رئیس‌جمهور دیپلماسی یا آقای جنگ

آیا سیاست اوباما در قبال ایران محکوم به شکست است؟ با وجود آنکه رئیس‌جمهور ایالات متحده قول داده که مذاکراتی «صادقانه» را با جمهوری اسلامی دنبال کند عده‌ای می‌گویند او به پند یک مشاور بلندپایه‌اش گوش داده که معتقد است تمایل نشان‌دادن به مذاکره بهترین تاکتیک برای جلب حمایت از مجازات سنگین تر ایران است. با این همه ماجرا به این سادگی‌ها هم نیست.
در طول هفته‌های اخیر شماری از تحلیلگران حامی مذاکره با ایران، که تاکنون نگاه مثبتی به تیم جدید داشته اند، از رویکرد اوباما ابراز نگرانی کرده‌اند. فلینت لیورت و هیلاری من‌لیورت در یادداشتی که اخیرا در نیویورک تایمز چاپ شد تئوری تلخی را مطرح کردند: «سیاست پرزیدنت اوباما در قبال ایران، به احتمال خیلی زیاد، از همین حالا شکست خورده به حساب می‌آید.» گری‌سیک، متخصص برجسته امور ایران، پس از انتشار این مقاله در جایی دیگر نوشت: “نوشته لیورت‌ها یادداشت اخطارآمیز به موقعی بود تا یادمان نرود که باید اقدامات دولت جدید را به دقت و با دیدی انتقادی زیر نظر داشته باشیم.» با آنکه سیک در یادداشتش تاکید می‌کرد که باید به اوباما وقت بیشتری داد، اما هم او و هم لیورت‌ها از انتصاب دنیس راس، دیپلمات پرسابقه به عنوان شکل دهنده رویکرد دولت جدید در قبال ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. فلینت لیورت و همسرش هیلاری، که گفته‌اند در انتخابات به اوباما رای داده اند، پیشتر در شورای امنیت ملی آمریکا در بخش بررسی مسائل ایران کار می‌کردند و پس از پایان فعالیت‌های دولتی‌شان روابط مستقیمی با مقامات ایرانی داشته‌اند. اوباما پس از به قدرت رسیدن بارها از تلاش‌هایش برای بهبود رابطه با ایران سخن گفته اما از دید لیورت‌ها او حالا «تمایلی ندارد که قدم‌های شجاعانه‌ای بردارد؛ برخلاف کاری که نیکسون در برابر چین انجام داد و روند تاریخ را عوض کرد.»
براساس یادداشت لیورت‌ها، اوباما «هنوز برنامه مخفی بوش برای بی ثبات کردن ایران را متوقف نکرده است. به علاوه هنوز اوباما نپذیرفته که «معامله بزرگ» را با ایران آغاز و مثلا «چاره‌جویی فراگیر را برای حل اختلافات اصلی طرفین و تعریف دوباره مناسبات» ارائه کند. در عوض به گفته لیوورت‌ها «رویکرد اوباما در قبال ایران نسخه زیباتر رویکرد جورج بوش است...از تهدید ایران صحبت می‌شود اما هیچ تلاش جدی برای حل اختلافات وجود ندارد.» به اعتقاد این متخصصان امور ایران، «تیم اوباما توهم ایجاد یک ائتلاف ضد ایرانی متشکل از اعراب و اسرائیل را دارد و به همین خاطر برای موفقیت گفت‌وگو با تهران ضرب الاجل تعیین کرده است. به علاوه فراموش نکنیم که شماری از متحدان آمریکا – به‌خصوص‌اسرائیل – با بهبود رابطه واشنگتن-تهران مشکل دارند.»
مشکل دیگر شخص دنیس راس است. او که در چندین دولت دموکرات و جمهوریخواه فرستاده ویژه به خاورمیانه بود تا سال ۲۰۰۰ و شکست مذاکرات صلح بین فلسطینیان و اسرائیلی‌ها میانجیگری می‌کرد. لیوورت‌ها می‌گویند که راس مدت‌ها حامی رویکرد «تعامل با فشار» بود؛ یک استراتژی که به مذاکره با تهران تمایل نشان می‌دهد تا حمایت منطقه‌ای و جهانی را برای ابزار فشار بر ایران جلب کند.آنها به یک گفت‌وگوی خود با دنیس راس استناد می‌کنند که پیش از پیروزی اوباما در انتخابات انجام شده بود. «از او پرسیدیم وقتی اعتقاد دارید که گفت‌وگو با ایران احتمالا شکست می‌خورد چرا می‌خواهید با آنها مذاکره کنید؟ او جواب داد اگر ایران برنامه اتمی‌اش را ادامه بدهد، جانشین بوش ممکن است در چند سال آینده تصمیم به مواجهه بگیرد و اشاره به روند دیپلماسی گذشته برای کسب مشروعیت چنین اقدامی ضروری است. مقامات ایرانی از دیدگاه‌های راس کاملا آگاهند و یک دیپلمات بلندپایه ایرانی چندی پیش به ما گفت دولت آمریکا می‌خواهد پیشنهادی به ما بدهد که نتوانیم آن را قبول کنیم.»
با این حال گری سیک، که او هم پیشتر در شورای امنیت ملی فعالیت می‌کرده شماری از فرضیات یادداشت نیویورک تایمز را به چالش می‌گیرد. او می‌گوید اوباما کار درستی کرد که در فصل انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران با عجله وارد مذاکره با تهران نشد. به عقیده سیک، «ما نباید نتیجه جذاب مذاکرات را با استراتژی مذاکره اشتباه بگیریم. حتی اگر قرار است ما به ایرانی‌ها امتیازات بزرگی بدهیم نمی‌توانیم این موضوع را با جزئیات کامل در شروع مذاکرات اعلام کنیم. سیک به علاوه تاکید می‌کند که اوباما واقعا – آن طور که لیورت‌ها نگرانند - برای موفقیت مذاکره با ایران ضرب‌الاجل تعیین نکرده است. سخنان هفته گذشته اوباما پس از دیدارش با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر راستگرای اسرائیل باعث نگرانی لیورت‌ها شده است. سیک در این مورد می‌نویسد: «با اینکه اوباما از خطرات گفت‌وگوهای نامحدود بدون هیچ اقدامی صحبت می‌کند ایده «ضرب الاجل مصنوعی» را هم مردود می‌شمرد. اوباما با دقت کلمات را استفاده می‌کند و خیلی مهم است که صحبت‌های او را دقیق بخوانیم. هیچ ضرب الاجلی در کار نبود.»
سیک مانند لیورت‌ها در مورد انتصاب راس سیک ابراز نگرانی می‌کند اما معتقد است که او آنچنان که فرض می‌شود چهره‌ای کلیدی به حساب نمی‌آید. سیک تاکید می‌کند: “این روزها در واشنگتن مسابقه جالبی راه افتاده است و آن پیدا کردن تصمیم گیرنده اصلی و برنامه ریز روند رابطه با ایران است. گزارش‌های زیادی در این مورد منتشر شده و در تعدادی از آنها از راس به عنوان «مدیر اصلی روند تجدیدنظر در سیاست ایران» نام برده شده است. (به اعتقاد من ممکن است حتی شخص راس در انتشار بعضی از این گزارش‌ها دست داشته باشد) به هر حال به نظر می‌رسد راس تصمیم گیرنده نیست و فقط روند تغییر سیاست را مدیریت می‌کند.
سیک در پایان نتیجه می‌گیرد: «پیش از آنکه از رویکرد مذاکره‌ای اوباما ناامید شویم پیشنهاد می‌دهم تا آغاز مذاکرات واقعی صبر کنیم. بگذارید این بار از آخر شروع نکنیم.»

منبع: تایم
ترجمه: کاوه شجاعی

منبع : روزنامه اعتماد ملی