رؤیاهای کج و معوج

حتی نمایش فیلم در بخش مسابقه جشنواره معتبر ونیز و برخی نظرات مثبت درخصوص آن نیز اخم های این فیلمساز غیرمتعارف را باز نكرده است. او پیشتر به خاطر ساخت «برزیل» و «ترس و نفرت در لاس وگاس» مورد تحسین منتقدان قرارگرفته بود اما حالا باید جواب انتقادات آنها را در باره «برادران گریم» بدهد كه به اعتقاد گروه مخالفان تصنعی و بیش از حد خیالی است. این درحالی است كه این فیلم ۹۰ میلیون دلار آب خورده و به همین خاطر حساسیت ها پیراموان آن بالا رفته است.اما لازم است بدانید برخورد به منتقدان فقط قسمتی از مشكلات فیلم و جدیدترین بدبیاری های گیلیام در ارتباط با این فیلم است. فیلم با تأخیر زیادی كامل شد و وی بر سر محتوا و تعیین هنرپیشه های آن با برادران مشهور وین اشتاین (هاردی و باب) كه مدیران اجرایی فیلم بوده اند، درگیری هایی داشت. از طرف دیگر هیچكس از یاد نبرده است كه طرح قبلی گیلیام نیز به سال ۲۰۰۰ كه فیلمی بود به نام «مردی كه دن كیشوت را كشت» به دلیل بیماری وی و سپس جاری شدن سیل در محل فیلمبرداری به كلی منتفی و پروژه آن برچیده شد و با این حساب می توان فهمید كه چرا عده ای نسبت به «برادران گریم» ذهنیت خوبی نداشته اند و گیلیام وارد یك جنگ ناخواسته اما گریزناپذیر برای توجیه ساخت این فیلم و تشریح فلسفه وجودی آن شده است.
«خب، انتقادات بدی را در ارتباط با فیلم دیده ام و در عین حال بعضی نقدهای مثبت را. این خصلت و پیامد تقریباً تمام آثار من است و همان قدر كه واكنش منفی داشته، مثبت هم بوده است. من با این قضیه مخالفتی ندارم. خوشم نمی آیدكه هیچ عیبی را در آن نبینند. به هر حال فیلم بی عیب كه نداریم. برادران گریم نیز استثنا نیست. ولی ایرادی كه این بار وجود دارد این است كه برخی نقدها از پیش تنظیم شده است و هدف شخص من است. آنها كاری به خود فیلم ندارند و چون من آن را ساخته ام از فیلم بد می گویند. پایه اینگونه استدلال ها سست است.»اما «برادران گریم» چیست؟ برای آنها كه نمی دانند باید بگوییم كه آنها حقیقتاً وجود داشته اند و خیال و «فیكشن» صرف نیستند. این دو برادر با ماجراجویی های جالب شان قصه های زیادی را پیرامون خود آفریدند و داستان زندگی و كارهایشان به مواردی خواندنی برای كودكان و نوجوانان بدل شد. گیلیام در سال ۲۰۰۵ با استفاده از مت دیمون یكی از «جوان اول»های هالیوود و هیت لجر استرالیایی كه می رود همان منزلت دیمون را در هالیوود بیابد آن دو برادر را با تمی مشابه و در عین حال متضاد با حقیقت در فیلم جدیدش جلوه گر شده و افسانه های تازه ای پیرامون آنها ساخته اما حاصل كار از نظر منتقدان چیزی رها شده بین حقیقت و خیال است كه هیچ بنیاد محكمی ندارد. به اعتقاد آنها برادران گریم از مشتی افكت، بازیهای كارتون وار و عجز چشمگیر در خلق ترس و تعلیق و هیجان حقیقی رنج می برد و رؤیایی كج و معوج بیش نیست و نمی تواند یك خط حقیقی و منطقی دایر كند.در نقطه مقابل عده ای نیز از بازسازی این كارآكترها به شكلی تیره و مرموز به دست گیلیام و پرواز مجدد ذهن او با تحسین یاد كرده و گیلیام را بابت آن ستوده اند. گیلیام می گوید: «من دیگر قصد دفاع از فیلم را نیز ندارم، زیرا روی پای خودش ایستاده و هویت مخصوص خود را دارد. چیزی است كه ساخته و تمام شده و اكنون مهیا است. پس بگذاریم مردم نظرشان را بدهند. آنها به تماشای فیلم بروند و بگویند خوب است یا بد.» گیلیام سپس با لبخند می گوید: «آنها هم كه نروند، یكی از مهمترین نقاط و نكات تاریخ را از دست می دهند. قدر مسلم این كه ما از بیان مجدد قصه گریم ها و قدری تغییر در باورهای قبلی هیچ ضرری نكرده ایم.»با این حال فروش فیلم در آمریكا ناچیزبوده و این چیزی نیست كه استودیوها چشم بر روی آن ببندند. حتی اگر گیلیام مشكلی در توجیه زیربناهای اعتقادی اش در ساخت فیلم نداشته باشد، نمی تواند مدیران استودیوهای سازنده و توزیع كننده فیلم را جمع كند و صدای اعتراض شان را بخواباند. با این حال زندگی در میان «تأیید و نفی» و معلق بودن روی طنابی نازك ویژگی زندگی هنری این عضو پیشین گروه كمدی مونتی پایتون و از زمان رویكرد او به كارهایی انفرادی و جدایی از یارانش در آن گروه (شامل جان كلیز و اریك ایدل) بوده است. او به ندرت فیلمی ساخته است كه بحثی را برپا نكند و هیچكس با آن مشكلی نداشته باشد و هیچ یك از فیلم های او فروش فوق العاده ای نداشته اند و اگر «برزیل» (۱۹۸۵) را تأیید شده ترین كار او بیانگاریم، بلافاصله مجبوریم متذكر شویم كه در آمریكا حتی رقم ۵۰میلیون دلار را رد نكرد درحالی كه هزینه استخدام رابرت دونیرو برای بازی در آن فیلم به تنهایی بیش از ۱۲ میلیون دلار بود.
با این حساب مخالف خوانی ها با «برادران گریم» بیش از آن كه برای شخص گیلیام عجیب بوده باشد، برای كسانی تكان دهنده بوده كه روی این پروژه با او كار كرده اند و آنها، در درجه اول بازیگران فیلم اند. یكی از آنها طبعاً مت دیمون است. جوانی كه عادت كرده است كارهایش، چه دوگانه «هویت بورن» و چه دوگانه «دار و دسته اوشن» بی خود و بی جهت بفروشد و صدای هیچكس نیز درنیاید. « از نظر من تمام این صداهای مخالف فقط به خاطر وجود تری گیلیام در مقام كارگردان در فیلم است. آنها كاری به خود فیلم ندارند و همین كه نام گیلیام را پای آن می بینند شروع به اعتراض می كنند. شك دارم كه برخی از آنها اصلاً فیلم را دیده باشند. همین كه فیلم از دو سال پیش آماده نمایش بوده و تازه حالا پخش شده، از نظر آنها دلیلی مناسب و كافی برای كوبیدن آن است. با خود می گویند دلیل این تأخیر طولانی چه بوده و طبعاً وجود معایبی بزرگ را درفیلم سبب و علت كار تلقی می كنند. مسأله مهم دیگر درگیری ای بود كه تری با برادران وین اشتاین بر سر فیلم داشت. گیلیام در آن ماجرا قدری منفعل عمل كرد و همان نیز به ضررش تمام شد. فكر می كنم آن مسأله نیز لطمه ای بزرگ را به برادران گریم وارد و كار را خراب كرد.»
جالب ترین قسمت ماجرا كه به بخش دیمون هم مربوط می شود، این است كه گیلیام اصلاً او را برای ایفای نقش یكی از دو برادر نمی خواست و انتخاب اول او در این ارتباط جانی دپ بود و براثر اصرار و سماجت برادران وین اشتاین مجبور شد دیمون را بپذیرد. مت دیمون به شوخی و جدی می گوید: «بدبختی همه ما در این بود كه مدیران اجرایی فیلم در اواسط زمان تهیه فیلم پشیمان شدند كه چرا با پیشنهاد گیلیام برای به كارگیری دپ موافقت نكرده اند. در همان زمان دزدهای دریایی كاراییب اكران شد و فروش زیادی كرد. به گوش خودم شنیدم كه می گفتند عجب اشتباهی كردیم. اگر این مرد (دپ) در فیلم ما بود، كلی فروش می كرد. حیف شد. آنها یك دفعه و وسط برادران گریم به این نتیجه رسیدند كه جانی دپ بزرگترین و پولسازترین اكتور سینما است و نگاهشان به فیلم، فیلمی كه خودشان اسپانسر آن بودند، تیره تر شد.»
منبع: لس آنجلس تایمز مترجم: وصال روحانی

منبع : روزنامه ایران