زباله‌های الکترونیکی؛ بمب ساعتی دنیای امروز

همراه با عصر محصولات الکترونیکی دیجیتال و روند سریع تغییرات در این حوزه، شرکت‌های تولید‌کننده برای حفظ برتری تجاری خود و افزایش سودآوری به تولید انواع کالاهای خوش‌ آب و رنگ روز‌آمد با موادی شیک و پر زرق و برق در عین حال شکننده، با استفاده از مواد ارزان قیمت روی آورده‌اند. بدین ترتیب برخلاف محصولات الکترونیکی دهه‌های پیشین که با عمری طولانی، قطعات یدکی و ضمانت تعمیر به مشتری همراه بودند، امروزه ما شاهد موجی از انواع کالاهای با عمر کمتر از ۶ ماه هستیم که به زودی از رده خارج شده و به زباله‌دانی انداخته می‌شوند. اما نکته حایز اهمیت این است که این کالاها دارای مقادیر فراوانی از انواع فلزهای سمی و مهلک نظیر سرب، کادمیوم، جیوه، کرومیوم، و باریوم هستند که به دلیل فقدان قوانین مربوط به بازیافت این محصولات عمدتا روانه آب و خاک و طبیعت می‌شوند.لذا باید این زباله‌های عصر مدرن را بمب ساعتی در حال انفجار دنیای امروز دانست.
امروز دیگر از تلگراف خبری نیست، هر چند ما ۱۴۸ سال از آن بهره می‌بردیم . به علاوه دوربین‌های عکس‌برداری نگاتیوی نیز پس از ۱۱۷ سال در حال از بین رفتن هستند. اما تلفن همراه شما پس از ۲ سال ،هر چند اگر هنوز هم به خوبی کار کند، جزیی از زباله‌ها محسوب می‌شود. البته شرکت‌های بزرگ صنعتی و تجاری "وال‌استریت" از این تغییر استقبال می‌کنند.
هفته گذشته و به دنبال اعلام شرکت "کونیکا- مینولتا" در زمینه پایان دادن به ساخت دوربین‌های آنالوگ، قیمت سهام این شرکت افزایش یافت.
شرکت کداک، نیز که از سال ۱۸۸۹ میلادی پیشگام دوربین‌های آنالوگ به شمار می‌رفت. به زودی تولید فیلم‌های این دوربین‌ها را متوقف خواهد نمود. چرا که فروش دوربین‌های دیجیتال، مجالی برای دوربین‌های آنالوگ باقی نگذاشته است.
از سوی دیگر شرکت نیکون، نیز ساخت اکثر مدل‌های دوربین‌های آنالوگ خود را متوقف کرده است.
به نظر می‌رسد که این شرکت‌ها دو نکته را دریافته‌اند: نکته اول این است که یک دوربین دیجیتال در دستان یک مصرف‌کننده بی‌تجربه، تقریبا عملکردی همانند یک دوربین آنالوگ استفاده شده از سوی بهترین عکاسان دارد. نکته دوم نیز این است که محصولات صنعت عکاسی دیجیتال به سرعت کهنه می‌شوند و تقریبا هر شش ماه یک‌بار، مصرف‌کنندگان به فکر پرداخت پول و ارتقای محصولات خریداری شده خویش می‌افتند. روندی که در گذشته به هیچ وجه وجود نداشته است.
امروزه ما با یک روند مشابه از بهبود سطح کیفیت کالاهای دیجیتال، مصرف آنها و سرانجام دور ریختن این کالاهای الکترونیکی ،تولید‌کنندگان سرآمد بازار هستیم. و به دلیل اینکه مدیران این شرکت‌ها، از دوره عمر کوتاه محصولات‌شان آگاه هستند سعی می‌کنند که در ساخت کالاهای گران‌قیمت خود،‌ تا حد ممکن از کیفیت اجزای پرهزینه آن بکاهند. به عنوان مثال پس از یک سال ، باتری‌های دستگاه‌های چندکاره آی‌پاد ipod شروع به تخلیه زودهنگام باتری می‌کند. هر چند این شرکت برای تعویض این باتری در برابر دریافت ۶۰ دلار، آماده خدمات رسانی به مشتریانش می‌باشد، اما این وضعیت بدین معنا نخواهد بود که مصرف‌کنندگان شروع به تعمیر دستگاه‌های‌شان خواهند نمود. چرا که آنان در قبال پرداخت این مبلغ و دور انداختن دستگاهشان ، یک دستگاه جدید تحویل خواهند گرفت. و البته به همین دلیل ، شرکت اپل، باتری‌های داخل دستگاه‌هایش را پلمپ شده تحویل می‌دهد. امری که باعث عصبانیت شدید مصرف‌کنندگان آی‌پاد شده است.
داستان دور ریختن تجهیزات الکترونیکی به سال‌های دهه پنجاه میلادی و تولید رادیوهای ترانزیستوری در آن سال‌ها باز می‌گردد. اولین رادیوی جیبی که در سال ۱۹۴۵ میلادی توسط رایتیون بلمونت بولیوارد به بازار آمد، حاوی قطعات یدکی لامپ جهت تعمیر آنها بودند، چرا که همه می‌توانستند از عهده این کار برآیند. اما هنگامی که شرکت سونی، در سال ۱۹۵۷ میلادی، رادیوهای تی‌آر ۶۳ را روانه بازار آمریکا نمود،‌ رادیوهای ترانزیستوری به یک کالای غیرقابل تعویض تبدیل شدند، چرا که سطح دستمزد نیروی کار بسیار بالا بود و بسیار زود، این دور ریختن‌ کالاهای الکترونیکی،‌ همراه با سیل واردات رادیوهای ژاپنی ارزان قیمت آغاز گردید. بعدها هم این کالاهای خوش‌رنگ و متنوع و مطابق مد روز، از پلاستیک‌های ظریف و شکننده ساخته می‌شدند.
سایر تولید کنندگان نیز به زودی دریافتند که توسعه ساخت این کالاهای دور ریختنی، می‌تواند آنان را رقابتی نماید. نسل دوم تلفن‌های همراه (به عنوان مثال) برای یک طول عمر ۵ ساله طراحی و ساخته شده بودند،‌اما زمانی که مشخص شد آنها پس از ۱۸ ماه باید کنار گذاشته شوند، تولید‌کنندگان با پایین‌آوردن استانداردها و کاستن از هزینه‌های تولید، به عرضه‌ مدل‌های جدیدی از این تلفن‌ها روی آورند.
البته تولید‌کنندگان به دنبال دریافت پول شما هستند و هیچ چیزی نمی‌تواند آنها را از ساخته شدن کوهی از این زباله‌های الکترونیکی باز دارد. امروزه بر خلاف اتحادیه اروپا، ایالات متحده فاقد هر گونه قانونی در زمینه زباله‌های الکتریکی و الزام تولید‌کنندگان به ساخت کالاهای قابل بازیافت می‌باشد.
امروزه این وضعیت به شکل‌گیری یک شرایط بسیار خطرناک منجر گردیده است ،‌چرا که این کالاهای الکتریکی دارای مواد سمی خطرناکی نظیر جیوه، کادمیوم، کرومیوم، باریوم و سرب هستند. تا سال ۲۰۰۹ میلادی نیز ۲۵۰ میلیون رایانه به زباله‌دان‌ها خواهند رفت. در آن سال ،‌۳۰۰ میلیون دستگاه تلویزیون نیز به دلیل جایگزینی با تلویزیون‌های دیجیتال،‌تعویض خواهند شد. با توجه به وزن ۱۱ پوندی، این دستگاه‌ها سرب بیشتری به نسبت مانیتورهای رایانه‌ها دارند.
کارشناسان تخمین می‌زنند که این رایانه‌ها و تلویزیون‌های آنالوگ، در مجموع حاوی ۴ تا ۵ میلیون تن سرب می‌باشند که می‌تواند روانه آب‌های زیرزمینی مورد مصرف شما گردد.
هم اینک تعدادی از دولت‌ها، تولید‌کنندگان کالاهای الکتریکی و الکترونیکی را ملزم نموده‌اند که تلویزیون‌ها و مانیتورهای خارج از رده را جمع‌آوری و بازیافت نمایند. اما این اقدامات باید فراگیری بیشتری یابد.
البته هنوز هم کارهای بیشتری باید انجام گیرد چرا که در سطح ملی ، ایالات متحده هم اینک فاقد آمادگی لازم جهت رویاروی با معضل زباله‌های الکتریکی و این بمب ساعتی روزگار کنونی ماست. و اگر کنگره به اقدامی فوری دست نزند، تراژدی توفان کاترینای دیگری در کنار موج سهمناک آلودگی‌های آب و به وجود می‌آید که توسط زباله‌های امریکایی صنعت الکترونیک، رخ خواهد داد.
آیا هنوز هم شما به اهمیت این فاجعه پی نبرده‌اید؟
البته مطمئنا "انتخاب" حق شماست.

نویسنده: گیلس اسلید
منبع: ماهنامه سیاحت غرب، شماره ۵۲
منبع: www.Seattlepi.nwsource.com

منبع : خبرگزاری فارس