جامعه شناسی خانواده و مسائل اجتماعی

مجموعه ای عظیم به نام خانواده همیشه در حال تغییرات اجتماعی است، و همچنین پاسخگویی تغییراتی است که در درون و برون جامعه اتفاق می افتاد و این جریان بطور اجتناب ناپذیری صورت میگرد. وقوع انقلاب صنعتی نقش بسزایی بر خانواده بر جای گذاشت و آن گرفتن موقعیت و تولید اقتصادی از خانواده بوده است. اینکه تغییر درون خانواده یک مسئله اجتماعی است یا نوعی تطبیق پذیری است، خود موضوعی است که به ارزشها و دیدگاههای افراد مربوط می شود. همانطور که میدانیم شاخصهای موجود در خانواده در حال روبه رو شدن و تجربه مسائل اجتماعی گوناگونی مشتمل بر افزایش طلاق، افزایش فرزندانی که از خانواده جدا میشوند، کودکان و دختران خیابانی، افزایش نامشروعیت، در بعضی از جوامع، افزایش تعداد خانواده های تک فرزندی و خشونتها و مشکلات ناشی از مسائل مربوط به زناشویی در درون خانواده است. خشونت رو به افزایش درون خانواده به عنوان یک مسئله اجتماعی، و به عنوان یک وراثت اجتماعی حتی بر زندگی زوجهای جوان که از خانواده خود جدا می شوند و زندگی جدیدی را آغاز می کنند نیز تأثیر زیادی دارد.
خانواده بعنوان کوچکترین واحد اجتماعی نقش عمده ای در پیداش جامعه و عملکردهای اقتصادی،‌ اجتماعی وفرهنگی آن دارد. براساس بنیاد خانواده است که جامعه و جوامع بزرگتر بشری آغاز میشوند. خانواده تا قبل از انقلاب صنعتی و نظم جدید زندگی، قرنها به صورت کم و بیش ایستایی دوام داشت. بعد از وقوع انقلاب صنعتی و پیدایش الگوهای جدید، روابط خانواده تحت تأثیر مسائل مختلف قرار گرفت و به همین شکل از آن زمان به بعد، خانواده در کشورهای مختلف دنیا از نظر کمی و کیفی شکل متفاوتی به خود گرفتند.
شایان ذکر است که خانواده به عنوان محوراصلی جامعه و بعنوان برطرف کننده نیازهای مختلف انسان است. و از این رو حرکت هر نوع اتفاقی که در جامعه رخ بدهد و یا حرکتی صورت بگیرد در گروه حرکت و یا کوشش خانواده است. بطور کلی خانواده برطرف کننده نیازهای افراد و اعضای خد میباشد که نهایت این افراد و اعضاء باید با ایفای نقش خود در جامعه توسعه اقتصادی، اجتماعی و تربیتی را دنبال و اجرا کنند خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی مهمترین وظیفه را در قبال خانواده خود دارد. و یکی از مهمترین وظایف خانواده تربیت اعضا و توجه به تحصیل و رفتار اعضا خانواده است.
همچنین فرهنگ پذیری و اجتماعی کردن اعضا از خانواده شروع می شود و خانواده در عرصه نقش بسیار مهمی دارد بخاطر همین هست که در چند دهه اخیر دولتها و جوامع مختلف به خانواده اهمیت بیشتری داده و بر روی آنها سرمایه گذاری می کنند.
ویژگیهای ضروری خانواده‌: میتوان گفت این ویژگیها موجب دوام و بقای خانواده نیز میشود.
۱- روابط دایم و همیشگی بین زوجین ۲- ارتباطات زناشویی به صورت دایم ۳- بقاء‌اعضا ۴- سکونت و یا زندگی مشترک
میتوان گفت به دنبال تأسیس خانواده، افراد تشکیل دهنده خانواده بطور مشترک با یکدیگر سکونت و زندگی میکنند و همه اعضا خانواده در کنار هم با مسائل و مشکلات بطور جدی مبارزه می کنند.
قابل ذکر است که جمعیت شناسی به عنوان یکی از جدیدترین شاخه های علوم اجتماعی ارتباط بسیار نزدیکی با خانواده دارد،‌ یعنی کیفیت و کارایی بهتر خانواده در گرو تعداد افراد و اعضای آن است. امروز جامعه شناسان و علمای علوم اجتماعی تاکید و توصیه زیادی بر محدود کردن بعد خانواده دارند. یعنی اینکه اعضای خانواده در حد امکانات اقتصادی و اجتماعی جامعه باید تنظیم شود.
همچنین میتوان گفت که جامعه شناسی خانواده تأکید و توصیه فراوان بر ارتباط بین مشاوره و خانواده دارد. یعنی از طریق برقراری پل ارتباط بین جریان مشاوره و خانواده از بسیاری از آسیبها میتوان پیشگیری کرد. مشاوره بعنوان فنی جدید تا حدودی زیادی به سلامت خانواده کمک میکند. و همچنین نهاد تعلیم و تربیت ارتباط نزدیکی با خانواده دارد. یکی از نیازهای اساسی خانواده که پیشرفت و سلامت جامعه نیز مبتنی بر آن است، همان نهاد آموزش و پرورش است. این دو نهاد یعنی خانواده و آموزش و پرورش ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. خانواده سالمتر نقش مؤثرتری در وظایف تربیتی ، تکمیل وتکوین فرزندان، تقویت و مستعد کردن پتانسیلهای آنها دارد. همینطور خانواده با سواد و تحصیل کرده بهتر میتواند در انتقال زمینه های تربیتی به فرزندان و سرمایه گذاری بر روی آنها نقش داشته باشد.

منبع :‌جامعه شناسی مسائل اجتماعی و مددکاری اجتماعی –دکتر محمد تقی شیخی
جامعه شناسی جمعیت – دکتر محمد تقی شیخی
سارا جعفری

منبع : هفته نامه فصل نو