توصیه های علی (ع) به دولتمردان

شخصیت عظیم حضرت علی (ع) بزرگتر از آن است که یک فرد بتواند در همه ابعاد آن وارد شود. آن حضرت تمام کمالات انسانی را با هم در خود جمع کرده بود، کمال روح و جسم را با هم داشت. از شخصیت او تعبیر شده است به جامع الاضداد بودن. او شبها به عبادت می پرداخت و روزها در جامعه حاضر و پرکار بود، او هم حکیم بود و هم عارف، هم رهبر اجتماعی بود و هم یک سیاستمدار. علی از زمره مردان خدایی است که بقول شهید مطهری (ره)جاذبه و دافعه او سخت نیرومند و قوی بود. علی مقیاسی است برای سنجش افراد و شناخت حق از باطل.
سراسر وجود امیرمومنان، عبادت و شب زنده داری او، خلق و خو و شیوه مردم داری او، سخن و گفتار او، حکومت و عدالت او برای همه پیروان و دوستدارانش سرمشق و الگوست.
یکی از موارد مهمی که باید از زندگی مولا آموخته شود نحوه حکومت داری اوست. امروزه که بحمدالله بعد از ۱۴۰۰ سال از بعثت پیغمبر، بنابر مشیت الهی و جانفشانی و ایثار فرزندان امت اسلامی، حکومت و نظامی بر مملکت امام علی سرکار است که داعیه پیروی از آن حضرت را دارد، بجاست که دولتمردان و کارگزاران این نظام مقدس بیش از پیش، خود را با معیارها و ضوابطی که حضرت علی برای آنان درنظر گرفته است نزدیک کنند و به توصیه های آن امام همام توجه جدی مبذول دارند. متاسفانه ما شیعیان باید به این حقیقت تلخ اعتراف کنیم که بیش از دیگران درباره شخصیتی که ادعای پیروی از او را داریم کوتاهی کرده ایم. درست است که زیربنای مذهب شیعه محبت است اما محبت و عشق اگر همراه با شناخت و معرفت و پیروی نباشد نمی تواند کارگشا و سعادت آفرین باشد.
● توصیه های راهبردی
در اینجا و به مناسبت ایام تاریخی «غدیر خم» و انتصاب آن حضرت به «امامت» و ولایت مسلمین، برخی از توصیه های ویژه آن حضرت به مالک اشتر یکی از کارگزاران اصلی خویش را هدیه به کلیه دولتمردان و کارگزاران جمهوری اسلامی می نمائیم:
۱) زمامداران را خواص و نزدیکانی است که خودخواه و چپاولگرند و در معاملات انصاف ندارند. ریشه ستمکاریشان را با بریدن اسباب آن، بخشکان و به هیچ کدام از اطرافیان و خویشاوندانت زمین را واگذار مکن و به گونه ای با آنان رفتار کن که قراردادی به سودشان منعقد نگردد که به مردم زیان رساند.
۲) خواص جامعه، همواره بار سنگینی را بر حکومت تحمیل می کنند، زیرا در روزگار سختی، یاریشان کمتر و در اجرای عدالت از همه ناراضی تر و درخواسته هایشان پافشارتر و در عطا و بخشش کم رساتر، و به هنگام منع خواسته ها دیر عذرپذیرتر و در برابر مشکلات کم استقامت تر می باشند. در صورتی که ستون های دین و اجتماعات پرشور مسلمین و نیروهای ذخیره دفاعی ، عموم مردم می باشند، پس به آنها گرایش داشته باش و اشتیاق تو با آنان باشد.
۳) مبادا هرگز دچار خودپسندی گردی و به خوبی های خود اطمینان کنی و ستایش را دوست داشته باشی که اینها همه ازبهترین فرصت های شیطان برای هجوم آوردن به توست و کردار نیک نیکوکاران را نابود می سازد.
۴) مبادا با خدمت هایی که انجام دادی بر مردم منت گذاری، یا آنچه را انجام داده ای بزرگ بشماری، یا مردم را وعده داده، سپس خلف وعده کنی.
۵) مبادا هرگز در آنچه با مردم مساوی هستی امتیاز بخواهی.
۶) مبادا سرمستی حکومت، تو را از رسیدگی به طبقات محروم باز دارد، که هرگز انجام کارهای فراوان و مهم، عذری برای ترک مسئولیت های کوچک تر نخواهد بود، همواره در فکر مشکلات آنان باش و ازآنان روی برمگردان.
۷) باد غرورت، جوشش خشمت، تجاوز دستت و تندی زبانت را دراختیار گیر، و با پرهیز از شتاب زدگی و فرو خوردن خشم، خود را آرامش ده تا خشم فرو نشیند و اختیار نفس در دست تو باشد، و تو بر نفس مسلط نخواهی شد، مگر با یاد فراوان قیامت و بازگشت به سوی خدا.
۸) از همکاران نزدیکت سخت مراقبت کن، و اگر یکی از آنان دست به خیانت زد و گزارش بازرسان تو، هم آن خیانت را تائید کرد، به همین مقدار گواهی قناعت کرده، او را با تازیانه کیفر کن، و آنچه از اموال دراختیار دارد از او باز پس گیر، سپس او را خواردار و خیانتکار بشمار و طوق بدنامی بر گردنش بیفکن.
۹) هرگز نیکوکار و بدکار در نظرت یکسان نباشد، زیرا نیکوکاران در نیکوکاری، بی رغبت و بدکاران در بدکاری تشویق می گردند. پس هر کدام از آنان را براساس کردارشان پاداش ده.
۱۰) تا می توانی، با پرهیزکاران و راستگویان بپیوند وآنان را براساس کردارشان پاداش ده که تو را فراوان نستایند و تو را برای اعمال زشتی که انجام نداده ای تشویق نکنند که ستایش بی اندازه، خودپسندی می آورد و انسان را به سرکشی و امید دارد.
۱۱) کارگزاران دولتی را ازمیان مردمی با تجربه و با حیا، ازخاندانی پاکیزه و با تقوی، که در مسلمانی، سابقه درخشانی دارند، انتخاب کن، زیرا اخلاق آنان گرامی تر و آبرویشان محفوظ تر و طمع ورزی شان کمتر و آینده نگری آنان بیشتر است.
۱۲) از مردم، آنان را که بیشتر دنبال عیوب دیگران هستند از خود دور کن و دشمن بدار زیرا مردم، عیوبی دارند که حاکم اسلامی در پنهان داشتن آن از همه سزاوارتر است.
۱۳) مهربانی با مردم را پوشش دل خویش قرار بده و با همه دوست و مهربان باش، مبادا هرگز، چونان حیوان شکاری باشی که خوردن آنان را غنیمت دانی، زیرا مردم دو دسته اند، دسته ای برادر دینی تو و دسته دیگر همانند تو در آفرینش می باشند.

ناصر سعد

منبع : روزنامه کیهان