گشت‌اینترنتی به حریم خصوصی وارد نمی‌شود

یک خبر کوتاه مانند راه‌اندازی گشت اینترنتی پلیس کافی بود که فضا مجازی کاربران آشفته و تا حدودی بازار شایعات داغ شود. شایعاتی از این دست که قرار است از این به بعد تمامی چت‌روم‌ها و حتی ایمیل‌های شخصی افراد زیر نظارت پلیس قرار بگیرد. حتی عده‌ای بحث کنترل بلوتوث‌ها را به میان کشیدند. به هرحال برای روشن شدن تمامی این موارد و به طور کلی عملکرد گشت اینترنتی پلیس، گفت‌وگویی را با سرهنگ مهرداد امیدی معاون مبارزه با جرایم رایانه‌ای و خاص پلیس آگاهی ناجا داشته‌ایم که شما را به خواندن آن دعوت می‌کنیم.
▪ تعریف شما از گشت اینترنتی پلیس چیست؟
ـ گشت اصولا یکی از عملیات مهم پلیس به شمار می‌آید تا آنجا که این وظیفه از قدیم در تمامی دنیا جزو کارهای اصلی پلیس به حساب می‌آمد چرا که با گشت زنی یکی از اهداف مهم پلیس یعنی همانا تامین امنیت و بررسی پدیده‌های مشکوک حاصل می‌شود. در حال حاضر با به وجود آمدن اتفاقات متعدد علاوه بر فضاهای فیزیکی، فضای دیگری هم با نام فضای مجازی وجود دارد که اینترنت هم یکی از سرویس‌های این فضا محسوب می‌شود. در این فضا اتفاقات بسیاری ممکن است رخ دهد که یک بخش آن مربوط به رسانه‌ها است چرا که، محیطی ایجاد می‌شود که امکان دارد یک سری اتفاقات و جرایمی در آن صورت بگیرد. بنابراین لازم است پلیس بتواند این فضا را تا آن‌جا که امکان دارد تحت نظر و مشاهده خود داشته باشد در واقع همان حالت گشت‌ فیزیکی که در خارج وجود دارد باید در دنیای مجازی نیز به نحوی شکل گیرد.
▪ گشت اینترنتی پلیس از چه زمانی فعالیت رسمی خود را آغاز کرده است؟
ـ بیش از ۴ ماه از فعالیت آن سپری شده است و به طور رسمی باید بگویم کار گشت اینترنتی پلیس از اواخر سال ۸۵ وارد فاز اجرایی شده است.
▪ این طرح در چه زمانی شکل گرفته و آیا تنها پلیس آگاهی ناجا مجری آن محسوب می‌شود؟
ـ از سال ۸۱ واحد تخصصی به نام واحد مباررزه با جرایم رایانه‌ای در پلیس آگاهی سراسر کشور شکل گرفت که وظیفه این واحدها مباررزه با با جرایم رایانه‌ای است مثل خیلی از وظایفی که به عهده پلیس گذاشته شده است در واقع پلیس خیلی زودتر از سایر دستگاه‌ها عواقب این جرم‌ها را پیش‌بینی کرده بود چرا که نگاه پلیس به این جرایم این گونه بوده که در آینده این جرایم گسترش یافته و برای مردم مشکلاتی را به بار خواهد آورد.
▪ در این طرح آیا از نمونه‌های خارجی نیز الگوبرداری کرده‌اید و چه مدت زمان روی آن کار صورت گرفته است؟
ـ تا حدودی، چرا که گشت‌های اینترنتی پلیس در بسیاری از کشورهای که ICT در آن گسترش پیدا کرده است فعالیت دارد و به طور کلی روی این طرح زمانی در حدود ۶ ماه صرف شده است.
چه تعداد نیرو در گشت اینترنتی مشغول به فعالیت است و آیا این افراد آموزش‌های تخصصی لازم را کسب‌ کرده‌اند؟در واقع بحث تعداد نیرو ، یک مسئله مربوط به حوزه خصوصی و داخل خود پلیس است. ولی در خصوص آموزش ، کلیه پلیس‌های شاغل در این طرح علاوه بر تجارب کارآگاهی آشنایی و تسلط کامل به حوزه آی‌تی را دارند و در کل این افراد از میان نیروهای متخصص وآموزش دیده انتخاب شده‌اند.
▪ گشت اینترنتی پلیس با چه مواردی برخورد خواهد کرد؟
ـ مواردی در فضای اینترنت عرضه می‌شود مانند تبلیغات فروش برخی اقلام که خرید و فروش آن به طور کلی ممنوع است که این مسائل طبق قانون باید بررسی شود به عنوان مثال کسی بخواهد از طریق اینترنت دست به فروش موارد ممنوع همچون اسلحه، مواد منفجره،مواد مخدر و...بزند یا به طور کلی اقدام به پیشنهادات اغوا کننده داشته باشد مانند آگهی‌های فروش زمین و مواردی از این قبیل که در این مسائل بیم کلاهبرداری وجود دارد که وظیفه گشت اینترنتی پلیس رسیدگی به این مسائل است.
▪ با درج خبر راه‌اندازی گشت اینترنتی پلیس این شایعه قوت گرفت که قرار است پلیس بر روی محیط‌های خصوصی کاربران همچون چت‌روم‌ها نظارت داشته باشد حتی بحث کنترل بلوتوث نیز مطرح شده بود شما در مورد این شایعات چه نظری دارید؟
ـ این شایعه به هیچ وجه صحت ندارد. چرا که گشت ،محیط‌های خصوصی افراد را در برنمی‌گیرد. گشت ما نظارت بر محیطی کاملا عمومی را دارد.چرا که حوزه ماموریت اداره آگاهی در مورد جنایت،سرقت،جعل،کلاهبرداری،جرایم‌رایانه‌ای و... را شامل می‌شود. به هرحال این جرایم در بخش‌های عمومی به وجود می‌آید همانطور که گشت پلیس در دنیای غیر مجازی در بخش‌های عمومی شهر مشغول انجام ماموریت هستند مانند گشت راهنمایی و رانندگی که در سطح شهر به دنبال کسانی هستند که تخلفات رانندگی انجام می‌دهند یا گشت‌های نیروی انتظامی که به دنبال افراد مشکوک هستند و به طور کلی این افراد تحت هیچ شرایطی وارد حریم خصوصی افراد نمی‌شوند. چون این عملکرد احتیاج به مجوزهای خاص دارد و پلیس باید با مجوز رسمی وارد فضاهای خصوصی مردم شود در واقع در فضای مجازی و اینترنت نیز عملکرد گشت پلیس به همین صورت است چون بیشتر دسترسی افراد به فضاهای عمومی همچون سایت‌ها ارتباط پیدا می‌کند در کل باید گفت گشت اینترنتی پلیس موارد عمومی که در انتها به کلاهبرداری و زیان کاربران ختم شود را پیگیری خواهد کرد.
▪ مجرمان در این طرح به چه صورتی شناسایی می‌شوند؟
ـ در واقع افراد ما با گشت‌های که در اینترنت دارند اگر به مسائلی برخورد کنند که خط قرمز به حساب آید آنها را گزارش می‌دهند و در واقع روی این سوژه‌ها تحقیقات و بررسی‌های اولیه صورت می‌گیرد و اگر احساس شود موضوع کم کم جدی شده و جرمی در حال شکل‌گیری است در این مرحله برخورد با تشکیل پرونده و با نظر مراجع قضایی رسیدگی‌های رسمی شکل می‌گیرد.
▪ در مدت زمانی که از شروع فعالیت این گشت سپری شده است آیا به مواردی نیز برخورد داشته‌اید؟
ـ در این مدت بیش از ۱۰ مورد را استخراج و برای بررسی به واحدهای مربوطه ارسال کرده‌ایم و جالب است بدانید که اکثر این موارد به اخطار ختم شده است و برای آنها پرونده قضایی شکل نگرفته است چرا که اکثر این تخلفات از روی عدم آگاهی شکل گرفته است و در مجموع طی این مدت فعالیت باید متذکر شوم که اکثر جرایم به کلاهبرداری و فروش و لوازم تجهزایت ممنوع ارتباط داشته است.
▪ در طرح اینترنتی پلیس مردم نیز می‌توانند همکاری داشته باشند؟
ـ صددرصد، چرا که اینترنت ابزاری است که در اختیار بیشتر افراد جامعه قرار دارد. بنابراین اگر کاربران در جست‌وجو‌‌های خود در اینترنت به موضوعاتی برخورد کردند که به نظر آنها مشکوک بود می‌توانند در تماس با پلیس ۱۱۰ یا اداره معاونت مبارزه با جرایم رایانه‌ای پلیس آگاهی ناجا این موارد را برای پیگیری اعلام کنند.
▪ بحث هک در کشورمان جزو مواردی به حساب می‌آید که بارها برای بسیاری از کاربران مشکلاتی را به وجود آورده است آیا این طرح با مسئله هک نیز برخورد خواهد داشت ؟
ـ از آنجا که هک جزو جرایم رایانه‌ای است و چون این گونه‌ جرم‌ها نحوه ارتکابشان با جرم‌ها معمولی متفاوت است بنابراین در این طرح لحاظ نخواهد شد.
▪ در این وضعیت سایت‌های که هک می‌شوند برای رفع مشکل خود باید از چه طریقی اقدام کنند؟
ـ باید شکایت خود را به اطلاع مراجع قضایی برسانند و از طریق مراجع قضایی دستور رسیدگی به بخش‌های مربوط پلیس آگاهی ابلاغ می‌شود.
▪ در زمینه پخش‌ سی‌دی‌های آموزشی هک پلیس چه اقداماتی انجام داده است؟
ـ در لایحه‌ای که به مجلس ابلاغ شده ، این مورد نیز در آن لحاظ شده است که ابزار و آلاتی که انجام جرم‌رایانه‌ای را تسهیل می‌کند. آموزش آنها غیر مجاز و غیرقانونی است و افرادی که مرتکب به انجام موارد گفته شده شوند دستگیری و مجازات خواهند شد. البته در این زمینه عده‌ای بر این باورند چون آموزش هک کمک می‌کند به ارتقا امنیت بنابراین خلافی صورت نگرفته است در حالی که آموزش هک برای هرکس نتیجه‌ای برای ارتقای امنیت در برنخواهد داشت و در واقع آموزش هک و موضوعات امنیتی باید در حوزه امنیت فضای سایبر و دیجیتال و توسط کارشناسان آن بخش انجام شود و نه توسط افراد عام جامعه که از روی کنجکاوی یا سونیت دست به هک و نفوذگری غیر مجاز بزنند در واقع پلیس با این نوع آموزش‌ها که باعث افزایش جرایم رایانه‌ای و به طور کلی مشروعیت این گونه کارها می‌شود به شدت مخالف بوده و معتقد است که این گونه عملیات‌ها نتایج زیان‌باری به همراه خواهد داشت بنابراین در صورت تصویب قانون جرایم رایانه‌ای با این گونه عملیات‌های غیرقانونی مبارزه خواهیم کرد.
▪ به دلیل نبود قانون جرایم رایانه‌ای آیا شما در اجرای طرح خود دچار مشکل نخواهید شد؟
ـ خیلی از جرم‌های که انجام می‌شود دقیقا جرم‌رایانه‌ای محسوب نمی‌شوند ولی جرمی هستند که برای ارتکاب آن از ابزارها و وسایل رایانه‌ای استفاده می‌شود مثلا در گذشته فرد کلاهبردار برای انجام کار خود عده‌ای را با عوام‌فریبی گمراه می‌کرد و بعدها این کار به سادگی با درج آگهی‌ها در مطبوعات صورت گرفت و در حال حاضر این روش وارد فضای اینترنتی شده است. یعنی فرد کلاهبردار با راه‌اندازی سایت یا وبلاگ پیشنهادهای خود را در آن درج می‌کند و از این طریق سعی در جذب مشتری دارد. بنابراین بررسی این طرح بر اساس همان قوانین قدیمی بوده که وجود داشته و مجازات‌های نیز برای آن در نظر گرفته شده است ولی به هرحال نبود قانون جرایم رایانه‌ای یک خلا بزرگ به حساب می‌آید که امیدواریم هر چه سریعتر این قانون به مرحله تصویب برسد.
▪ آیا در حال حاضر آماری در مورد نرخ رشد جرایم رایانه‌ای دارید؟
ـ همان‌ طور که می‌دانید موارد مربوط به حوزه آی‌تی روز به روز در سطح کشور در حال گسترش است و هم تعداد کاربران و شبکه‌‌ها در حال افزایش است واین طبیعی خواهد بود که این گونه جرایم با رشد صعودی همراه باشند.
▪ به نظر شما گشت اینترنتی پلیس فضای آزاد وب را دچار مشکل نخواهد کرد؟
ـ به هیچ وجه، چرا که در حال حاضر هر فرد امکان مشاهده هر سایت و وبلاگ مورد نظر خود را دارد در واقع پلیس قصد نفوذ به حریم خصوصی افراد را ندارد ودر حالت کلی پلیس تنها بر بخش عمومی که قابل دسترسی برای همه افراد است را تحت کنترل و نظارت خود دارد.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی تخصصی فن‌آوری اطلاعات