میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی

جنسیت: مرد
نام پدر: میرزا عیسی وزیر قائم مقام اول
تخلص: ثنائی
تولد و وفات: (۱۱۹۳ -۱۲۵۱) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: ادیب و شاعر
پدر وی از رجال سیاسی و از مفاخر علمی و ادبی ایران بود که مدتی مقام وزارت و قائم مقامی را به عهده داشت. میرزا ابوالقاسم پس از فوت پدر به منصب قائم مقامی رسید و در دربار عباس میرزا نایب‌السلطنه مصدر کارهای بزرگی شد. او پس از وفات فتحعلی‌شاه ، محمدشاه او را مستقر کرد و خود اقدام به سرکوب شورش‌ها و آرام کردن اوضاع نمود. قائم مقام در زمینه‌های ادبی نیز صاحب استعداد بود و به سرودن شعر می‌پرداخت. سبک نثر فارسی که همچنان عجیبی راه تقهقر و انحطاط می‌پیمود از اوایل قاجاریه تغییر پیدا کرد و اول کسی که در این دوره به احیاء آن پرداخت مرحوم میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی بود که نثر را فصیح و روان می‌نوشت و می‌توان گفت بعد از سعدی کسی به‌خوبی او ننوشته است. زمانی قائم مقام به نویسندگی پرداخت که منشیان زمان هم برای تفاخر و فضل فروشی نثر را پر از لغات غیرمستعمل و نامأنوس و نامووزن و جملات نامتجانس عربی و بسیار پرتکلف و تصنع می‌نوشتند ولی او با درک عمیق تحولات بزرگ دنیا به قوت فصاحت و بلاغت و ذوق و ابتکار خویش و استفاده از افکار آزادی‌خواهانه و عقاید سیاسی و اجتماعی مردم نسبت به پیشرفت این هنر کمک شایسته نمود و سبک تازه‌ای به‌وجود آورد که مورد پسند دانشمندان قرار گرفت. منشیان دوره قاجاریه پس از قائم مقام سبک او را تقلید کرده به روش او به نگارش پرداختند. معروف‌ترین آنها میرزا تقی علی‌آبادی صاحب دیوان و فاضل خان گروسی و محمد حسین فروغی اصفهانی و عده‌ای دیگر می‌باشند که نمونه‌هائی از آثار خویش را به یادگار گذاشته‌اند.اما بیشترین شهرت او در زمینۀ ادبی ، در نثر است تا نظم. در نوشته‌های وی از مکتب گلستان سعدی پیروی می‌نمود. نثر قائم مقام دارای ویژگی‌هائی از جمله: کوتاهی جمله‌ها ، صراحت لهجه و ترک استعاره و همچنین آهنگین بودن جملات می‌باشد. وی سرانجام به‌دستور محمدشاه در باغ نگارستان به توسط اسماعیل‌خان قراچه داغی به‌ قتل رسید و در شهر ری ، در مقبرۀ ابوالفتوح رازی ، دفن شد. از آثار وی: "منشآت" قائم مقام؛ "دیوان" شعر؛ "جلایرنامه"؛ "الجهادیهٔ"؛ دیباچه‌ای بر "جهادیۀ صغری" و "جهادیه کبری" پدر او؛ "عروضیه"؛ "شمایل خاقان" ، در تاریخ.

منبع : مطالب ارسالی