۲۷ خرداد ـ ۱۷ ژوئن ـ قتل عام کرمانی ها و خارج ساختن ۲۰ هزار جفت چشم از مردان این شهر

از آنجا كه محاصره شهر كرمان توسط نیروهای آغامحمدخان قاجار بیش از یك ماه به طور انجامید، میان مورخان بر سر روزی كه خان قاجار [در آن زمان هنوز تاجگذاری نكرده بود كه او را «شاه» خطاب كنند] پس از سقوط شهر دستور درآوردن ۲۰ هزار جفت چشم از مردان و قتل چهار هزار نفر دیگر و فروش اسیران به بردگی و تخریب كرمان را صادر كرد با جزیی تفاوت اختلاف نظر است. از روایتهایی كه به دست داده شده است چنین بر می آید كه این جنایت، چند روز پیش از آغاز تابستان و به قول غالب ۱۷ ژوئن در سال ۱۷۹۴ میلادی روی داده است. چنین فاجعه بشری كه نهایت وحشی گری بود در ایامی روی داد كه انقلاب فرانسه به سراسر اروپا گسترش می یافت و به همراه آن منشور حقوق بشر . ناپلئون به عنوان ژنرال انقلاب گام به میدان گذارده بود. همه جا صحبت از عقاید منتسكیو و جان لاك بود. در آمریكا، سه سال از تصویب اصلاحیه های قانون اساسی این فدراسیون كه به « بیل آو رایتز » معروفند و حقوق انسان ازجمله حق حمل اسلحه را تضمین كرده اند می گذشت. در آلمان؛ فردریك شیلر Schiller آموزش زیبایی هنرهای انسانی و زیبایی شناسی را توصیه می كرد. در اروپا بردگی لغو و مقررات تثبیت قیمتها به اجرا در می آمد و ....
نظر به این كه حكومت ایران ار آن پس تاسال ۱۹۲۵ در دست قاجارها بود و در دوران پهلوی هم عمدتا رجال عهد قاجار بر سر كار بودند به مصیبتی كه بر كرمانیان وارد آمد آن طور كه باید ، توجه نشد. اگر چنین فاجعه یی در كشوری دیگر صورت گرفته بود آن را در تقویم های عمومی ذكر می كردند ، هر سال یاد آور می شدند و دست كم در شهر و ایالت مربوط روز بزرگداشت مقتولین تعیین و تعطیل عمومی اعلام می شد و ....
كرمان، شهر باستانی ایران كه اردشیر بابكان به آن عشق می ورزید به لطفعلی خان زند آخرین امیر این خانواده ایرانی كه گرفتار خیانت مقامات و حملات خان قاجار شده بود پناه داده بود. شهر از ماه دسامبر تحت محاصره سپاه قاجار قرار گرفته بود و مقاومت می كرد. بیشتر مورخان تأیید نكرده اند كه سقوط كرمان در نتیجه خیانت یك دروازه بان آن بود. كرمان در طول محاصره دچار كمبود شدید خواربار شده بود و بسیاری از مردمی را كه وجود آنان در شهر ضرورت نداشت بیرون فرستاده بودند. علت طولانی شدن محاصره، عمدتاً این بود كه قاجارها توپخانه نداشتند و نیز علاقه كرمانی ها به شخص لطفعلی خان بود كه مردی به غایت شجاع بود و رفتاری نیكو داشت. به علاوه كمكهای كریم خان، سر سلسله زند به كرمان بود. پس از فرار شجاعانه لطفعلی خان كه خود را روز بعد به «بم» رساند شهر تصرف شد و خان قاجار دستور بیرون آوردن چشمان ۲۰ هزار مردكرمانی و قتل چهار هزار تن دیگر و تخریب شهر را صادر كرد و پس از كور كردن خان زند كه در بم دستـگیر شده بود رهسپار شیراز شـد كه «ابراهیم خان»، كلانتر شیراز از در دوستی با او درآمـده بود. كـرمان سالها بعد، دوبـاره سازی شد. پاره ای از نـوشته های پیش از میلاد كـرمان را «بـوتیا Botia» و «كرمانیا» هم نوشته اند، ولی در نوشته های Ptolemaeus جغرافی دان و فضاشناسی كه صدسال زودتر از حكمرانی اردشیر اول می زیست «كرمان» خوانده شده است. در پاره ای نوشته های بعد از ساسانیان از آن «به دسیر یا به دشیر Behdesir» هم یاد شده است. عنوان كرمان (آثار باستانی یافت شده در شهداد) همان تمدن ایلام در شرق ایران بوده است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز