دموکراسی بزرگ در هند

کشور یک میلیارد نفری هند که بزرگترین دموکراسی جهان خوانده می‌شود، این هفته شاهد آغاز انتخابات پارلمانی خواهد بود.
این انتخابات به‌دلیل گستردگی جغرافیایی و جمعیتی هند با ۷۱۴ میلیون رای‌دهنده، طی ۵ مرحله و در طول یک ماه برگزار می‌شود. شرایط امنیتی و اوضاع اقتصادی از جمله مهم‌ترین موضوعات در این انتخابات است. حزب کنگره با داشتن ۲نامزد جنجالی که مادر و پسر و از خانواده گاندی- نهرو هستند، با توجه به سابقه خوبی که طی ۴ سال گذشته در حکومت از خود به جا گذاشته، در این انتخابات موقعیت خوبی دارد.سونیا بیوه راجیو گاندی و عروس ایندیرا گاندی، اولین و تنها نخست وزیر زن هند است.
با این حال، بعضی تحلیلگران معتقدند در این انتخابات، احزاب کوچک محلی با شعارهای منطقه‌ای، قدرت پیدا می‌کنند و بدون شک دولت بعدی هند هم ائتلافی خواهد بود.
عدد صفر برای هندی‌ها استفاده زیادی دارد. یکی از این استفاده‌ها این بود که با چرخش هزاره، یک صفر به عدد جمعیت این کشور اضافه شد و این عدد به یک میلیارد رسید.
نگاهی به چگونگی برگزاری انتخابات سراسری در این کشور پرجمعیت، این صفرها را بهتر معنی می‌کند. انتخابات سراسری امسال هند به ماشین غول‌پیکری می‌ماند که موتور آن از روز پنجشنبه این هفته( ۱۶ آوریل) روشن می‌شود. این ماشین قرار است آرای ۷۱۴ میلیون هندی را برای انتخاب ۵۴۳ عضو مجلس این کشور موسوم به لوکسابا، جمع‌آوری و شمارش کند. طبیعی است که چنین رویدادی نمی‌تواند یک رویداد یک روزه باشد. در این دوره از انتخابات هند، امنیت، کلمه‌ای مهم و پرمعنی است. هنوز تبعات رویداد خونین بمبئی در سراسر هند و کل جنوب آسیا احساس می‌شود.
برای این انتخابات ۸۰۰ هزار صندوق رای در سراسر کشور تعبیه شده که امنیت آنها را نیروهای امنیتی متشکل از ۸۷۷ شرکت خصوصی، ۲.۱ میلیون نگهبان مسلح و ده‌ها هزار نیروی ارتش تامین خواهند کرد. این انتخابات در ۵ مرحله از ۱۶ آوریل تا ۱۶ ماه مه یعنی طی یک ماه برگزار می‌شود. فردای روز ۱۶ مه جهان درخواهد یافت که دولت بعدی هند، در دهه آینده چگونه دولتی خواهد بود.
گروه‌های سیاسی در هند با ۳ جناح‌بندی عمده ملی‌ برای کسب آرای جمعیت به‌شدت متفرق هند که ملاحظات و نگرانی‌های گوناگونی دارند، با هم رقابت می‌کنند. ممکن است در پایان رای‌گیری و شمارش آرا هیچ برنده مشخصی وجود نداشته‌باشد.
وضعیت اقتصادی، شرایط امنیتی و ارتباط با کشورهای همسایه به‌ویژه پاکستان، از مهم‌ترین موضوعات این انتخابات است. اما انتخابات هند به خاطر عظمت برگزاری‌اش، خود یک رویداد اقتصادی است که میلیون‌ها روپیه وارد اقتصاد این کشور می‌کند. هند با این انتخابات علاوه بر فعالیت اقتصادی، یک ژست سیاسی هم برای همسایه به‌شدت درگیر و بحران زده خود –پاکستان- می‌گیرد. هند تجربه شگفت‌انگیز و پایان ناپذیر دموکراسی در دنیاست.
این کشور هنوز در مرحله ‌گذار از نظام حکومتی بالا به پایین به جا مانده از زمان استعمار انگلیس قرار دارد و سعی می‌کند در عین حفظ ساختارهای موجود، الگوی فراگیرتری را اجرا کند. یکی از ابزارهایی که به وسیله آن می‌توان این هرم را برعکس کرد همین انتخابات است. در کشوری که با وجود پیشرفت‌های اخیر همچنان با مشکل گرسنگی رو‌به‌روست و از یک سو طبقه‌ای با حداقل دستمزد و درآمد دارد و از سوی دیگر حقوق‌های ۵ رقمی و ستاره‌های پردرآمد فهرست مجلات فوربس، رای برابر در صندوق‌های انتخاباتی می‌تواند تنها عامل برقراری توازن اجتماعی باشد.
۲ ائتلاف بزرگ سیاسی هند یعنی اتحاد پیشرو متحد به رهبری حزب حاکم کنگره و اتحاد دموکراتیک ملی به رهبری بهاراتیا جاناتا که از مخالفان کنونی دولت هستند، به این متهم هستند که آرای فقرا را به دست می‌آورند اما برای ثروتمندان سیاستگذاری می‌کنند. آنها به این متهم هستند که اهداف اقتصاد نولیبرالی را پیگیری می‌کنند که به سود کسب و کارهای بزرگ است و بخش کشاورزان و فقرا را نادیده می‌گیرند.
با وجود این، قدرت رای تک‌تک مردم هند، واقعی است. این قدرت دست کم مردم هند را قادر می‌کند که به تنهایی یا در کنار عده‌ای دیگر، وارد معامله و دادوستد در بخش فرودین نظام سیاسی شوند. در جشنواره بزرگ انتخابات هند، قرار است همین قدرت جشن گرفته شود. آژانس‌های گردشگری در کشورهای غربی در یک ماه گذشته با تقاضای بی‌شماری از سوی کسانی رو‌به‌رو شده‌اند که می‌خواهند برای مشاهده این نمایش عظیم دموکراسی به کشور هند بروند.
این انتخابات از انتخابات‌های گذشته در هند، بزرگ‌تر و عظیم‌تر است. از آخرین باری که در کشور هند انتخابات برگزار شد، (سال ۲۰۰۴)۴۳ میلیون نفر رای‌دهنده به شمار رای‌دهندگان این کشور اضافه شده‌است. در آن زمان شمار رای‌دهندگان هندی ۶۷۱ میلیون نفر بود. اداره این ماشین عظیم رای‌گیری در هند به ۴ میلیون کارمند اداری نیاز دارد و دوبرابر این تعداد آدم، فقط برای حضور پای صندوق‌های رای نیاز است. این انتخابات بیش از تعداد آدم‌ها و نیروی انسانی به پولی هنگفت نیاز دارد. اقتصاد دچار مشکل شده هند، معلوم نیست که چطور این پول را تهیه می‌کند.
یکی از تخمین‌ها حاکی از آن است که این انتخابات به بیش از ۱۰ هزار کرور روپیه یعنی ۲ میلیارد دلار پول نیاز دارد. این بیشتر از پولی است که باراک اوباما و دیگر نامزدهای انتخاباتی و رئیس‌جمهورهای آمریکا در رقابت‌های انتخاباتی خرج کرده‌اند. کمیته انتخابات فدرال آمریکا اعلام کرده که اوباما و دیگر نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر آمریکا بیش از ۱.۸ میلیارد دلار در این رقابت هزینه کرده‌اند. اما این مقایسه وقتی جالب توجه می‌شود که بدانید در آمریکا فقط ۲۱۰ میلیون رای‌دهنده وجود دارد و این رقم، برابر یک سوم تعداد رای‌دهندگان در هند است.
نکته جالب توجه دیگر این انتخابات آن است که در این انتخابات، کانون توجه از مناطق روستایی به مناطق شهری منتقل می‌شود. بعد از تغییرات در نظام انتخابات و سهمیه‌بندی کرسی‌ها براساس سرشماری‌ای که سال ۲۰۰۱ صورت گرفت، شمار کرسی‌ها در حوزه‌های رای‌گیری شهری افزایش یافت. در پی کاهش رشد کشاورزی در هند، این کشور در سال‌های اخیر شاهد مهاجرت گسترده از مناطق روستایی به شهری بود؛ بنابراین باید سهم رای‌دهندگان شهری هم به همین نسبت افزایش یابد.
وقتی شمار شهرهای هند از ۲۵۹۰ شهر در سال ۱۹۷۱ به ۵۱۶۱ شهر در سال ۲۰۰۱ افزایش یافت، باید شمار رای‌دهندگان شهری هم دوبرابر رای دهندگان روستایی شود؛ به همین دلیل مثلا مردم شهر بنگلور در انتخابات امسال به جای ۳ نماینده ۴ نماینده انتخاب می‌کنند. این تغییر آمار، تاثیر سیاسی هم دارد. حزب عمده مخالف بهاراتیا جاناتا ماهیتا، یک حزب شهری است و در مناطق شهری ریشه و محبوبیت دارد. این حزب برای موضوعات شهری طبقه متوسط مانند راه‌سازی، برق، آب سالم و همچنین کاهش نرخ بهره وام مسکن برنامه و شعار دارد.
نکته دیگر، نقشی است که جوانان هندی در این انتخابات دارند. گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال در این انتخابات نقش و نفوذ بیشتری نسبت به مسن‌ترها دارند. نامزد‌های جوان حزب کنگره در این میان شانس زیادی دارند. جمعیت۱۷۰ میلیون نفری رای‌دهنده جوان هندی عامل نیرومندی است که می‌تواند جهت انتخابات را تغییر دهد.
رائول گاندی- پسر راجیو گاندی، نوه ایندیرا گاندی و نتیجه جواهر لعل نهرو- یکی از نامزدهای مورد توجه جهان در این انتخابات است. او از نامزدهای حزب کنگره در مرکز هند است اما بسیاری بر این باورند که به‌زودی رائول نخست‌وزیر هند خواهد شد. حزب کنگره در این انتخابات از اقبال خوبی برخوردار است. این حزب بعد از پیروزی در انتخابات سال ۲۰۰۴، رهبری یک دولت ائتلافی را برای نخستین بار به‌عهده گرفت و تا‌کنون بر خلاف انتظاری که از ابتدا می‌رفت، به خوبی از پس این کار برآمده است. سونیا گاندی - مادر رائول و بیوه ۶۲ ساله راجیو گاندی- در آن زمان در آستانه نخست‌وزیری قرار داشت اما به انتخاب خودش این سمت را به مانموهان سینگ سپرد.
معمولا دولت‌های گذشته هند در ماه‌های پایانی عمر خود، محبوبیتشان را از دست می‌دهند اما دولت ائتلافی کنونی به رهبری حزب کنگره هنوز در میان مردم محبوبیت دارد. سونیا گاندی در سال ۱۹۹۸ رهبری حزب کنگره را به‌عهده گرفت. این حزب در انتخابات سال ۱۹۹۹ تنها ۱۱۴ کرسی از مجموع ۵۴۳ کرسی پارلمان را به دست آورد اما این رقم در سال ۲۰۰۴ به ۱۴۵ کرسی رسید.
سونیا گاندی ایتالیایی‌تبار به خاطر داشتن تابعیت دوگانه، در جامعه سنتی هند، گزینه مناسبی برای نخست‌وزیری نبود اما رائول بدون این نقطه ضعف و با داشتن، پدر، مادربزرگ و جدی که هر سه نخست‌وزیر بوده‌اند، از شانس زیادی برای این سمت برخوردار است. با این حال سخنان وارون گاندی - پسرعموی ۲۹ ساله رائول- که به دستگیری و محاکمه‌اش منجر شد، موقعیت رائول را اندکی متزلزل کرده‌است. وارون گاندی چندی پیش در یک سخنرانی گفته‌بود که بعد از انتخابات، گلوی ۱۶۰ میلیون مسلمان این کشور را خواهد برید.
این سخنان ابزار خوبی برای حمله مخالفان خانواده گاندی به ۲ نامزد اصلی حزب کنگره در انتخابات پارلمانی یعنی سونیا و پسرش رائول بود. خانواده گاندی و جد آنها نهرو به خاطر ایجاد اتحاد ملی در کشور هند، محبوبیت زیادی دارند. همین محبوبیت موقعیت حزب کنگره را در سال‌های اخیر و در انتخابات پیش رو تقویت کرده‌است. اما نقل چنین سخنانی می‌تواند این اهرم مهم را از حزب کنگره بگیرد. رائول در سخنرانی‌ای که طی آن نامزدی‌اش را در انتخابات اعلام کرد، گفت به‌دنبال ایجاد کشوری است که در آن ملیت و طبقه اجتماعی پدر و مادر در جامعه مهم نباشد.

نیلوفر قدیری

منبع : روزنامه همشهری