بیانیه رستگاری، ترجمان طبیعت

فیلم درخشان «باراكا» ساخته ران فریك رابطه متقابل انسان و طبیعت و تبادل و تزاحم این دو را در بستری مستند به تصویر می كشد. تصویری كه در عین چشم نوازی تامل برانگیز، اغواگر و گاهی ترساننده است.
فیلمساز تداخل و تزاحم انسان در طبیعت و اسارت خود در برساخته های بشری را به گونه ای باشكوه به تصویر می كشد شكوهی برای نمایش یك روند اضمحلال؛ اضمحلال عواطف انسانی در سایه ماشینیزم و به قول هایدیگر تسخیر انسان توسط ماشین ها. باراكا تصویری از تنهایی و سرگردانی انسان های معاصر در جامعه صنعتی است و ارتباط متعامل با طبیعت و رسیدن به سرچشمه ذات خویش را در عصر بحران معنویت راه حل خروج از بن بست تنهایی اعلام می كند طبیعتی كه الگو و راهنمای مردمان بومی در رسیدن به آیین های معنوی است طبیعتی كه لرزش عناصرش چون باد به هنر دیرپای رقص منعكس شده، بومیانی كه فارغ از چارچوب قواعد مربوط به جوامع انسانی تنها به نمایش احساسات و عواطف خود در مقابل دوربینی كه برای آن ها كاركردی جز یك چشم نظاره گر ندارد می پردازند دوربین ساخته تكنولوژی است و در زندگی بومیان جایی ندارد آن ها آزادی را به فراترین شكل خود نمایش می دهند آزادی كه انسان های جوامع پیشرفته حسرت آن را دارند و در كندوهای خود اسارتی تلخ را تجربه می كنند.
بومیان هنر را از طبیعت وام می گیرند و از رنگ و لعاب طبیعت برای آرایش خود بهره می برند. درواقع فیلم با نگرشی ناتورالسیتی به هنر به عنوان فرزند شایسته طبیعت و به قول ارسطو تقلید واقعیت توجه می كند. سینما به رغم ذات متاثر از تكنولوژی خود به ظرفیتی برای ارتباط به جوهره طبیعت دست می یابد و ابزار نمایش تعالیم انتزاعی طبیعت می شود و كولاژی از نور و رنگ و لعاب را برای گرایش به طبیعت بیرونی و در بعدی دیگر طبیعت درونی انسان ها به نمایش می گذارد. طبیعت به دست توانای پروردگار آفرینش خود، فراتر از سینما، نقاشی و نورپردازی، قهار و خلاق است كه تلالو این جریان در هنر به عنوان مظهر و معجزه ای بی قاعده از منظر پوزتیویسمی (تجربه گرایی) تجلی می یابد البته هنر را می توان تجربه گرا دانست اما این تجربه گرایی نوعی محدودیت برای «موزهایی است كه برای نجات الهه از زمین گیری آمده اند» (بر اساس یك اسطوره یونانی یك فرشته پس از آب تنی در زمین گرفتار می شود و هفت فرشته یا موز (هنر) كه سرچشمه كلمه موزه اند نقش راهنمای وی برای بازگشت به آسمان را ایفا می كنند.)
فیلم علاوه بر بومیان انسان هایی را به تصویر می كشد كه در مراسم باشكوه طواف بدون توجه به محدودیت های ناشی از قواعد و بر ساخته های اجتماعی به شیوه ای بدوی به راز و نیاز با معبود می پردازند و هر یك سیاره ای می شوند تا گرد خورشید حقیقت بگردند و خود را به عنوان ذره ای از نظامی فراتر تصور كنند.
باراكا تصویری از رنج نامه انسان های مقهور تكنولوژی و بیانیه رستگاری انسان های مترجم طبیعت است فیلم در دو جریان موازی فنا و بقا را نمایش می دهد موجوداتی كه با فنا كردن طبیعت خود فنا می شوند و موجوداتی كه با فنا كردن خود به معنویت متصل می شوند و به قول حضرت مولانا «من فانی مطلق شدم تا ترجمان حق شدم» فیلم تصاویر باشكوهی از تسلیم انسان به عنوان ذره ای كوچك در برابر مظاهر دینی و معنوی را به نمایش می گذارد انسانی كه با همه وجود خود را در تسخیر معنویت قرار می دهد.
فیلم با سفری به دنیاهای فكری و سرزمین هایی با مذاهب مختلف به سرشت و ذات اصلی این طبایع متضاد توجه می كند در واقع شیوه های عبادت و آداب و رسوم آن در سرزمین های مختلف به اشكال مختلف است اما جوهره و ذات همه یكی است و فیلم این پیام فراگیر را در زیر لایه های مفهومی خود به مخاطب القا می كند.
باراكا جنگ و آسیب های ناشی از آن را به عنوان نوعی تداخل در نظام طبیعت می شمارد تداخلی برگرفته از سرشت های نابودگر طبیعت و فنا شدن ضعیف در مقابل قوی برای رسیدن به منافع مادی، جنگ برساخته ای است كه شكل گیری كوهستان استخوان های بی چشم و سر و گوش نتایج آن هستند نتایجی از تداخل انسان در طبیعت و یا تقلید كوركورانه ذات طغیانگر طبیعت جنگ ابزار دستیابی به سرخوشی های عصر تكنولوژی است و انسان را از ذات مقدس خود و از اخلاقیات به دور می كند. در واقع در مخاصمه انسانی انسان های نا آشنا وسیله ای برای رسیدن به اهداف انسان های آشنا می شود این انسان های بی گناه هستند كه قربانی قدرت می شوند. در باراكا به قدرت و تكنولوژی به عنوان آفت های دوران معاصر نگریسته شده است.
باراكا تصویری واقعی از مردمان معاصر است از بدوی ترین شكل زندگی تا پیشرفته ترین شكل فیلم می خواهد به ما نشان دهد كه آسیب های ناشی از گذار جامعه بشری در طول سال های متمادی چه بوده است و این را نه از طریق گفتار بلكه با ارایه چشم اندازی از تصاویر زیبا به صورتی غیر مستقیم نمایش می دهد فیلم حتی با بیان بصری خود از طریق كنار هم دادن عناصر متضاد راهكارهایی برای درمان دردها و رنج معاصر نشان می دهد راهكارهایی كه دستیابی به آن ها سخت است.

وحید اسلامی

منبع : روزنامه جوان