”نگاهی اجمالی به برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان“

جوانان مهمترین منابع انسانی یك جامعه محسوب می‌گردند و باید حقوق و خواسته‌های مشروع آنها را مطابق مواد مصرح در قانون اساسی باید به حق تلقی نمود. با توجه به سهم غالب جمعیت ۳۳ درصدی جوانان (۱۵ تا ۲۹ ساله) و نظر به نقش مؤثر آنها در توسعه، پیشرفت و تعالی كشور، ضرورت توجه به برنامه‌ریزی و ساماندهی امور مربوط به نیازهای آنان، از اهمیتی ویژه برخوردار است. بنابراین به منظور فراهم ساختن زمینه‌های لازم جهت رشد، ارتقاء و توانمندسازی جوانان و پاسخگویی به نیازهای اساسی این قشر مهم و آینده ساز سندی تحت عنوان ”سند برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان“ توسط سازمان ملی جوانان تدوین شده است. این سند به منظور پاسخگویی به نیازهای واقعی جوانان در گرو بهسازی فرآیند دوره تحول و رشد از كودكی تا نوجوانی و بعد از آن چگونگی مشاركت هماهنگ دستگاههای دولتی و سازمانهای غیردولتی در تقسیم كار ملی به منظور ساماندهی، مدیریت و برنامه‌ریزی امور جوانان تدوین شده است. ارتقا، اعتلا و توانمندسازی نسل جوان كشور و استفاده بهینه از استعدادها و تواناییهای آنان در توسعه كشور را می توان هدف كلی برنامه ملی ساماندهی امور جوانان داشت. همچنین برنامه جامع ساماندهی امور جوانان دارای یكسری اهداف اختصاصی نیز می‌باشد كه به ترتیب در ذیل آورده می‌شود: ۱- تدوین سیاست‌ها و راهبردهای ملی در زمینه امور جوانان و نیازهای آنان. ۲- شناخت به روز نیازهای جوانان و ارتقای سطح آگاهی و اصلاح نگرشها و باورها نسبت به امور جوانان ۳- تعیین جایگاه نقش و مأموریت‌های اساسی دستگاههای دولتی مرتبط با امور جوانان و تقسیم كار ملی به منظور هماهنگی و ساماندهی فعالیت‌های بخشی و فرابخشی ۴- تعیین نقش و وظایف سازمانهای غیردولتی در امور جوانان ۵- همگرایی، هماهنگی و سامان‌یابی فعالیت‌های سازمانهای دولتی و غیردولتی مرتبط با امور جوانان. با توجه به مطالعات انجام گرفته توسط سازمان ملی جوانان در این زمینه دكترین جوانی، گزارش ملی جوانان و مطالعات نظری در حوزه‌های جامعه شناختی روانشناختی و حقوقی جوانان، رویكرد حاكم بر نظام جامع، رویكرد ارتقایی می‌باشد. رهیافت ارتقایی یا پرورشی به جوانان بر این باور است كه ارتقای كیفیت منابع انسانی در هر كشوری، ارتباط عمیقی با نوع نگاه به جوانان دارد. هدف فعالیت‌های ارتقایی قادرسازی، و توانمندسازی است. پذیرش رهیافت ارتقایی در تدوین برنامه ملی جوانان و تأیید بر پرورش وجوه مثبت آنان، نوعی سرمایه‌گذاری است كه توسعه اجتماعی و اقتصادی پایدار را موجب خواهد شد و منافع ویژه‌ای را برای كل جامعه پدید خواهد آورد. از جمله نكات قابل توجه آن است رویكرد ارتقائی، از یك سو رویكردی است چند وجهی مبتنی بر شناخت عمیق از نیازهای اجتماعی انسان، و از سوی دیگر كوششی است در جهت كاهش محدودیتهای فردی در ابعاد و وجوه مختلف كه در فرآیند یك برنامه‌ریزی توسعه‌ای به آن نیاز باشد. این گزارش می‌افزاید كه ارزیابی وضع موجود در امور جوانان نشان دهنده وجود چالش‌هائی می‌باشد كه برخی از این چالش‌ها عبارتنداز: ابهام در جایگاه امور جوانان در نظام برنامه‌ریزی ملی و نامشخص بودن شاخص‌های قابل اتكا در این زمینه، عدم تحرك و پویایی لازم در امر سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی اجرا در امور جوانان در سطوح ملی و منطقه‌ای، ناهماهنگی بین ‌قوانین و مقررات‌ جاری كشور با انتظارات و نیازهای جوانان، ناهماهنگی بین سازمان‌های هم عرض در ارائه خدمات به جوانان، ناهمخوانی سیاست‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های جاری دستگاه‌ها با انتظارات و نیازهای جوانان كشور، عدم تعادل بین منابع و اعتبارات موجود و منابع مورد نیاز برای پاسخ به نیازهای جوانان و مدیریت نامطلوب منابع، ناسازگاری و تعارض بین رویكردهای سنتی و نگرش‌های علمی، روزآمد و مدرن در امور جوانان، روند رو‌به افزایش شكاف بین نسلی در حوزه ارزشهای فرهنگی و اجتماعی و اختلال در تعامل و تفاهم نسلها. مبانی نظری بخشی از مطالعات سازمان ملی جوانان در برنامه جامع ساماندهی امور جوانان بوده است. سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در امور جوانان بر بایدهائی متكی است كه در این گزارش به بخشی از آنها توجه شده است: ۱- هویت ملی و دینی جوانان كه در واقع مكانیزم تقویت و ماندگاری جوامع است. تأثیر و تأثر جوانان از امواج یكسان‌سازی جهانی بیش از دیگر گروه‌های سنی است كه در این زمینه رسانه‌های ارتباط جمعی نقش مؤثری داشته. با توجه به این نقش كانونی رسانه‌ها در صورتیكه كنترل درونی و هویت انسجام یافته ملی و دینی وجود نداشته باشد تسلیم پذیری دارد شرط به سادگی رخ می‌دهد. ۲- دوران جوانی به عنوان پیوستاری تحولی و غیرقابل تفكیك از كودكی و نوجوانی است. ۳- دوره جوانی دروه اصلی شكل‌گیری سرمایه اجتماعی است. ۴- شكوفائی جوانان در گرو توجه به خواسته‌ها و تأمین نیازهای جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی آنان است. ۵- بهره‌وری و توسعه اجتماعی، مستلزم تقویت مهارتهای فردی و اجتماعی جوانان است. ۶- مشاركت همه‌جانبه جوانان از الزامات اساسی تحول اجتماعی است. ۷- نگاه به جوان متأثر از شرایط جهانی و زمانی است. در این بخش از گزارش نیم‌ نگاهی به اصول برنامه جامع سازماندهی امور جوانان خواهیم داشت. اولویتهائی كه باید كارشناسان مربوط به امور جوانان به آن توجه فراوانی داشته باشد اولویتهائی مثل: تقویت هویت ملی- مذهبی جوانان كه در واقع به عنوان زیر ساخت برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان است. توجه به نیازهای اساسی مانند تأمین سلامت، پرورش، آموزش، اشتغال، ازدواج، مسكن همچنین توجه به مطالعات جوانان از حكومت، نظام و تأمین فرآیند مشاركت جوانان در امور مربوط به خود و جامعه، توجه به نقش و وظایف نهادهای مختلف در شكل‌گیری و ارضای نیازها در فرآیند جوانی، پرهیز از هرگونه مداخله در حوزه خصوصی جوانان و محترم شمردن حریم خصوصی. توجه به لزوم برقراری فضای ایمن اجتماعی كه چنین فضائی برای رشد و توسعه جوانان الزامی است و در نهایت توجه به ویژگی‌های روانی جوانی و نقش آن در تنظیم روابط عاطفی. راهبردها و راهكارهای برنامه جامع ملی ساماندهی جوانان: ۱- تبیین و تدوین سیاستهای ملی در امور جوانان از طریق تعیین سیاستهای ملی در امور جوانان و تصویب آن توسط بالاترین مرجع مسئوول، انجام اقدامات لازم به منظور الزام دستگاههای ذیربط در امور جوانان جهت رعایت سیاستهای ملی جوانان در برنامه‌ها- اجرایی برنامه مطالعات ملی ساماندهی جوانان در حوزه نگرشها، سیاستها و ساختارهای مرتبط با جوانان. ۲- شناسایی روزآمد نیازهای جوانان از طریق جمع‌آوری مستمر اطلاعات در امور جوانان، تدوین و و پالایش شاخص‌ها در امور جوانان، انجام مطالعات و تحقیقات مستمر و ادواری به منظور به روز كردن اطلاعات درباره نیازهای جوانان. ۳- اصلاح نگرش‌ها و باورها نسبت به نیازهای جوانان از طریق اجرای برنامه‌های آموزشی اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی در زمینه امور جوانان در سطوح مختلف اجتماعی. ۴- بازبینی و باز تعریف ساختار و مأموریت دستگاههای دولتی مرتبط با امور جوانان از طریق: تعیین و تحدید وظایف و مأموریتهای دستگاههای دولتی مسئول در امور مرتبط با جوانان؛ بازبینی و اصلاح شرح وظایف دستگاههای مسئول به منظور تقسیم كار ملی و حذف موازی كاری فعالیتهای غیر ضرور و جایگزینی خلاءها و یا مواردی كه قبلاً پیش‌بینی نشده؛ پیش‌بینی تمهیدات لازم ساختاری، اعتباری و برنامه‌ای بمنظور الزام به هماهنگی سازمان‌های مسئول در امور مرتبط با جوانان با سازمان ملی جوانان در چارچوب تقسیم كار ملی. ۵- ایجاد زمینه به منظور مشاركت حداكثر سازمانهای غیردولتی و بازبینی و باز تعریف مأموریت آنها از طریق: شناساییی و ارزیابی موانع موجود جهت فعالیت سازمان‌های غیردولتی و كاهش و رفع آنها، تسهیل فرایند تأسیس سازمان‌های غیردولتی فعال در امور جوانان؛ اجرای برنامه‌های، آموزشی و توانمندسازی كننده سازما‌ن‌های غیردولتی مرتبط با امور جوانان؛ ایجاد مقدمات و تسهیلات لازم به منظور ایجاد شبكه‌های تخصصی سازمان‌های غیردولتی. ۶- سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و ساماندهی به منظور تعامل سازنده و فعال بین سازمان‌های دولتی و غیردولتی از طریق: شناسایی موانع همكاری سازمان‌های دولتی و غیردولتی و كاهش و رفع آنها؛ تثبیت نقش سازمان ملی جوانان به عنوان نهاد هماهنگ ‌كننده فعالیت دستگاههای دولتی و سازمان‌های غیردولتی در امور جوانان؛ ایجاد تسهیلات و مقدمات لازم به منظور واگذاری حداكثر وظایف ممكن سازمانهای دولتی به سازمان‌های غیردولتی در امور جوانان؛ ایجاد تسهیلات و مقدمات لازم به منظور حضور نمایندگان سازمان‌های غیردولتی در مجامع و شوراهای سازمان‌های دولتی مرتبط با امور جوانان. دستاوردهای اجرای برنامه: چنانچه برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان به صورت كامل اجرا شود انتظار می‌رود كه دستاوردهای مهمی از جمله هماهنگی اقدامات در امور جوانان، اعتلا و ارتقای جوانان، سیاست‌گذاری واحد دستگاه‌های، استفاده بهینه از توانائیهای جوانان، گسترش مفاهیم نظری راجع به پدیده جوانی، توسعه ملی، بسیج ظرفیت ملی، برنامه‌ریزی با جوانان و برای جوانان و تقویت و توسعه نهادهای غیردولتی جوانان؛ محقق شود تا بتوان با نیروی بیشتر برای این قشر آینده ساز و سرنوشت‌ساز كشور گام برداشت.

منبع : سازمان ملی جوانان