شهر من این روزها سخت نفس می‌کشد

هر سال با فرارسیدن فصل سرد، وارونگی هوا به‌عنوان یک موضوع نگران‌کننده مطرح می‌شود. برای ساکنان شهر تهران که یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان است، این اتفاقات چندان عجیب نیست. شاید بسیاری از شهروندان چندان در معرض آسیب‌های این پدیده طبیعی و جغرافیایی قرار نگیرند اما بی‌تردید این پدیده بر سلامت کودکان، سالمندان و بیماران قلبی تاثیرات به شدت منفی خواهد گذاشت...
در حالت عادی در تروپوسفر با افزایش ارتفاع از زمین، دمای هوا کاهش می‌یابد و هوای مجاور سطح زمین گرم‌تر و سبک‌تر از لایه‌های بالایی است و می‌تواند به راحتی به سمت بالا صعود کند و جابه‌جا شود. در بعضی مواقع به‌خصوص در فصل‌های سرد سال وضعیت برعکس می‌شود. یعنی در قشرهای نزدیک به سطح زمین، با افزایش ارتفاع، دما هم افزایش می‌یابد. در این شرایط هوای سردتر و سنگین‌تر در مجاورت زمین به حالت سکون قرار می‌گیرد و لایه هوای گرم در بالای آن وجود دارد. در چنین وضعیتی حرکت صعودی و جابه‌جایی هوا صورت نمی‌گیرد. وارونگی هوا اغلب در شب‌های آرام و بدون ابر زمستان اتفاق می‌افتد. این پدیده ممکن است در داخل یا خارج از شهرها رخ دهد اما وقوع آن در شهرهای بزرگ و صنعتی مشکلات زیادی را به همراه خواهد داشت.
● رابطه وارونگی و آلودگی هوا
میزان آلودگی در شهرهای بزرگ و صنعتی دنیا از جمله تهران، اصفهان، تبریز و اکثر کشورهای اروپایی و آسیایی از جمله مکزیک و چین و ژاپن به دلیل تردد میلیون‌ها خودرو و وجود کارخانه‌ها و کارگاه‌های آلاینده، بسیار بالا است و اگر شرایط جوی یاری نکند، این آلودگی‌ها از حد استاندارد بالاتر خواهند رفت. میزان آلاینده‌ها در ساعات اولیه صبح به دلیل ترافیک به طور معمول افزایش می‌یابد. هنگام ظهر به دلیل اختلاط عمودی جوی کاهش و در بعدازظهر افزایش و در نیمه‌های شب کاهش پیدا می‌کند.
● چه کسانی در خطرند؟
وارونگی‌ هوا که از تغییرات موثر بر آلاینده‌هاست، سلامت سه گروه از اقشار جامعه را تهدید می‌کند. افرادی که ارگانیزم‌های داخلی بدن آنها هنوز به‌طور کامل رشد نکرده است مانند کودکان، افرادی که ارگانیزم‌های داخل ازن، دی‌اکسید نیتروژن و دی‌اکسید گوگرد نیز افزایش می‌یابد. این گازها به سلول‌های مخاطی دستگاه تنفس آسیب می‌رسانند و آنها را دچار التهاب می‌کنند. طبق تحقیقات انجام شده، سالمندان و افراد بالای ۶۵ سال تعداد بالایی از قربانیان ناشی از آلودگی هوا را به خود اختصاص داده‌اند. طبق آماری که سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۵ اعلام کرد، ۶ درصد از مرگ و میرهای سالانه سالمندان به دلیل آلودگی هواست. به عبارت دیگر، ۱/۱ میلیارد نفر سالمند در سراسر جهان سالانه به دلیل همین موضوع فوت می‌کنند.
● در این روزها ورزش بکنیم یا خیر؟
بدترین زمان آلودگی هنگامی است که آسمان ابری و خیابان‌ها مملو از ماشین هستند. گازهای سمی خارج شده از خودروها، عامل اصلی آلوده‌کننده هوای شهرهاست. با برخورد نور خورشید به زمین، هوای موجود در سطح زمین گرم شده و به طرف بالا حرکت می‌کند و آلاینده‌ها را با خود می‌برد. این پدیده در روزهای ابری اتفاق نمی‌افتد و در اصطلاح، پدیده اینورژن یا وارونگی رخ می‌دهد. هما‌ن‌طور که گفته شده، ازن، دی‌اکسید کربن و دی‌اکسید سولفور موجود در هوای آلوده، ریه‌ها را تخریب می‌کنند. زمانی که ورزش می‌کنیم چون نفس عمیق و سریع‌تر می‌کشیم، میزان بیشتری از این آلاینده‌ها وارد ریه‌ها می‌شوند. به همین دلیل توصیه می‌شود در ساعاتی که آلودگی به بیشترین حد خود می‌رسد، ورزش نکنید و تا حد ممکن از خانه خارج نشوید. فراموش نکنید که خانه، دفتر کار، سالن‌های ورزشی هیچ‌کدام از آلودگی در امان نیستند. در زمان‌هایی که هوا به شدت آلوده است، ورزش کردن در سالن‌های ورزشی کار درستی نیست چون به هر حال این مراکز نیز تهویه می‌شوند و خواه ‌ناخواه هوای بیرون به داخل می‌آید و حتی گاهی هوای داخل سالن‌ها آلوده‌تر از هوای خارج می‌شود.

منبع : روزنامه سلامت