خودنمایی بسته‌های پیشنهادی در پرونده هسته‌ای

با تصویب قطعنامه شورای امنیت ۱۸۰۳ در مورد پرونده هسته‌ای ایران و عدم واکنش مثبت کشورمان به این قطعنامه، استدلا‌ل آن‌دسته از کشورها در گروه ۵۵۱ که تصویب قطعنامه‌های بیشتر را غیر کارا می‌دانستند و همچون چین و روسیه خواستار ابتکارات جدید، ارائه آنها به ایران و تقویت مذاکرات دیپلماتیک بودند، قوی‌تر گردید و افکار عمومی جهان را به دنبال خود کشید. بی‌شک شورای امنیت نمی‌خواهد با تصویب قطعنامه‌های مشابه و عدم استقبال آنها از سوی ایران، نفوذ و حیثیت خود را زیرسوال ببرد.
از سوی دیگرآمریکا به متحدین خود ازجمله انگلستان، فرانسه و آلمان فشار وارد می‌آورد که در پرونده هسته‌ای ایران دنباله‌رو کاخ سفید باشند و این‌قبیل کشورها نیز به طمع سواری گرفتن از آمریکا، از سیاست‌های غیرعملی و غیرواقعی کاخ سفید پیروی می‌نمودند، در حالی که خود در سیاست داخلی، تحت فشار بخش خصوصی و دولتی قرار داشتند که از مواهب بهره‌برداری از بازار و منابع نفت و گاز ایران محروم و متضرر شده‌اند.
اکنون که آمریکا در حالت زندگی خفیف به سر می‌برد تا انتخابات ریاست‌جمهوری به پایان برسد و استراتژی جدید آمریکا روشن شود، متحدین هیچ علا‌قه‌ای به بحرانی‌تر کردن موضوع هسته‌ای ایران ندارند.
جمهوری اسلا‌می ایران هم در قبال صدور قطعنامه ۱۸۰۳ نه‌تنها همکاری نکرد بلکه دست به ابتکار جدیدی زد و سخن از بسته پیشنهادی ایران به ۵۵۱ نمود. اگرچه محتوای این بسته پیشنهادی هنوز از سوی جمهوری اسلا‌می ایران معرفی و تبیین نگردیده ولی صرف اقدام به ارائه بسته پیشنهادی قدمی ابتکاری محسوب می‌شود که غرب در حال تردید را بیشتر متعجب می‌سازد.
بی‌شک مقصود از ارائه بسته پیشنهادی ایران، روشن نمودن ابعاد خواسته‌های ایران و طرح دغدغه‌های امنیتی و منافع ملی جمهوری اسلا‌می ایران می‌باشد. بسته پیشنهادی هسته‌ای ایران طرحی است برای ایجاد هوشیاری درغرب که بی‌جهت به مسائل پیش‌پا افتاده و جزئی نپردازد. حقیقتا این سوال در قبال غرب مطرح است که چرا ایران باید از مواهب توسعه تکنولوژی صلح‌آمیز هسته‌ای دست بردارد؟ آیا ایران برخلا‌ف معاهده عدم گسترش سلا‌ح‌های هسته‌ای ‌(NPT) حرکت می‌نماید؟ آیا هیچ قدرتی می‌تواند به خود اجازه دهد اعضای یک پیمان بین‌المللی را از حقوق خود در آن پیمان محروم سازد؟ آیا ایران به دنبال ساخت سلا‌ح هسته‌ای می‌باشد؟ اگر چنین است پس چرا در این ۵ سال بازرسان آژانس نتوانسته‌اند مدرکی ارائه دهند؟ و اگر چنین مدرکی نیست پس چرا عرصه را بر جامعه بین‌المللی تنگ کرده‌اید؟ چرا به‌طور مصنوعی و به غلط بحرانی را بر جامعه بین‌المللی تحمیل نموده‌اید که آثار آن همه مصرف‌کنندگان در سراسر جهان و از جمله ایران را متضرر نموده است؟
تنها استدلا‌لی که ترجیع‌بند تکرار نموده‌اید این است که <برداشت> غرب ‌(Perception) دال بر این می‌باشد که جمهوری اسلا‌می ایران <نیت> ‌(Intention) ساخت سلا‌ح دارد. در این صورت سوال این است که <برداشت> و <نیت> کجای حقوق بین‌الملل قرار دارد؟ هیچگاه در حقوق بین‌الملل <برداشت> و <نیت> نمی‌تواند مبنای قضاوت و حکم قرار گیرد. چرا اینهمه هزینه بر گردن جهانیان تحمیل نموده‌اید در حالی که مبنای اقدام شما هیچ پایگاه و وجاهت حقوقی و قانونی ندارد؟
به هر حال حاصل چالش‌های موجود در گروه ۵۵۱ به این تعلق گرفته که فعلا‌ از اتخاذ سیاست‌های محرک و بحران‌زا خودداری نماید، بسته قبلی پیشنهادی به ایران را به شکل ارتقا یافته، دوباره پیشنهاد نماید و باب گفت‌وگو با ایران را باز کنند. هنوز از عناصر متشکله بسته پیشنهادی غرب یا ۵۵۱ اطلا‌ع دقیقی در دست نیست ولیکن می‌توان تحلیل نمود آمریکا مجبور گردیده یک قدم به خواسته‌های اروپا، روسیه و چین، خود را نزدیک‌تر سازد تا شاید ایران را راضی نماید و اگر ایران راضی نشد، اهرمی در دست آمریکا برای متقاعد کردن دیگر اعضای ۵۵۱ و افکار عمومی جهان جهت اتخاذ سیاست‌های تندتر در آینده قرار گیرد. به هر جهت بسته پیشنهادی غرب به زودی از راه می‌رسد و بسته پیشنهادی جمهوری اسلا‌می ایران نیز باید به دور از فلسفه‌بافی، صریح و روشن، دغدغه‌های امنیتی و منافع ملی ایران را بیان نماید. این به معنای این است که در پرونده هسته‌ای ایران فرصت جدیدی برای طرفین به وجود آمده تا از طریق مذاکره، گفت‌وگو و چانه‌زنی منافع و نگرانی‌های خود را مکتوب و مستدل نمایند. این فرصت از سوی جهانیان استقبال می‌شود و امید دارند راهکاری برای برون‌رفت از تنگنای موجود، یافت شود. جمهوری اسلا‌می ایران قاعدتا باید از هر مذاکره جهانی درباره پرونده هسته‌ای خود استقبال نماید چون ایران از نظر فنی در موقعیتی به مراتب بهتر از گذشته قرار دارد. در این صورت ایران فضای مساعدی برای مذاکره و رایزنی دارد تا دغدغه‌های گفته‌شده را مطرح سازد، غرب هم گوش شنواتری نسبت به گذشته‌برای شنیدن نظرات ایران دارد.
در مورد بسته پیشنهادی ۵۵۱ نیز نباید قضاوت عجولا‌نه نمود. این بسته حتی اگر قید تعلیق غنی‌سازی هم داشته باشد؛ خود غرب واقف است که روند توسعه تکنولوژی هسته‌ای در ایران غیرقابل بازگشت است. ایران همان راهی را رفته که قبلا‌ ژاپن، کانادا، آلمان و امثالهم رفته‌اند. مگر آنها دست به تولید سلا‌ح زده‌اند؟ پاسخ روشن است ولیکن پتانسیل هسته‌ای کشورهای فوق غیرقابل انکار و تردید است.
با اطمینانی نسبی می‌توان گفت درج <تعلیق غنی‌سازی در ایران> دیگر به شکل سابق نیست بلکه اولا‌ با قبول واقعیت پیشرفت تکنولوژی هسته‌ای در ایران همراه است و ثانیا عنصری برای مذاکره است (‌) Bargain Chips، یعنی ایران می‌تواند با اطمینان وارد مذاکره شود و از این روند مذاکره برای دستاوردهای هسته‌ای خود مشروعیت بین‌المللی به وجود آورد.
اما این روند قطعا بی‌انتها نیست. همانطور که گفته شد دوره انتقالی حداکثر تا سال آینده درهمین ایام است. در این دوره غرب شنونده سخنان ایران خواهد بود تا پس از استقرار رئیس‌جمهوری جدید آمریکا، در یک اجماع نظر جدید، استراتژی تعامل یا برخورد با جمهوری اسلا‌می ایران را تدوین نماید. اینجاست که جمهوری اسلا‌می ایران و همه مذاکره‌کنندگان آن باید دقت نمایند، هر آنچه در این ۱۰ تا ۱۲ ماه در خلا‌ل مذاکرات هسته‌ای می‌کاریم باید در پایان، به تعامل و فرمول مرضی‌الطرفین بینجامد. نباید از این دوره انتقالی مغرور شد و نباید از دغدغه‌های امنیتی و منافع ملی ایران یک گام پس نهاد. بنابراین کریدور مذاکره دارای حدود و ثغور است و مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلا‌می ایران باید به‌درستی راهی را انتخاب نمایند که ان‌شاءالله با موفقیت همراه باشد.

علی خرم‌

منبع : روزنامه اعتماد ملی