تلاش برای رابطه ای که پشتوانه سیاسی ندارد

برای بازگشایی درهای بسته مانده روابط تهران و واشنگتن، طی سی سال گذشته، راه حل های مختلفی از سوی گروه ها و افراد مختلف، ارائه و انتخاب شد اما تاکنون در سطح رسمی اتفاقی ثمر بخش در این زمینه رخ نداده است، ویژگی مشترک تمامی این تلاش های بی ثمر مانده، فقدان اراده سیاسی لازم از سوی تصمیم گیران دو طرف برای برقراری مجدد رابطه بود و این داستان همچنان ادامه دارد.
با وجود آنکه طی ماه های اخیر موضوع بازگشایی دفتر حافظ منافع امریکا در تهران، مورد نقد و ارزیابی مقامات دو کشور قرا گرفته و هیچ یک بطور رسمی اظهار نظری مبنی بر پذیرش صریح یا ضمنی این پیشنهاد نداشتند، اکنون مسئله ای دیگر در صدر تحلیل ها قرار گرفته و آن، تأیید اعطای مجوز گشایش دفتر "شورای آمریکاییان و ایرانیان" در تهران، از سوی وزارت امور خارجه ایالات متحده امریکاست.
"شورای آمریکاییان و ایرانیان" که برای بهبود روابط میان تهران و واشینگتن تلاش می کند، اعلام کرده است که از دولت امریکا برای تاسیس دفتر در ایران اجازه رسمی گرفته است.
بر اساس بیانیه این شورا، مجوز تاسیس، از سوی دفتر کنترل دارایی های خارجی صادر شده و نخستین مجوزی است که در سال های اخیر برای یک تشکل غیر دولتی در امریکا برای حضور در ایران صادر می شود.
با کنار هم گذاشتن قطعات پراکنده پازل روابط ایران و امریکا به خوبی می توان دریافت که دور تازه ای از تلاش ها برای آغاز این روابط، شکل گرفته است، از یک سو ایران و امریکا سه دور مذاکره در مورد عراق را به انجام رساندند و اکنون مقامات عراقی بدنبال فراهم سازی دور چهارم مذاکرات هستند، در این خصوص اکثر قریب به اتفاق کارشناسان و تحلیل گران بر این باروند که در پشت پرده این مذاکرات، تلاش برای بهبود روابط و آغاز ارتباط، در حال انجام است.
از سوی دیگر، ضمن طرح پیشنهاد تاسیس دفتر حفاظت از منافع امریکا در تهران، برخی مقامات دو کشور به بیان دیدگاه ها و بررسی زوایای مثبت و منفی آن پرداختند اما هیچ کدام برای برداشتن قدم اول، تمایلی ابراز نکرده اند.
علاوه بر این، محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران، در حاشیه حضورش در نیویورک و سخنرانی در اجلاس سالیانه سازمان ملل متحد، در مصاحبه با هیات تحریریه "روزنامه لس آنجلس تایمز"، از دوستی ایران و امریکا سخن گفت و در دیگر مصاحبه هایش نیز نسبت به روابطی حسنه میان تهران و واشنگتن، ابراز تمایل کرد و همچنین گفت که ایران با امریکا قطع رابطه نکرده که بخواهد شروع کننده رابطه باشد.
قطعه دیگر این پازل هم به تازگی با انتشار خبر صدور مجوز تاسیس دفتر " شورای ایرانیان و امریکاییان" در تهران، ایجاد شده است، اما هیچ یک از این قطعات بدون اراده سیاسی یکی از طرفین و یا هر دو طرف که متضمن اجرایی شدن راهکارهاست؛ در کنار هم قرار نگرفته و طرح کلی روابط تهران و واشنگتن را ارائه نمی دهد.
حال که سی سال از قطع رابطه سیاسی ایران و امریکا می گذرد، دیگر به خوبی در مقاطع مختلف و حساس به تصمیم گیران هر دو کشور ثابت شده است که باید برای خاتمه بلاتکیلفی روابط تهران و واشنگتن، اقدام کرد چراکه زمزمه های مقطعی و بحث در مورد مفید بودن یا نبودن ارتباط دو کشور، راه به جایی نخواهد برد.
منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران در خصوص اعطای مجوز برای تاسیس دفتر شورای ایرانیان و امریکاییان در تهران، این اقدام را به عنوان یک اراده سیاسی خاص از سوی دولت امریکا ارزیابی نکرد.
وی ضمن اظهار بی اطلاعی از تاسیس دفتری به نام شورای ایرانیان – آمریکاییان، گفت:" افراد ایرانی چه مقیم ایران و چه خارج از کشور ممکن است که برای برخی فعالیتهای اصطلاحا مدنی و غیردولتی، مجوزهای مربوطه را از ارگان هایی بگیرند که فعالیت های سازمانهای مردم نهاد را مدیریت می کنند".
در عین حال متکی در خصوص آینده روابط ایران و امریکا بعد ازانتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ این کشور نیز اظهار داشت: " آنچه مسلم است امریکا نمی‌تواند به سیاست خارجیزورگویانه خود ادامه دهد و رئیس جمهور امریکا از هر حزبی که باشد ناگزیر از تغییررفتار خود در قبال جامعه جهانی است و طبیعی است که با توجه به بی نتیجه بودنسیاست‌های امریکا در سی سال گذشته، باید در سیاست های واشنگتن در قبال ایران نیز تغییراتی حاصل شود".
بنابراین طرف ایرانی تعیین تکلیف آینده روابط تهران و واشنگتن را به طرف امریکایی موکول کرده است.
در مقابل، شان مک کورمک، سخنگوی وزارت خارجه امریکا، درمورد راهکار جدید بهبود روابط تهران و واشنگتن یعنی صدور مجوز تاسیس شورای ایرانیان و امریکاییان در تهران و موضع ایالات متحده امریکا در این خصوص، این اقدام را به معنای تغییر سیاست امریکا در قبال ایران ندانست. وی در عین حال اظهار کرد که امریکا از تلاش هایی که برای افزایش ارتباط میان مردم ایران و ایالات متحده انجام و منجر به گسترش فهم دو جانبه بین آنها می شود، استقبال می کند.
طرف امریکایی نیز به مانند قبل، خود را نسبت به آغاز روابط، بی میل و سیاست هایش در مقابل ایران را تا زمان رفع بسترهای تنش آفرین میان دو کشور، غیر قابل تغییر دانست و به این ترتیب هیچ یک از طرفین، اراده سیاسی را برای کاهش تیرگی ها، به یاری روابط خود نیاورده اند.
بر همین اساس است که مردم دو کشور نسبت به بی تاثیری راهکارهایی که مطرح می شود، دیگر بدبین شده و آنها را فاقد کارایی می دانند، اما بی شک ارائه هر طرح و پیشنهادی، راهی است برای توجه بیشتر مقامات دو کشور به آینده روابط .

نویسنده : مینا علی اسلام

منبع : دیپلماسی ایرانی