گرایش بازارهای اقتصادی به‌سمت سرمایه

● به عقیده شما کاهش نرخ بهره‌های بانکی چه تأثیراتی بر روی تولید دارد؟
▪ میان نرخ بهره و نرخ سود تسهیلات تفاوت وجود دارد. هر کالائی دارای قیمتی است و قیمت پول، نرخ بهره آن می‌باشد. حال اگر نرخ بهره را ثابت نگه‌داریم و نرخ سود تسهیلات را کاهش دهیم طبیعتاً اختلافی به‌وجود می‌آید که آن منجر به کاهش سودآوری بانک‌ها می‌شود، ضمن اینکه اصولاً تصمیم گرفتن در مورد کاهش سود تسهیلات به‌صورت دستوری انجام نمی‌گیرد و معمولاً متأثر از محاسبات بسیار پیچیده است اما به‌نظرم با این وجود دولت اشتباه بزرگی را مرتکب می‌شود زیرا به‌جای اینکه نرخ سودهای یارانه‌ای را به بخش تولید ارائه دهد، نرخ سود را برای تمام فعالیت‌های اقتصادی در نظر گرفته است و این امر منجر خواهد شد که تسهیلات دریافتی به سوی فعالیت‌های بازرگانی، دلالی و واردات هدایت شوند که سود معمولاً تضمین شده‌ای دارند.
اما به سمت تولید، بدون شک هدایت نخواهند شد زیرا تولید فرآیندی طولانی است و سود دهی آن بسیار کمتر از فعالیت‌های بازرگانی می‌باشد بنابراین این دولت به‌جای اتخاذ چنین تصمیمی می‌بایست همانند پیش از انقلاب، مؤسسه‌های اعتباری به‌وجود آورد و با نرخ‌های یارانه‌ای به بخش تولید وام می‌داد.
منظور از محاسبات پیچیده هم یعنی مطالعات اقتصاد سنجی، مطالعات مربوط به شرایط حاکم بر اقتصاد کلان، محاسبات مربوط به گرایش‌های منابع مالی به سمت فعالیت‌های گوناگون است و اصولاً کار پیچیده‌ای است و در تهیه چنین گزارش‌هائی بانک‌های مرکزی در سطوح بین‌المللی از کامپیوترها و نرم‌افزارهای بسیار پیچیده و حتی با سود بردن از برندگان جایزه نوبل در اقتصاد این کار را انجام می‌دهند.
● آیا نرخ بهره اعلام شده از سوی بانک مرکزی (۱۲ درصد) نرخ واقعی است یا بانک‌ها به اسامی مختلف از جمله کارمزد و... مبلغ بیشتری را دریافت می‌کنند؟
▪ تا جائی که بنده اطلاع دارم بانک‌ها زیر بار پرداختن تسهیلات با نرخ ۱۲ درصد نرفته‌اند و اگر هم رفته باشند بیشتر برای فعالیت‌های بازرگانی و دلالی بوده است.
● به عقیده شما با کاهش نرخ بهره آیا روند اعطاء تسهیلات ساده‌تر شده است؟
▪ طبق اطلاعاتی که دریافت کرده‌ام بانک‌ها از دادن تسهیلات با نرخ ۱۲ درصد طفره می‌روند و به این کار گردن نگذاشته‌اند.
● مشکلات که جهت تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش واحدهای تولیدئی وجود دارد، چیست و آیا بانمک‌ها این روند را تسهیل می‌کنند؟
▪ اصولاً واحدهای صنعتی در ایران بیمار هستند و تکنولوژی روز را در اختیار ندارند، زیان‌های انباشته دارند، هزینه‌های مالی در قیمت تمام شده آنها بسیار بالاست و در نتیجه برای نجان صنعت نیازمند یک تجدید ساختار تکنولوژیکی و مدرنیزه کردن ماشین‌آلات داریم وگرنه تأمین سرمایه در گردش برای واحدهائی که اصولاً اقتصادی نیستند، دردی را دوا نخواهد کرد.
به تجدید ساختار تکنولوژیکی و مدرنیزه کردن ماشین‌آلات اشاره کردید اما همان‌طور که می‌دانید تعداد ماشین‌آلات جدید و طبق آخرین تکنولوژی روز دنیا در ایران کم نیست، به‌نظر می‌رسد مشکل از فقدان دانش فنی و به‌کارگیری این ماشین‌آلات باشد...
بله این مسأله که اشاره کردید، صحیح است. بنده از چند کارخانه مانند آلومینیوم هزار (که بزرگترین سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در استان کرمان محسوب می‌شود) بازدید کرده‌ام و مسئولین این کارخانه ماشین‌آلات را بدون داشتن فنی وارد کرده‌اند و در حال حاضر بالغ بر ۱۰۰ میلیون یورو ماشین‌آلات بالااستفاده باقی مانده است بدون اینکه کارشناسان ایرانی توان راه‌اندازی آن را داشته باشند.
اما در مورد نقش بانک‌ها باید بگویم تأمین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی دردی را دوا نمی‌کند. ساختار صنعت کشور بیمار گونه است.
باری مثال صنایع لوازم خانگی ما، کوچک هستند دارای تولید غیر اقتصادی می‌باشند و از نظر کیفی و قیمت با تولیدات مشابه خارجی قابل رقابت نیستند به‌طوری‌که ما اخیراً خبری را ازسوی صنف تولیدکنندگان لوازم خانگی شنیده‌ایم که عنوان می‌کرد صنایع تولید لوازم خانگی در ایران رو به تعطیلی هستند حتی مشاهد می‌کنیم که سهام این گونه شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار شدیداً کاهش یافته و به کمتر از قیمت اسمی تحت داد و ستد قرار می‌گیرد.
● به‌طور کلی تا چه میزان با دریافت وام توسط تولیدکنندگان موافق هستید؟
▪ اصولاً در جهان امروز و به‌ویژه از اواسط دهه ۸۰ میلادی به بعد گرایش بنگاه‌های اقتصادی به سمت بازار بوده است یعنی شرکت‌ها بیشتر منابع مالی مورد نیاز خود را از طریق اوراق بهادار تأمین می‌کنند اما در ایران متأسفانه چنین امکانی را در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرار نمی‌دهند.
برای مثال اگر شرکتی قصد اجراء طرح توسعه خود را داشته باشد یا بخواهد ماشین‌آلات خود را مدرنیزه نماید نمی‌تواند از مکانیزم بورس استفاده نماید. عدم توانائی بورس به‌دلیل ناتوانی، عدم آشنائی با بورس اوراق بهادار، گماردن افرادی که کوچکترین آشنائی با بازار سرمایه ندارند در رأس کار است.
● به نظر شما چه سیستمی جهت ضمانت وام‌های تعطائی به تولید کنندگان به جای وثیقه‌های ملکی وجود دارد؟
▪ به‌هر حال در تمام دنیا بانک‌ها مشتریان خود را درجه‌بندی می‌کنند و براساس آن درجه‌بندی به آنها وام اعطا می‌کنند. مثلاً اگر کسی در کشوری مانند آمریکا (که اصولاً خریدن هرگونه کالائی به‌صورت اقساط صورت می‌گیرد) ممکن است فردی وجود داشته باشد که قادر به ۵۰ درصد هزینه خرید یک خانه به‌صورت نقدی می‌باشد اما بانک به‌علت اینکه فرد بدحسابی بوده به وی ۵۰ درصد باقیمانده را وام ندهد. البته عکس این حالت هم وجود دارد. ممکن است فردی با ۱۵-۱۰ درصد آورده نقدی بتواند یک منزل خریداری کند.
● مطلب پایانی این گفت‌وگو؟
▪ فکر نمی‌کنم تا تورم تحت کنترل قرار نگیرد بتوانیم به ساختار اقتصادی کشور امید داشته باشیم و تجربه هم همین را نشان داده است که منابع مالی که از سیستم بانکی خارج می‌شوند، صرف واردات کالاهای مصرفی می‌شوند برای مثال گمرک عملکرد ۵ ماهه خود را ارائه داده است و در آن عنوان شده که بیشترین واردات طی مدت فوق، متعاق به بنزین، ذرت و سایر کالاهای مصرفی بوده است و در لیست گمرک اثری از واردات ماشین‌آلات و تجهیزات دیده نمی‌شود.
همان‌طور که می‌دانید نرخ تورم نه تنها کاهش پیدا نکرده بلکه طبق اعلام بانک مرکزی در ۵ ماهه نخست سال جاری نرخ تورم به ۷/۱۵ درصد رسیده و احتمال دارد تا پایان سال از ۲۰ درصد هم عبور کند. علم اقتصاد علمی است که برای تمام مسائل اقتصادی علمی است که برای تمام مسائل اقتصادی راهکار دارد. کشورهای متعددی در دنیا هستند که نرخ‌های تورم بالای ۸۰ درصد داشتند (مانند ترکیه) اما با اعمال سیاست‌های مناسب توانستند آن را تک رقمی کنند و کاهش دهند. (این اعمال سیاست‌ها غالباً از طریق دولت انجام می‌شود)

منبع : ماهنامه نساجی امروز