ماهی تیرانداز با نام علمی (Toxotes jaculatrix) و نام انگلیسی (Archer fish ) از خانواده (Toxotidae ) بوده و دارای ۶ گونه در جهان میباشد. آنها در آبهای لب شور سواحل آسیای جنوبی ، جزایربین هند و اندونزی ، فیلیپین وقسمتهایی از استرالیا یافت می شوند و به دلیل برخی جذابیتها که بدان اشاره خواهد شد مورد توجه بسیاری از آکواریوم داران جهان قرار گرفته ، همین امر موجب گسترش تقاضا برای این ماهی در کشورهای مختلف گردیده و در کشور ما نیز آکواریوم داران اخیرا اقدام به نگهداری از این ماهی استثنایی نموده اند. آنچه که این ماهی زیبا را از سایر ماهیها متمایز ساخته ، قدرت خارق العاده آن در شکار حشرات خارج از آب می باشد.پس از اینکه ماهی تیرانداز طعمه مناسبی را بیابد ، به سطح آب نزدیک شده و در یک لحظه اقدام به پرتاب نمودن قطرات آب توسط دهانش به طعمه مورد نظر میکند.برخورد سریع قطره آب به طعمه ، موجب بیهوش شدن موقت و سقوط آنها در آب می گردد که بدین وسیله مورد تغذیه ماهی تیرانداز قرار میگیرد. اندازه ماهی تیرانداز معمولا ۲۵ سانتی متر و معمولا کوچکتر از آن بوده اما توانایی رشد کردن در حدود ۴۰ سانتی متر را هم دارا هستند.چشمان درشت و تیزبین این ماهی، آن را به شکارچی ماهری مبدل ساخته ، وجود نقاط سیاه – سفید و زرد رنگ که بطور پراکنده ای در سطح بدنشان میباشد، آنها را در مقابل برخی دشمنان طبیعی استتار میکند.ماهی های تیرانداز می توانند مدت هفت دقیقه به طور پی در پی و با سرعت زیاد، آب را به سمت هدف مورد نظر پرتاب کنند. توانایی آنها در پرتاب آب قابل توجه بوده ،به نحوی که قادرند آب را تا ارتفاع ۳- ۲ متری از سطح آب به بالا پرتاب نمایند. هر چه سایز ماهی ها کوچک تر میشود قدرت آنها در پرتاب کاهش میابد. ماهی هایی که اندازه ای در حدود ۲۵سانتیمتر دارند تا ۱.۵متر و آنهایی که ابعادی در حدود ۲ تا ۳ سانتیمتر دارند ۲۰- ۱۰ سانتیمتر آب را پرتاب میکنند، البته ماهی های تیرانداز توانایی جهش از داخل آب برای ربودن حشرات را دارند و گاها این عمل مشاهده می شود.ماهی تیرانداز در سن یک تا دو سالگی به بلوغ رسیده و قادرند( ۲۰,۰۰۰تا ۱۵۰,۰۰۰) عدد تخم بگذارند اماتخمریزی آنها معولا در آکواریوم رخ انجام نمیگیرد.از آنجایی که ماهی تیرانداز مورد توجه بسیاری از آکواریوم داران می باشد و به طور کلی آگاهی داشتن از نحوه زیست و احتیاجات حیاتی هر موجودی برای پرورش آن ضروری است ، به برخی از این موارد اشاره میشود: همانطور که در ابتدا اشاره شد ماهی تیرانداز در آبهای لب شور زندگی میکند (SG: ۱.۰۰۲-۱.۰۰۷) ، آنها قابلیت سازگاری با آب شیرین را هم داشته و میتوان با رقیق کردن تدریجی آب ،امکان زیست نمودن شان را در آکواریوم های آب شیرین فراهم کرد.درجه حرارت مورد نیاز برای این ماهی ها ۲۵-۳۰oC (۷۷-۸۶oF) بوده و آبی با pH بین ۸.۰ تا ۷.۶ و سختی ۱۵ درجه، بسیار مناسب میباشد . چنانچه تمایل دارید که ماهی تیرانداز را با سایر ماهیها نگهداری کنید، میتوانید از چند ماهی اسکات( Scato phagus argus) وآنجل مونو(Mono dactylus argenteus ) که دراندازه های یکسانی باشند استفاده نمایید. درتغذیه ماهی تیرانداز در آکواریوم علاوه بر حشرات و سایر موجودات ریز آبزی استفاده ازغذاهای مصنوعی و فریز شده نیز امکان پذیر است. معمولا برای نگهداری این ماهی از آکواریومهایی استفاده میگردد که علاوه بر داشتن دکوراسیونی زیبا و نزدیک به محیط طبیعی زندگی آنها ( استفاده از گیاهان مردابی و شاخ و برگ گیاهان که قسمتهایی از آنها از آب خارج شده اند) امکان رها سازی برخی حشرات بالدار زنده ( مانند مگس ، پشه و ...) در فضای بسته آن میسر گردد تا بتوان ازنزدیک لحظه های جذاب شکارشدن حشرات توسط ماهی تیرانداز را مشاهده کرد.
علیرضا حاجی آقایی خیابانی
دانشجوی کارشناسی شیلات
khiabani_ace@yahoo.com
منابع:
www.naturia.per.sg.index
fishindex.com
