فرقه بهاییت در بریتانیا

می دانیم بهاییان خود را به میرزا حسینعلی ملقب به بهاءالله (۱۸۹۲ـ۱۸۱۷) منتسب می كنند. این لقب را ظاهراً حاج محمد علی بارفروشی كه خودش لقب قدوس داشته و از شاگردان سید كاظم رشتی بوده ، به او داده است .
میرزا حسینعلی در سال ۱۲۸۰ قمری در باغ نجیب پاشا در نزدیكی های بغداد ادعا كرد كه همان كسی است كه علی محمد باب ظهورش را خبر داده است . جز اینكه بنابه مصلحت او را معرفی نكرده است ، عده ای از بابیان این ادعا را پذیرفتند و بهایی شدند و عده ای دیگر بابی باقی ماندند و به اهل بیان یا ازلی معروف شدند.در روزگار جنگ بین آنان یك مستشرق انگلیسی برای شناخت اوضاع به ایران آمد. وی دانشمند معروف كمبریج ادوارد براون بود.
●ادوارد گرانیل براون (۱۹۲۶ـ۱۸۶۲ میلادی )
وی كه از بزرگ ترین خاورشناسان دانشمند انگلیسی است از اكتبر ۱۸۸۷ تا اكتبر سال ۱۸۸۸ میلادی (سال ۶ـ۱۳۰۵ هجری ) به ایران آمد و بادنبال كردن تحقیقات كنت دوگوبینو كه به عنوان وزیر مختار فرانسه در تهران زندگی كرده بود و كتابش در باره تاریخ باب بود فعالیت پژوهشی خود را ادامه داد و یادداشت های فراوانی درباره آن نوشت . وی پس از بازگشت از ایران و نوشتن كتاب "یك سال در میان ایران "(A year Amongst Persians, Cambridge, ۱۹۲۷) به دیدار میرزا حسین علی بهاءالله در عكا و در قبرس با یحیی صبح ازل ملاقات كرده و در مجموع وی توانست تحقیقات خود را در چندین مقاله بنویسد و سپس در دو كتاب انتشار دهد. این كتاب ها در سال ۱۸۹۱ و ۱۸۹۳میلادی در لندن چاپ شده است . مشخصات دو كتاب ادوارد براون عبارت است از:
۱- The New History of the Bob, Cambridge, ۱۸۹۳.
۲- A Travellers Narative, Written to Illustrate the Episode of the Bob, Cambridge, ۱۸۹۱.
ادوارد براون بیشتر طرفدار صبح ازل بود و از اینكه طرفداران وی اندك هستند ناراحت بود و معتقد بود وی جانشین واقعی باب است ومیرزا حسینعلی به دروغ خود را جانشین می داند. برخی از دوستان ادوارد براون به این نكته اشاره كرده اند مانند "اتكینز" (J.B. Atkins) درصفحه ۳۹ و ۴۰ كتاب خود به نام "A Persian Anthology" هم به این دلیل و هم به خاطراینكه در كتاب خود متن دستخط توبه نامه سیدعلی محمد باب را گراور كرده است زیاد از طرف بهاییان مطرح نمی شود اما در هر صورت وی و معاصرش "كنت دوگوبینو" اطلاعات زیادی در این خصوص داده اند. كتاب دیگر مهمی كه در انگلستان برای نخستین بار به چاپ رسیده كتاب نقطه الكاف اثر میرزا جانی كاشانی از منابع قابل بررسی این موضوع است كه توسط ادوارد براون منتشر شده است .
ادوارد براون توانست بیشترین مجموعه كتاب های مربوط به بابیان و شیخی ها را كه بیش از ۴۶۷ مجلد كتاب به زبان فارسی ، عربی وتركی بود و بعضاً خطی بوده جمع آوری و تقدیم كتابخانه كمبریج نماید.
ادوارد براون فعالیت علمی خود را در موضوع مسایل باب و بهاء را به كنار گذاشت و آثار ارزشمند فراوانی تألیف كرد مانند تاریخ ادبیات ایران ، و به خاطر این اقدامات خیابانی در كنار دانشگاه تهران هنوز هم به نام وی می باشد.
●جانشینان میرزا حسینعلی و انگلستان
در هر حل بعد از میرزا حسینعلی ، علی رغم رقابت و كشمكش هایی كه بین پسران او بروز كرد، یكی از آنان به نام عباس افندی كه خود راعبدالبها نامید (۱۹۲۱ـ۱۸۴۴) موفق شد خود را به عنوان جانشین پدرش به پیروان بقبولاند. وی كه در گسترش این آیین با كمك انگلیسی هاجدیت تمام به خرج داد و ضمناً از دولت انگلستان به دریافت لقب Sir مفتخر شده بود! تا هنگام مرگ ریاست پیروان را به عهده داشت پس از او شوقی افندی كه در انگلستان بار آمده و تحصیل كرده بود به ریاست رسید و در انگلستان درگذشت و گورش در لندن می باشد.
باید به این نكته اشاره كرد با توجه به اینكه محل زندگی و درگذشت میرزا حسینعلی عكا بوده است و این محل نیز توسط انگلیسی هابرای اقامت وی تعیین شده بود وی و یارانش در پناه دولتی كه بعدها با عهدنامه انگلیسی بالفور به نام اسراییل شناخته شد قرار گرفتند.
●آغاز پیدایش بهاییت در انگلستان
اولین كسی كه در انگلستان به بهاییت در آمد زنی بود زاده آمریكا و پرورده انگلستان كه در سال ۱۸۹۸ بهایی شد. به این دلیل این تاریخ به عنوان آغاز تشكیل محافل بهایی به شمار آمده است . دومین نفر كه اولین انگلیسی الاصل محسوب می شود خانم "اتل (Athel) روزنبرگ "،متوفی ۱۹۳۰ بود كه از رهبران فرقه به شمار می آمد و در سال ۱۸۹۹ بهایی شد. در این تاریخ تا ۱۹۵۲ چهار نفر دیگر در انگلستان بهایی شدند. اولین بهایی در شمال انگلیس خانم "سارا آن ریج وی " (S. Ann Ridgeway) بود و پس از آن "ادوارد هل " در شهر سالفورد. روی هم رفته تا سال ۱۹۲۰ كه اولین جلسات هفتگی تشكیل شد چند تنی دیگر هم به آنان پیوسته بود.سال ۱۹۱۱ میلادی برای بهاییان مهم است زیرا در این سال "ویلبر فرس " كشیش كلیسای "سنت جان " در یكی از مراسم دینی نامی هم از بهاییت برد و به دنبال آن ، اتاقی هم برای مطالعه بهاییان اختصاص داده شد.
عبدالبها (عباس افندی ) از سوم سپتامبر تا سوم اكتبر در لندن بود و در دهم سپتامبر، برای اولین بار در City Tempel London در برابرجمع ظاهر شد. وی در بین سال های ۱۹۱۳ و ۱۹۱۲ به جزایر بریتانیایی بازگشت و از شهرهای لیورپول ، لندن ، ادیمبورگ ، آكسفورد وبریستول دیدن كرد. این سفر، هم تبلیغ برای بهاییان بود و هم دوستان و حمایتگران مؤثری برای آنان فراهم آورد.
در سال ۱۹۱۱ یا ۱۹۱۲ "دانیال جنكین " بهایی شد و محفل كوچكی در شهر St. Ives Cornwall انگلستان تشكیل داد. این شخص درسال ۱۹۱۳ اولین سفر تبلیغی و جهانی خود را از این جزایر آغاز كرد و لیكن از هلند فراتر نرفت و در آنجا مرگ گریبانش را گرفت .در شهر "بورنموث " دكتر "اسلمونت " در سال ۱۹۱۵ بهایی شد و محفلی از دوستان و بیمارانش ترتیب داد كه از آن جمله راهبه ای به نام "گریس چلیس " (Grace Chalis) بود كه بعدها به عضویت مجمع روحانی بریتانیا درآمد.
●مجمع ملی روحانی بهاییان بریتانیا
بهاییان انگلیس در سال ۱۹۱۴ در یك لجنه جمع شدند ولیكن این لجنه در سال ۱۹۱۶ از هم پاشید. پس از آن در سال ۱۹۲۰ شورای ملی بهاییان برپا شد. بعد از آن در سال ۱۹۲۲ مجمع روحانی انگلیس با نام دیگر شورای بهاییان سراسر انگلیس تشكیل شد و اولین همایش خود را در لندن برگزار كرد. سال بعد مجمع ملی روحانی انگلیس به وجود آمد كه در سال ۱۹۳۰ موسوم به مجمع روحانی و ملی بهاییان جزایر بریتانیا و بعداً در سال ۱۹۷۲ از آن سراسر انگلستان شد. در همین سال مجمع ملی جداگانه ای برای جمهوری ایرلند پایه گذاری شد.
●تاریخ بهاییان انگلستان از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰م .
بعد از مرگ عبدالبها فعالیت بهاییان و شماره آنان سقوط فاحشی كرد ولیكن از نیمه دهه ۱۹۳۰ به سبب آمدن بهاییان جوان ، از جمله شخصی مبلّغ به نام حسن بالیوزی (Balyuzi) به این كشور كارشان رونق مجددی یافت . این شخص با دو نفر دیگر به عضویت مجمع روحانی ملی انتخاب شدند و به همراهی شخص دیگری به نام "جان فربی " مسؤول تبلیغی اداره كارهای عمومی جامعه بهاییان تا سال بعدشدند. افزوده بر آن ، از سال های ۱۹۳۰ تئاتری تأسیس ومجله ای منتشر و آموزشگاهی تابستانی هم گشوده شد. همچنین كنفرانس زمستانی آنان از دسامبر ۱۹۳۷ به بعد مرتباً تشكیل جلسه داده است .در شهر یوركشایر (Yourkshire) خانم "ای . پی . كنورثی " (E.P. Kenworthy) كه عبدالبها را هم در پاریس دیده بود بهایی شد. دربرادفورد سه نفر خانم گرویده بهاییت شدند.
●یك هنرمند آمریكایی به نام "مارك توبی "
(M. Tobey) ساكن بریتانیا در سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۸ كلاس های آموزشی و تبلیغی ای در "دارتینگتن هال " و مدرسه ای در استان "دون " وجلسات گفتگو در شهر "توركی " برپا داشت . در نتیجه این فعالیت ها دو هنرمند دیگر به جمع آنان پیوستند و نیز خانمی به نام "وایلت مك كینی " با پسرش به شهر "اشبرتون " (Ashborton) رفت تا در آنجا به تبلیغ بپردازد. یك سال بعد هم دو زن دیگر به این آیین گرویدند.
بهاییان به طور محلی از طرف شوراهایی انتخابی موسوم به مجمع روحانی محلی یا محفل روحانی یا لجنه سازمان داده می شوند. اولین نمونه از این نوع در بریتانیا در سال ۱۹۲۲ در لندن و منچستر و "بورنموث " به وجود آمد.
در سال ۱۹۴۶ جامعه بهاییان بریتانیا برنامه شش ساله ای برای افزایش این گونه مجمع ها در جزایر انگلستان طراحی كرد. سپس در سال ۱۹۴۶ این آیین را به اسكاتلند و ویلز و ایرلند كشاند. این برنامه شش ساله ، مجامع روحانی محلی را تا ۲۴ واحد رسانید كه چهار تای آنها درمراكزی محوری چون شهرهای ادیمبورگ ، بلفاست ، دوبلین و كاردیف بودند.
●تحولات سال های ۱۹۵۰ میلادی بهاییان انگلستان
به دنبال برنامه نسبتاً موفق شش ساله ، جامعه بهاییان لندن در سال ۱۹۵۰ از طرفی شوقی افندی مأموریت یافتند كه طی دو سال دامنه تبلیغ را به آفریقا بكشانند. در نتیجه یك نفر به اوگاندا و یك نفر به تانگانیكا (اینك بخشی از تانزانیا) رفتند. در سال ۱۹۵۱ حسن صبری وایزابل صبری هم عازم آنجا شدند و "تد كارل " نامی هم به كنیا رفت . این برنامه موفقیت آمیز بود و اولین برنامه همكاری های بین المللی به حساب آمد.در سال ۱۹۵۵ به دستور شوقی افندی بنا شد اعضای جامعه روحانی محلی از ساكنان محلاتی تشكیل شدند كه حدودشان را شهرداری وقت تعیین می كند. با این ترتیب پنجاه مجمع روحانی محلی برپا و تعداد آنها تا سال ۱۹۷۳ به دو برابر رسید. پس از افتتاح مجمعی در ایرلنددر سال ۱۹۷۲، نام مجمع روحانی ملی به مجمع روحانی بریتانیا تغییر یافت .
پیشرفت بهایی گری در انگلستان خیلی كند و تدریجی بوده است ولیكن گهگاه جهش هایی در آن دیده شده است چنان كه در آخرین سال برنامه شش ساله (۱۹۵۰ـ۱۹۴۹) و دو سال آخر برنامه ده ساله را جهاد تبلیغی خوانده اند. پنجاه درصد به شماره پیروان افزوده شد اماتعداد آنها را مسكوت گذاشته اند. در اوایل سال های ۱۹۸۰ پیروزی انقلاب اسلامی بین سال های ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۰ سیل پناهندگان ، از جمله بهاییان به این كشور جاری ولیكن به مرور بیشتر آنها به آمریكا و كانادا و استرالیا مهاجرت كردند.
در سال ۱۳۲۹ مركزی برای بهاییان در منطقه "ریجنت استریت " لندن گشایش یافت و در سال ۱۹۵۴، محلی در منطقه "نایتزبریج "لندن خریداری شد و به عنوان كانون ملی بهاییان آغاز به فعالیت كرد. مراكزی هم در اسكاتلند و جزایر آن و ایرلند شمالی و ویلز تاكنون خریداری شده است . روی هم رفته تا سال ۱۹۹۶ تعداد مجامع روحانی محلی (لجنه یا محفل روحانی ) در انگلستان و ایرلند شمالی ۱۴۳واحد بوده است . (اسكاتلند ۱۸، ایرلند شمالی ۱۳ و ویلز ۱۰).
●شناخت نیمه رسمی بهاییت در انگلستان
در سال ۱۹۳۹ مجمع روحانی ملی قانونی شد و در سال ۱۹۶۷ به عنوان سازمان خیریه به ثبت رسید نیز بهاییان در دوره جنگ جهانی دوم مشمول معافیت از خدمات نظامی بوده اند.در سال ۱۹۹۰، اداره گذرنامه ، تأیید مجامع روحانی را دایر بر هویت بهایی داشتن متقاضیان به رسمیت شناخت ولیكن علی رغم رسمی بودن تعطیلات مذهبی آنان در بریتانیا، تنها در اسكاتلند ازدواجشان رسمیت قانونی دارد.
●فعالیت سازمان بهاییان انگلستان
سازمان انگلستان به عنوان سازمان مادر، واحدهایی در برخی نواحی آفریقای مركزی و جنوبی وجمهوری ایرلند و قبرس به وجود آورده است و هم اینك نیز مجمع روحانی انگلستان مسؤولیت بهاییان جبل الطارق و جزایر دریای مانش و جزیره "ادم " را دارد. برخی از بهاییان انگلیس به پیشرفت بهاییت در سطح جهان كمك هایی كرده اند كه از آن جمله اند "اسلمتن "، "تاون رشند"، "بالیوزی " و "فربی "، عنوان بازوان این فرقه را یافته اند. برخی دیگر جزء اولین پیشگامان گسترش بهاییت به بسیاری ازنقاط جهان مخصوصاً كشورهای مشترك المنافع بوده اند.اخیراً نیز افرادی از جوانان روانه اروپای شرقی و روسیه شده اند تا به ماركسیست های آن دیار درس بهایی گری بیاموزند. آنها می گویندروی هم رفته تا سال ۱۹۹۳، بهاییان انگلستان به ۱۳۸ كشور جهان مهاجرت كرده و اكثراً مقیم شده اند. با این حساب انگلستان در جهت صدور مبلغ بعد از ایران و آمریكا قرار دارد.
●آغاز بهاییت در اسكاتلند
اولین بهایی اسكاتلند ظاهراً خانم "جینز الیزابت وایت " است كه همسر كشیش دون پایه ای در كلیسای اسكاتلند بود. او هم عباس افندی رادر "عركا" ملاقات كرده و هم او را به شهر "ادیمبورگ " دعوت كرده است . نیز همایش هایی در خانه خود ترتیب داده است . با این حال دراسكاتلند تا زمان اجرای برنامه شش ساله كسی بهایی نبود تا اینكه ضمن اجرای برنامه شش ساله ، عده ای به ادیمبورگ سفر كردند و ماندند.اولین نفر از اینان دكتر م . سعید مصری بود كه بعداً خانم "ایزابلا صبری " به او پیوست . بنابراین برپا شدن مجمع روحانی محلی در آن جا تاسال ۱۹۴۸ طول كشید.
●ورود و رشد بهاییت در ویلز، ایرلند شمالی و جزایر كناره های انگستان
اولین نفر از بهاییان كه در "ویلز" سكونت یافت "رز جونز" (Rose Jones) در سال ۱۹۴۲ بود. اولین نشریه آنان نیز در سال ۱۹۵۰ بیرون آمد. اما تشكیل مجمع روحانی محلی روحانی شان زودتر از سال ۱۹۶۱ محقق نشد.در ایرلند شمالی تا اواخر دهه ۱۹۴۰ كسی از بهاییان در آن جا ساكن نبود و اولین كسی كه پا بدان جا گذاشت "چارلز دانینگ " بود كه درسال ۱۹۴۸ وارد بلفاست شد. سال بعد شخصی كه بعداً سمندری نامیده شد به او پیوست . اولین محفل روحانی محلی در سال ۱۹۵۰ دربلفاست تشكیل شد و اولین كسی كه از اهل آن جا بهایی شد "رابرت اسلون " (R. Sloan) و در سال ۱۹۴۹ بود. اما اولین محفل روحانی ملی در سال ۱۹۷۲ تشكیل شد و پیش از آن هم رابطه گرمی بین چند نفر از اهالی ایرلند شمالی و جنوبی برقرار بوده است . برخی نیز عقیده دارند كه اولین بهایی ایرلندی دكتر "فردریك د. اولین " بود كه در سال ۱۹۰۱ در آمریكا اقامت داشته است .
بهایی گری در جزایر كناره های انگلستان از سال ۱۹۵۳ به توسط افراد ذیل معرفی شد: خانم "اولین بكستر"، "ضیاءالله اصغرزاده (جرسی )"، آقای "ویلیام دانینگ " (جزایر اركنی )، خانم "بریژیت هاسل بلت " )جزایر شتلند)، خانم "جرالدین گرنی " و خانم "آنالیزا هیگ "(جزایر غربی ).
●كنگره ملی بهاییان در سال ۱۹۶۳ در رویال آلبرت هال لندن
انگلستان مركز مهم كنفرانس های بین المللی بهاییان از آغاز تاكنون بوده است كه معروف ترین آن كنگره جهانی آنان در لندن بود كه در تالاربزرگ "رویال آلبرت هال " لندن برگزار گردید. در سال ۱۹۸۲ نیز پنج كنگره در موضوع بهاییان در منطقه اروپا، كانادا و ایرلند تشكیل شده است .
●تعداد بهاییان
بنابه آمار رسمی منتشر شده از طرف خود بهاییان ، كه بی شك اغراق می باشد جمعیت آنان درسراسر جهان در حدود ۵ میلیون نفر است كه می گویند در ۲۳۵ كشور و سرزمین در سراسر جهان اقامت داشته و از ۲۱۰۰ گروه قومی و نژادی تشكیل می شود اما هیچ گونه آمار دقیق ودرست از تعداد آنها در انگلستان وجود ندارد و یا تعمداً اعلام نشده است .
●فعالیت بهاییان در انگلستان
فعالیت آنان دو نوع است : یكی درون سازمانی و مربوط به جلسات خصوصی بین خودشان و دیگری عمومی كه مسلمانان و دیگران و به خصوص ایرانیان را فرا می خوانند.با توجه به اینكه گور شوقی افندی در لندن است باغ سرسبزی برای پذیرایی بازدیدكنندگان در منطقه این گور تأسیس شده و روزانه مراجعه كنندگان خود را دارد.مركز تبلیغی آنان كه از مهم ترین خیابان های لندن در منطقه "نایثبریج " می باشد.با توجه به حضور پناهندگان و ایرانیان فراری امسال به مناسبت یكصد و پنجاهمین سال هلاكت طاهره قره العین بهانه ای برای فعالیت گسترده عمومی آنان بوده است .
●مراسم طاهر ه قر ه العی
روزهای جمعه در یكی از مناطق مختلف لندن كه بیشتر ایرانیان سكونت دارند مانند "ایلینگ "، "كنزینگتون " و "اكتون " جلسه شعرخوانی ومویسقی ایرانی و سخنرانی برگزار می شود. در این جلسات اشعار طاهره با اجرای هنری توسط بهاییان و متأسفانه مسلمانان انجام می گیرد.مبلغین بهایی مانند مینو فوادی و ورقا شعر می خوانند و آوازه خوانانی مانند عهدیه برنامه اجرا می كنند. با كمال تأسف به دلیل عدم وجودبرنامه های مستمر كنسرت موسیقی ایرانی در لندن و با توجه به اینكه این برنامه های موسیقی مجانی و حتی پذیرایی هم می شوند تعدادی از ایرانیان غیرهایی علاقه مند به موسیقی ایرانی نیز جذب این مراسم شده اند. متأسفانه اكثراً گروه موسیقی از مسلمانان تشكیل می شود.
در این خصوص كتاب ها و مقالاتی نیز منتشر و توزیع شده است مانند كتاب "طاهر ه قر ه العین شاعرملی ایران " نوشته محرابی .
شایان ذكر است كه به خاطر شهرت غزل معروف منسوب به وی "گر به تو افتدم نظر چهره به چهره رو به رو..." (گرچه این غزل ازصحبت لاری است ) كه بارها در گذشته توسط تعدادی از خوانندگان سرشناس موسیقی ایرانی خوانده شده است . این مراسم جاذبه ای برای علاقه مندان موسیقی و شعر ایرانی داشته است .
●فعالیت های آموزشی ، انتشاراتی و الكترونیكی
پایگاه اطلاع رسانی الكترونیكی آنان نیز به زبان انگلیسی در انگلستان فعال است و خدماتی را به مراجعه كنندگان ارائه می دهد.
از دیگر كارهای جدی بهاییان ، بر پا داشتن چاپخانه و نشر كتاب ها و اوراق تبلیغاتی است . چنان كه چاپخانه محقری كه در سال ۱۹۳۷ درمنچستر تأسیس شد، به زودی رشد یافته به نام "تراست " انتشاراتی بهاییان به كار پرداخت و سرانجام به "آكهام روتلند" انتقال یافت .
غیر از "تراست " نام برده ، ناشرانی خصوصی نیز چون "جرج رونالد" و "وان ورلد" در "آكسفورد" متعلق به بهاییان است . با توجه به این امكانات جای تعجب نیست كه در این كشور بیش از هر جای دیگر اوراق و كتاب های بهاییان چاپ و منتشر می شود.
با كمك هایی كه به مراكز گسترش ادیان در دانشگاه ها و مراكز تحقیقاتی پژوهشی انگلستان می دهد مطالعات بهایی شناسی نیز به عنوان یكی از ادیان بعضاً مطرح می شود اما هیچ گاه رونق نداشته است . شایان ذكر است كه در میان رشته های تحصیلی در دانشگاه های بریتانیا رشته مستقلی به نام بهاییت وجود ندارد.دایر ه المعارف بهایی به زبان انگلیسی توسط مركز انتشارات آنان در آكسفورد به انگلیسی چاپ و منتشر شده است كه مشخصات آن به قرار زیر است :
نام كتاب :
A Concise Encyclopedia of The Bahai Faith
نام مؤلف : پیتر اسمیت (Peter Smith)
ناشر: One World Oxford
مركز انتشاراتی بهایی (Bahai Publishing Trust) كه بیشتر به ترجمه و انتشار كتاب به زبان انگلیسی و نیز چاپ كتاب های فارسی نیزاقدام می كند، در انتشار كتاب بسیار فعال است .
منبع: باشگاه اندیشه

منبع : خبرگزاری فارس