ترانه محلی

ترانه نوعی از شعرهای محلی است که بازگو کننده داستانی نیز می باشد.ترانه در اروپای قرون وسطی ظهور کرد و عمومی شد. در ترانه، اصل داستان با زبانی ساده و بی پیرایه و به صورت گفت و شنود بیان می شود. طرز خواندن ترانه این گونه است که بیشتر روی کلمات تکیه می شود نه بر آهنگ.
اما هر چند در ترانه، اصل داستان مدنظر است بنابراین آهنگ هایی که در آن به کار می رود نیز بسیار زیباست.ترانه در سرزمین های مختلف با هم فرق کلی و اسمی جداگانه دارد.
در فرانسه به نام » بالاد«، در ایتالیا »بالاتا«، در اسپانیا »درمانس« و در روسیه »بی لینا« نامیده می شود.در آمریکا ترانه اقسام مختلف پیدا کرده است، یک قسم آن ترانه های سنتی بوده که به تاریخ قرن ششم یا هفتم انگلستان برمی گردد، این ترانه ها از نسلی به نسل دیگر رسیده و در طول ایام هم انواع مختلف پیدا کرده است.یک دسته دیگر از ترانه های محلی در قرن های ۱۷، ۱۸ و ۱۹ در انگلستان به نام ترانه های »دیکورقی« رواج پیدا کرد.
وجه تسمیه آن ها این است که ترانه ها پشت صفحه اخبار چاپ و هر کدام به یک پنی در کوچه ها فروخته می شد.انگلیسی ها این ترانه ها را در مستعمرات خود رواج دادند و بسیاری از آن ها در این کشورها باقی ماند، با الگوگیری از ترانه های انگلیسی، آمریکاییان نیز ترانه هایی درباره دلیران و راهزنان کشور خود ساختند، این ترانه ها بر مبنای آهنگ های قدیمی انگلیسی ولی به لهجه جدید آمریکایی سروده شده اند.
ترانه های ایرانی نیز خیلی زود از انواع موسیقی محلی به عنوان یک منبع مهم الهام پذیرفتند، صرف نظر از موسیقی سنتی یا اصیل، ترانه های مد روز هم حداقل از دهه سی خورشیدی، با اشتهای فراوان از نغمه ها و اشعار محلی تغذیه کردند.
بدون شک یکی از مهم ترین شخصیت هایی که در کشف و سپس معرفی موسیقی های محلی ایران گام برداشته، ابوالحسن صبا می باشد.
شاید بتوان گفت راه اصلی ارتباط میان موسیقی محلی و موسیقی شهری را صبا گشود اما پس از او کسانی دیگر با نگاهی ساده و با سختگیری و وسواسی کمتر، از این سرچشمه به پایان نغمه و شعر برداشت کردند بدون این که دغدغه های پژوهشی یا نگرانی حفظ میراث ملی را داشته باشند.
هر جمله ناقص برگرفته از یک نغمه یا مقام محلی و هر عبارت با مزه از یک شعر محلی دستمایه ای می شد برای ترانه ای به مدد ارکستراسیون و تنظیم های مد روز و به لطف صدای یک خواننده محبوب از طریق رسانه ها سر زبان می افتد، به این ترتیب ترانه هایی خلق شد که می توان به آن ها شبه محلی گفت.
ملودی هایی که گاهی رنگ محلی می گرفتند و اشعاری که بیشتر اوقات از گویش های بومی تنها تبدیل فتحه به ضمه را وام گرفته بود.
به عبارت دیگر »می روم« به »میرم« یا » می نشینم« به »میشینم« تبدیل می شد، بدون این که به نوع یا محدوده جغرافیایی لهجه ها و واقعیت آن ها توجهی شود.
اما ویژگی موسیقی محلی بیرجندی در حرکات تیمی و نمایشی است. چوب بازی یکی از هنرهای وابسته به رقص می باشد که ویژگی خاص خود را دارد.
شهرستان بیرجند و قهستان زیباترین و لطیف ترین ترانه ها، آرزوها و حماسی ترین رقص ها و آهنگ سازی و آوازها را دارد که در کمتر نقطه ای از خراسان نظیرش را می توان دید.
این شهرستان به سبب وسعت زیاد دارای موسیقی بسیار متفاوت و متنوع بوده و رقم های پنج ضربی و سه تایی متداول در این منطقه ویژگی خودش را دارد که در دیگر نقاط ایران مرسوم نیست.
قطعات موسیقی سازی ویژه رقص های محلی در این منطقه عبارتند از: اصیل، ناره ناره، شیرجه، احوال، اصول و به خاک می باشد.
چوب بازی خراسان جنوبی بسیار سخت و پیچیده است ونیاز به مهارت، ممارست و تمرین، چابکی و انعطاف بدن دارد.
آهنگ های قدیمی بیرجند را عروس کشو و عروس کشان، محمل، روش وشبیه مارش می نامند.

مودی

منبع : روزنامه خراسان