آشنایی با Modal Jazz

اگر به موسیقی سبک بی باپ (bebop) توجه کرده باشید حتماً متوجه شدید که چگونه همراهی کنندگان سولیست از آکوردهای مختلف برای تغییرات سریع ملودی استفاده می کنند و یا برعکس چگونه سولیست برای هماهنگ با هارمونی - که به سرعت تغییر می کند - ملودی های روان بالا و پایین رونده با استفاده از نتهای کروماتیک اجرا می کند.
بسیاری از موسیقیدانان جز در دهه ۵۰ از چنین تغییرات سریع هارمونی در ساخت موسیقی خود پیروی می کردند. تغییرات آکوردها در این دوره آنقدر زیاد بود که اغلب به نوازندگان برای اجرا، جز برگه حوای توالی آکوردها (Chord Progression) داده نمی شد و کافی بود تا سولیست با توجه به بالا و پایین رفتن هارمونی ملودی ای را بداهه اجرا کند. به همین دلیل در این دوران خیلی شاهد ساخت ملودی های بدیع، زیبا و شاخص نبودیم.
در واقع اگر به قعطات موسیقی به جا مانده از این دهه توجه کنید بوضوح شاهد آن هستید که موسیقیدانان بر روی خطوط حامل بدون سر کلید شروع به نوشتن آکوردهای مختلف می کردند بدون آن که گام مشخصی را برای قطعه انتخاب کرده باشند.
اما اواخر دهه ۵۰ موسیقیدانان Jazz متوجه مشکلات خاص این روش ساخت و اجرای موسیقی شدند و به همین دلیل رویکرد خود در ساخت موسیقی را بتدریج تغییر دادند و شروع به استفاده از مدهای مختلف و مشخص گام های موسیقی در ساخت قطعات خود کردند.
این تغییر در ساخت و اجرا موسیقی پیامدهای جالبی در بر داشت به عنوان مثال در بی باپ نوازنده باس (Bass) ناچار بود همواره روی نتهای آکورد - که سریعاً هم تغییر داده میشد - اجرا داشته باشد در حالی که در مدل جدید با توجه به مد و گامی که در آن موسیقی اجرا می شد می توانست به راحتی آزادی حرکت بیشتری داشته باشد.
نوازنده های پیانو و گیتار که عموماً تامین کننده هارمونی قطعات بودند نیز آزادی بیشتری پیدا کردند چرا که دیگر مجبور نبودند دقیقاً هارمونی و توالی آکوردهای پی در پی - که معلوم نبود از کدام مد کدام گام بیرون آمده اند - را مراعات کنند، دیگر آنها می توانستند برای همراهی ملودی در چهارچوب گام و هارمونی کلی آزادی عمل بیشتری داشته باشند.
همچنین سولیست نیز دیگر لازم نبود تا بدون برنامه از پیش تعیین شده حرکتهای افقی، بالا و پایین رونده - حتی شاید بی مورد - روی آکورد ها داشته باشد. او دیگر مد و گامی داشت که می توانست روی آن اندیشه کند تا ملودی زیبایی را خلق و اجرا کند. چرا که تا پیش از این ملودی او می بایست در چهارچوب تنگ آکوردهایی که با سرعت زیاد تغییر می کردند می گنجید در حالیکه در حالت مدال جز تغییر آکوردها، فرکانس بسیار پایین تری داشتند. بخصوص اینکه عموماً دو یا سه توالی آکورد ساده چند بار در قطعه ای مدال تکرار می شد.
در نهایت مهمترین نتیجه ای که این تغییر سیاست در ساخت و اجرای موسیقی برای Jazz به دنبال داشت راحتی و آزادی بیشتر برای بیان احساسات نوازندگان بود.
البته ناگفته نماند که ساخت ملودی در جز مدال بسیار دشوار تر است چرا که لازم است تا نوازنده عموماً در مدت زمان اجرای قطعه در یک مد و گام - که بندرت ممکن است تغییر هم بکند - به اجرای ملودی بپردازد و چنانچه از عهده این کار به خوبی بر نیاید با توجه به سادگی فضای هارمونی و ثبات نسبی مد و گام، نتیجه حاصله می تواند برای شنونده خسته کننده باشد.
▪ خلاصه بحث
در موسیقی جز مدال هارمونی و توالی آکوردها به مراتب با فرکانس کمتری تغییر می کند تا سبکهایی نظیر بی باپ (bebop) یا هات جز (hot jazz) و بر خلاف دو سبک اخیر پایه و اساس جز مدال، گام و مدی است که موسیقی در آن نوشته شده است. این سبک از موسیقی جز بیشترین توانایی بیان احساسات را دارد.

منبع : دوستان