مصر (مقبره های تخته سنگی،نقاشی و پیکرتراشی)

● پادشاهی میانه
حدود سال ۲۳۰۰ پیش از میلاد ، زمینداران جاه طلب به زور آزمایی با قدرت فراعنه برخاستند و کشور مصر را تقریبا تا یک سده در دریایی از ناآرامیها و آشوبهای داخلی گرفتار کردند . سرانجام یکی از امیران طیوه (تبس ) به نام منتحوتپ ا توانست مصر را یکبار دیکر متحد کند و تحت فرمان پادشاه واحدی در آورد. در دوره حاکمیت سلسله یازدهم و دوازدهم ( که پادشاهی میانه نامیده می شود ) به دنبال تحول مزبور ، هنر از نو احیا شد و ادبیاتی غنی و پر تنوع پدید آمد .
● مقبره های تخته سنگی
از جمله مهمترین و مشخص کننده ترین بازمانده های مربوط به دوره پادشاهی میانه می توان از مقبره های تخته سنگی در بنی حسن نام برد. یکی از سالم مانده ترین مقابر مزبور مقبره خنوم حوتپ است ؛ وی در کتیبه ای که در همان مقبره به دست آمده از شکوه و بیمانندی این مقبره به خود می بالد و می گوید که درهای آن را از چوب درخت سرو به ارتفاع هفت کوبیت ( ۶۱ متر ) ساخته است . او ضمن بیان طرز فکر مصریان درباره منزلگاه آخرت ، می افزاید : نجابت اصلی من این بود : مقبره ای تخته سنگی ساختم ، زیرا آدمی باید از کاری که پدرش انجام می دهد تقلید کند . پدرم برای خودش خانه ای در خورد کا شهر مرنوفرت ، از سنگ اعلای آیان ساخت تا نامش را علی الابد جاودانی کند و تا دنیا دنیاست برپا نگه دارد .
مقبرههای تخته سنگی دوره پادشاهی میانه ، در بیشتر موارد جانشین مقبره های هرمی متعلق به پادشاهی کهن شدند . هزینه گزاف و تلاش بیهوده ای که صرف نگهداری از جسد مومیایی شده پادشاه در زیر هرمی بزرگ ، آشکار و قابل نفوذ می شد .
موجب پیدایش این رسم جدید تدفین مردگان گردید ، که در آن مقبره ها را در نقاط دور افتاده از دل تخته سنگها می کندند . این مقبره ها که در جلوشان یک سرسرای ستوندار کوتاه ساخته می شد ، واحدهای بنیادی معماری مصر – سرسرا یا دهلیز ، تالار ستوندار و اتاقک مقدس – را شامل می شدند که ار داخل مقبره تخته سنگی آمنمحت گرفته شده ، تالاری دیده می شود که ستونهای سرسرا بخشی پیوسته به بافت یکپارچه تخته سنگ هستند . ( مخصوصا به ستون شکسته در انتهای تالار توجه کنید که همچون یک استالاکتیت از سقف آویزان است . ) دیوارهای مقبره ، همچون روزگاران گذشته ، با انواع نقاشی و نقشهای برجسته رنگین با موضوعاتی تقریبا مشابه موضوعات پیشین ، تزیین شده بودند .
● نقاشی و پیکرتراشی
در یک نقاشی به دست آمده از مقبره خنوم حوتپ خدمتکاران را می بینیم که به غزالان آفریقایی یا جانوران اهلی شده در مصر آن روز ، علف می دهند . هنرمند در اینجا کوششی جسورانه به خرج داده است تا شانه ها و پشت دو خدمتکار مزبور را کوتاهتر بنمایاند . اما چون در چارچوب خشک میثاقهای زمانش کار می کرده ، فقط نمادهای جانبی و روبرویی شان را با ترکیبی غیر عادی به هم متصل کرده است . در نتیجه ، صحنه های نقاشی ، کاملا متقاعد کننده است ولی پیکره های دو خدمتکار ، هماهنگی بصری لازم را ندارند .
در پیکره های شبیه سازی شده متعلق به دوره پادشاهای میانه ، ادراک نسبتا ژرفتری از شخصیت و حالت روانی انسان به چشم می خورد ، همچنان که شبیه سازی مختصرا صدمه دیده سرآمنمحت یا سنوسرت گواه این مدعاست . این سر با وجود کوچی کاش – به بلندی ۱۳ سانتی متر – و با آنکه در کف دست آدم جا می گیرد ، تاثیر یک شبیه سازی به اندازه طبیعی را بر بیننده می گذارد .
این شبیه سازی ، از سنگ اوبسیدین تراشیده ، ساییده و صیقل داده شده است . کلاه یا روسری تجملی ، قالب گیری قوی ، و تاکید بر سطوح دقیقا مشخص شده ، حکایت کنار بینی و چشمها ، و ابروهای سایه دار ، علایم فرمانروای مصممی هستند که در غم امور جهان نیز هست و سخت به فکر فرو رفته است . این چهره ، به طرز عجیبی با چهره رئالیستی و (عام ) متعلق به دوره پادشاهی کهن تفاوت دارد ، و از لحاظ عیان سازی آثار نگرانی حاصل از اوضاع آشفته زمانه در روح یک پادشاه ، بسیار شخصی و تقریبا صمیمانه است .

منبع : واحد مرکزی خبر