دوشنبه, ۱ بهمن, ۱۴۰۳ / 20 January, 2025
مجله ویستا
بزرگداشت پزشک
یکی از گسترده ترین زمینه های فعالیت در علوم اسلامی و یکی از مهمترین زمینه هایی که طی قرون متمادی توجه دانشمندان مسلمان بی شماری را بخود جلب کرده و هنوز زنده و پویاست ، طب اسلامی است . بنیاد طب اسلامی مجموعه ای است که به « طب نبوی » موسوم است یعنی آن دسته از اقوال و اعمال و عادات پیامبر اکرم (ص) که به نحوی با سلامت و بهداشت و مراقبت از تن و طبعاً مراقبت از رابطه روح یا جان با تن ، مربوط بوده است . در عین حال خود حضرت رسول ( ص ) طبیبی بنام حارث بن کلده داشته که برخی از منابع طب یونانی را مطالعه کرده بوده و این نشان می دهد که از همان ابتدای تاریخ اسلام ، جهان اسلام به طب یونانی توجه داشته است .
چندی بعد طب ایرانی و طب هندی نیز توجه مسلمین را جلب کرده و مسلمانان بر اساس ارزش ها و تعالیم اسلامی ، ترکیب و تلفیقی از طب اسلامی و طب یونانی ، ایرانی و هندی پدید آوردند . خود طب اسلامی به یک معنا با اثر مهم علی بن ربن طبری موسوم به فردوس الحکمه که در قرن سوم هجری قمری نگارش یافته بود، زاده شد . پس از این دائره المعارف بزرگ طبی ، دایره المعارف دیگری در این زمینه تدوین یافت که بویژه کتاب الحاوی رازی نامبردارترین آنها بود . رازی که در جهان لاتین به رازس ( Rhazes ) شهرت دارد . یکی از دو یا سه تن مشاهیر پزشکان اسلامی و از حیث اعتنای به آموزش های بالینی و بیمارستانی و نیز مشاهده و تجربه ممتازترین ایشان است و در حالی که موارد متعدد تازه ای را کشف کرده ، ابتکار استفاده از الکل برای ضدعفونی های طبی نیز به او منسوب است .
کتاب الملکی علی بن عباس مجوسی و بالاخره دایره المعارف کبیرطب ابن سینا یعنی القانون فی الطب را می توان از جمله آثاری دانست که در جهان اسلام در پی الحاوی رازی نوشته شد .
آثار ابن سینا به یک معنا تاجی بر تارک توفیقات طب اسلامی در همان اوان تاریخ آن است . ابن سینا را در غرب « شهریار اطبا » خوانده اند و کتاب قانون او بی شک مشهورترین اثر در میان تمام کتاب هایی است که از بقراط و جالینوس تا کنون در طول تاریخ در این زمینه نگارش یافته است . این کتاب مدت ۷۰۰ سال در غرب تدریس می شده و هنوز هم در کشورهایی مثل پاکستان و هند و بنگلادش و سریلانکا و یا برخی نواحی ایران و جهان عرب که طب سنتی اسلامی همچنان در آنها رواج دارد تدریس می شود .
ابن سینا مهم ترین تلفیق کننده و سامان دهنده دو سنت عمده طبی بقراط و جالینوس و همه آزمایش ها و تجربه ها و تأملات اطبای اسلامی پیش از خود و نیز برخی عناصر معین از طب هندی و ایرانی بویژه در زمینه داروشناسی بود . کتاب قانون او از یک سو به مبانی فلسفی سلامت و بیماری بدن بشر مثل علل مرض ، رابطه میان جسم و روح و سایر جنبه های فلسفی طب می پردازد و از طرف دیگر به امراض خاص و مشخص و داروشناسی می پردازد . رازی که به تشخیص و معالجه سرخک مشهور است ، ابن سینا نیز در کشف و تشخیص امراضی مانند مننژیت شهرت دارد . ولی بزرگ ترین دستاورد ابن سینا همانا تلفیق و ترکیب نظام مند همه سنت های فوق العاده گسترده و گوناگونی است که پیش از او در زمینه طب وجود داشته است . سنت طب اسلامی پس از ابن سینا به چندین شاخه ایرانی ،عثمانی ، عربی و بعدها نیز هندی تقسیم شد که هر کدام به نوبه خود شاخه ها و شعبی داشت ، و این سنت طبی با قوت و استحکام ادامه یافت .
عده زیادی از علما و اطبای بعدی ، مثل فخرالدین رازی و قطب الدین شیرازی ، شروحی بر قانون نوشتند و برخی دیگر از ایشان بر اساس آثار ابن سینا نظریه های جدیدی پرداختند و کشفیات تازه عمده ای کردند . یکی از دانشمندان ابن نفیس است که پیش از میکائیل سروتوس ( یا میگل سروتو ) جریان اصطلاحاً « گردش یا دوران کوچک خون » را کشف کرده بود ، اما این کشف تا مدت های مدید به سروتوس نسبت داده می شد .
طب اسلامی که با ابن سینا پیوند یافته بود بصورت جزئی اساسی از حیات فرهنگی و روزمره مسلمین درآمد . حتی غذاهای روزانه ای که مسلمین می خورند عملاً با این طب مربوط بوده و هنوز هم تاحدود زیادی مربوط است . در قرون بعد که این طب به تدریج در قلب جهان اسلام و در سرزمین هایی مثل ایران و مصر و سوریه افول کرد ، در سرزمین هایی مثل هند ، که این سنت طبی هنوز در آن زنده و فعال است و مکتب ها و اطبای خاص خود را دارد ، طرفداران پروپا قرصی یافت . این طب کاملاً اسلامی که امروزه گاهی در هند و پاکستان طب یونانی یا طب ابن سینایی خوانده می شود ، یکی از شاخه های مهم علوم سنتی اسلامی است که تا به امروز باقی و برقرار مانده و هنوز برای زندگی روزمره بسیاری از مسلمین اهمیتی اساسی دارد .
این طب از برخی جهات هنوز هم امتیازات بارزی بر پزشکی رایج جدید دارد . طب اسلامی صورتی از پزشکی است که تقدس آمیز است و در آن معالجه جسم و روح توأماً مورد نظر است . یعنی طبی است که در آن عناصر روان تنی مهم در برخی امراض معین تشخیص داده شده است و تأکید بر برخی انواع معین معالجه های گیاهی همراه با عوامل دیگر است که بدون آنکه عوارض و آسیب های جنبی برای بدن داشته باشد مرض را مداوا می کند و این همان راهی است که همه اشکال گوناگون طبی که امروزه مردم غرب در پی آنند مورد توجه قرار گرفته است .
طب اسلامی بی تردید یکی از مهم ترین دستاوردهای تمدن اسلامی بوده و مسلمین تا به امروز پیوسته از ثمرات آن برخوردار گردیده اند . مضافاً که در خلال چند دهه اخیر در بسیاری از کشورهای اسلامی بجای آن که صرفاً بعنوان یک امر تاریخی به این دستاورد عظیم مباهات کنند ، توجه بیشتری از پیش نسبت به احیای این طب و استفاده فعالانه تر از آن مبذول کرده اند .
منبع : واحد مرکزی خبر
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست