با پزشک خود چگونه مشورت کنیم؟

● مقدمه:
چگونگی رابطه شما با پزشک‌تان، از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مراحل درمان به شمار می‌آید که این مهم به آسانی میسر نیست مگر با صرف وقت و تلاش زیاد، چه از طرف شما، چه از طرف پزشک شما.
در قدیم، پزشک نقش رهبر و بیمار نقش دنباله‌رو را ایفا می‌کرد ولی امروزه رابطه‌ پزشک با بیمار یک نوع رابطه مشارکتی است که طی آن پزشک و بیمار هر دو با هم برای حل مسأله و رسیدن به بهبود کامل تلاش می‌کنند.
در این راستا، بیمار باید در صورت مبهم بودن توضیحات و دستورالعمل‌های پزشک، از او سئوال کند: مشکلات و مسائل مربوط به بیماری را بیان کند، حتی اگر پزشک نپرسیده باشد، یا اگر روش درمان مفید واقع نشده، به او بگوید، چرا که بکار بستن یک روش فعال و مؤثر برای بهبودی، هم وظیفه پزشک است هم وظیفه بیمار.
● نکاتی که به هنگام انتخاب پزشک باید در نظر گرفته شوند:
▪ آیا موقعیت مکانی مطب پزشک برایم حائز اهمیت است؟ برای رسیدن به آنجا چه مسافتی را باید طی کنم؟
▪ آیا بیمارستانی که پزشک، بیمارانش را در آنجا به حضور می‌پذیرد مهم است یا نه؟
▪ آیا سن، جنسیت، نژاد و مذهب پزشک برایم مهم است؟
▪ آیا کار با یک پزشک را ترجیح می‌دهم یا با گروهی از پزشکان را ؟
▪ آیا باید پزشکی را انتخاب کنم که طرف قرارداد بیمه درمانی من باشد؟
▪ آیا این پزشک، بیمه پزشکی مرا می‌پذیرد؟
▪ آیا این پزشک در رشته بخصوصی فعالیت می‌نماید؟
● انتخاب پزشکی که بتوان با او ارتباط برقرار کرد، چگونه میسر می‌شود؟
اولین گام مؤثر برای ایجاد یک ارتباط خوب، یافتن پزشکی است که بتوان با او«حرف زد». داشتن یک پزشک عمومی یکی از بهترین راه‌هایی است که در این زمینه به شما کمک می‌کند. چنین پزشکی از وضعیت بیماری شما به خوبی آگاهی دارد و قادر است با تجویز داروهای لازم و مناسب به سلامت شما کمک کند، همچنین می‌تواند در صورت نیاز، شما را در یافتن متخصصین دیگر یاری دهد. اگر تاکنون موفق به داشتن چنین پزشکی نبوده‌اید، بهتر است که یکی را انتخاب کنید.
● پیشنهادات زیر شما را در یافتن چنین پزشکی یاری می‌دهد:
- بدانید از پزشک خود چه می‌خواهید:
اولین قدم این است که لیستی از مشخصاتی که برایتان مهم است را یادداشت کنید، سپس آنها را به نسبت اهمیتشان درجه‌بندی کنید.
- در صورت امکان چند پزشک را در نظر داشته باشید:
از دوستان یا آشنایان یا پزشکان دیگر بخواهید که لیستی از پزشکانی را که تجربه موفقی داشته‌اند، در اختیار شما بگذارند. در مورد تجربه‌ شخصی خود آنها سئوال کنید. مثلاً بپرسید: آیا شما با این پزشک به نتیجه موفقی رسیده‌اید؟
▪ می‌توانید از بین اسامی جمع‌آوری شده، پزشک مورد نظر خود را انتخاب کنید.
ـ مقررات حاکم بر محل طبابت پزشک کدامند؟
ـ آیا این پزشک بیمار جدید می‌پذیرد؟
ـ روز و ساعات پذیرش بیماران به چه ترتیبی است؟
ـ ظرف چه مدتی، می‌توان قرار ملاقات گذاشت؟
ـ هر ملاقاتی چند دقیقه به طول می‌انجامد؟
ـ اگر مورد اورژانسی پیش آید، آیا می‌توان به سرعت پزشک را ملاقات کرد؟
ـ مواقعی که پزشک در دسترس نیست، چه کسی وظیفه‌ جوابگویی به بیماران را به عهده دارد؟
ـ نظر شما در مورد دخالت دادن اطرافیان بیمار در تصمیمات پزشکی چیست؟
ـ در مورد پزشک خود بیشتر بدانید: بعد از اینکه دو یا سه پزشک را در نظر گرفتید و انتخاب کردید، با محل کار هر کدام تماس بگیرید؛ پرسنل مطب معمولاً منابع اطلاعاتی خوبی در میزان حوزه فعالیت پزشک، مقررات موجود در مطب و مبلغ هر ویزیت و موارد دیگر بشمار می‌آیند. در مورد پرسنل مطب دقت کافی به خرج دهید، چرا که هر از گاهی با آنان سروکار خواهید داشت.
- یکی را امتحان کنید: بعد از انتخاب، ترتیب اولین ملاقات را بدهید. این ملاقات ممکن است همراه با تاریخچه پزشکی شما باشد، بهتر است همواره پرونده‌ پزشکی خود را همراه داشته باشید و اگر قبلاً با این پزشک زمینه‌ آشنایی نداشته‌اید، در همان ملاقات اول هر گونه سئوالی که در مورد دکتر و نحوه‌ کارش در ذهن دارید، از او بپرسید. بعد از ملاقات با او نیز از خود بپرسید؛ آیا می‌توانم با این پزشک رابطه‌ مشارکتی خوبی برقرار کنم؟ اگر اولین ملاقات شما را راضی نکرد، پزشک دیگری را امتحان کنید.
خلاصه: انتخاب پزشکی که بتوان با او بخوبی ارتباط برقرار کرد.
ـ ببینید از پزشک خود چه انتظاراتی دارید.
ـ در صورت امکان چند مورد را در نظر داشته باشید.
ـ از منابع مرجع و دیگر بیماران کمک بگیرید.
ـ در مورد پزشک مورد نظر خود اطلاعات بیشتری کسب کنید.
ـ یکی را امتحان کنید.
● برای ایجاد یک ارتباط خوب چه می‌توانم بکنم؟
یک طرح اساسی می‌تواند شما را در جهت برقراری یک ارتباط مشارکتی متقابل با پزشک‌تان یاری دهد. موارد زیر می‌تواند به این رابطه (چه بخواهید با پزشک تازه‌ای شروع کنید، چه بخواهید با پزشک سابق خود ادامه دهید)، کمک کند:
▪ برای انجام ملاقات آماده باشید:
قبل از ملاقات، فهرستی از مهم‌ترین مواردی که می‌خواهید به پزشکتان بگویید، تهیه کنید و هر آنچه را که فکر می‌کنید مورد نیاز باشد، به همراه ببرید؛ مثل: کارت بیمه، اسامی پزشکان دیگری که تاکنون شما را ویزیت کرده‌اند، پرونده‌ پزشکی و سابقه‌ بیماری‌هایتان، بعضی پزشکان مایلند تمام داروهایی را که مصرف می‌کنید، از نزدیک ببینند ولی بعضی فقط به شنیدن اسامی آن داروها اکتفا می‌کنند.
▪ مطمئن شوید که می‌توانید به خوبی ببینید و بشنوید:
اگر از عینک یا سمعک استفاده می‌کنید، در صورتی که داروی خاصی مصرف می‌کنید، حتماً آنها را با خود ببرید و اجازه دهید که پزشک و پرسنل مطب این مطلب را بدانند چرا که در این صورت بیشتر رعایت حال شما را می‌کنند و تصمیم درست‌تری در زمینه حل مشکل شما خواهند گرفت.
▪ شخصی از دوستان یا بستگان خود را به همراه ببرید:
این شخص به شما کمک می‌کند بیاد آورید که هدفتان از ملاقات با دکتر چه بوده و بعد از ملاقات هم قادر خواهد بود آنچه را که دکتر به شما گفته است، یادآوری کند.
▪ پزشک را از آخرین وضعیت خود مطلع کنید:
او را از اتفاقات مهمی که بعد از آخرین ملاقاتتان با وی روی داده است، آگاه کنید. اگر در این مدت مورد اورژانسی داشته‌اید یا اگر تغییراتی در وزن، رژیم، خواب یا انرژی خود حس کرده‌اید، حتماً به او بگویید. همچنین او را از مصرف داروها و تأثیرات آنها آگاه کنید.
▪ پزشک ممکن است از شما بپرسد:‌
چه خبر؟ یا اوضاع چطور است؟ که در این صورت منظور او شروع گفتگوی معمولی نمی‌باشد، بلکه می‌خواهد شما در پاسخ، اطلاعات خاصی را به او بدهید که او را در جهت ادامه درمان یاری کند. اطلاعاتی از قبیل تغییرات اساسی یا استرس‌هایی که در زندگی داشته‌اید مثل: ازدواج، طلاق یا مرگ عزیزان، حوادث و بحران‌های تحصیلی، خانوادگی و .... البته لازم نیست که وارد جزئیات شوید، بلکه بطور مثال فقط کافیست بگویید: « فکر می‌کنم لازم باشد بدانید که بعد از آخرین ملاقاتم با شما ...»
▪ آماده شدن برای ملاقات با پزشک
ـ فهرستی از آنچه می‌خواهید با او در میان بگذارید، از قبل آماده کنید.
ـ در صورت امکان کسی از دوستان یا نزدیکان را با خود به همراه ببرید.
ـ پزشک را از آخرین وضعیت خود مطلع سازید.

دکتر احمدرضا زمانی

منبع : فصلنامه پزشکی اجتماعی هوم