریح می کند: نیروهای مسلح نیز بنابر موافقت مقام معظم رهبری با این سازمان همکاری خواهند داشت.
وی می گوید: سایر سازمانها و نهادهای غیر دولتی همچون هلال احمر، بنیاد مسکن و سازمانهای خیریه و امداد و نجات نیز در این زمینه باید همکاریهای لازم را به عمل آورند و وظایف تمامی بخشها و وزارتخانه ها نیز در سازمان مدیریت بحران کشور مشخص شده است.
ثروتی خاطرنشان می کند: اگر سازمان مدیریت بحران کشور تشکیل شود مدیریت بحران به نحو مطلوبتری انجام خواهد شد.
● شورای عالی مدیریت بحران، هنوز تشکیل نشده است
علی مقنیان، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در تازه ترین خبر خود به خبرنگار ما می گوید: با توجه به روزهای پایانی کار مجلس بر آن هستیم که از طریق ماده ۱۰۲ آیین نامه مجلس، لایحه تشکیل شورای عالی مدیریت بحران را به تصویب برسانیم.
وی می افزاید: حوادث غیرمترقبه در کشور باید جدی گرفته شود و با تشکیل شورای عالی مدیریت بحران، کمک رسانی و پیشگیری از حوادث غیرمترقبه سهل تر خواهد شد.
وی می گوید: با توجه به پایان مجلس، طرحها و لوایح که اکثر آنها یک فوریتی هم می باشند بسیار زیاد هستند و ما نگران این هستیم که تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور به نتیجه نرسد.
وی می گوید: درست زمانی که قرار بود به نتیجه برسد با انتخابات دوره هفتم مواجه شدیم و در آن زمان نظر بر این بود که یک سازمان زیر نظر رئیس جمهور و معاون اول تشکیل شود که مجلس آن را نپذیرفت و آن را خلاف قانون توسعه ۵ ساله چهارم دانست.
وی می افزاید: دولت جدید تحت عنوان سازمان مدیریت بحران و حوادث غیرمترقبه زیر نظر وزارت کشور و شورای عالی مدیریت بحران در دل این سازمان رأی داد که البته تشریفات قانونی آنها طی شده و قدری هم طولانی تر شده است.
وی می گوید: در حال حاضر اگر بر اساس ماده ۱۰۲ اقدام نشود این لایحه در مجلس هفتم به نتیجه نخواهد رسید.
وی تأکید می کند: در این سازمان، سیاست گذار و برنامه ریز رئیس جمهوری و مجری، وزارت کشور است و شورای عالی، تصمیم گیرنده اصلی است.
● تشریفات قانونی تا کی؟
مدیریت بحران یک تلاش نظام مند توسط اعضای یک جامعه است که می تواند اولاً پیشگیری کند و سپس سازمان یا جامعه را آماده نموده تا در مواقع وقوع بحران، مدبرانه و آگاهانه و با برنامه قبلی برخورد کند و نهایتاً آثار نامطلوب یک وضعیت بحرانی را به حداقل رسانده و آن را کنترل کند.
در فرهنگ ما همیشه گفته می شود «علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد» ولی آیا این پشتوانه فرهنگی توانسته است مثل بسیاری چیزهای دیگر، به موقع مسؤولان را هوشیار کند و به دادمان برسد؟ یا اینکه مثل بسیاری دیگر از داشته های فرهنگی، فقط برای نقل کردن مورد استفاده قرار می گیرد.
گویا مسؤولان ما دوست دارند موقع وقوع بحران با آن مواجه شوند در حالی که در دنیا با بحران به گونه های دیگری برخورد می شود و آنها سعی می کنند بحران را مدیریت کنند ولی ما فقط با آن مواجه شده و از آن می گذریم.
آیا واقعاً چنین جغرافیایی، چنین برخوردی را می طلبد؟

مریم زنگنه

منبع : روزنامه قدس