پدر طب اسلامی

مورخین همواره از زمان اولین فعالیت‌های بشر از ما قبل تاریخ مشتاق پیگیری گام‌های متوالی پشرفت آهسته علوم، اکتشافات و اختراعات بعد بوده‌اند.
آنها این اشخاص را به‌عنوان مؤسسان و پدران این علوم معرفی می‌کنند.
▪ شش ویژگی لازم برای معیارهای پدری در تاریخ هر علم:
- شخصیت واقعی
- تفکر منطقی داشتن
- داشتن کارهای بی‌سابقه
- افزوده‌های جدید به علم
- تعلیم و عمل کردن در رشته تخصصی
- یافتن یک مکتب آموزشی
یونانیان باستان و رومی‌ها، پزشک یونان باستان، اعمیوتپ را که در ۲۲۶۰ قبل از میلاد می‌زیست به‌عنوان خدای پزشکی ثبت کردند. (۱)
مورخان دوران مبانی و دانشمندان یونانی بزرگ در مورد پذیرش بقراط (۴۶۰-۳۷۷ قبل از میلاد) توافق دارند. ایشان به او القاب خدائی حکیم و بزرگ را دادند (۲). جالینوس، پزشک برجسته یونان در قرن دوم (۱۳۰-۲۰۱ قبل از میلاد) همیشه به‌عنوان پزشک بزرگ قابل قبول، مرجعی برای پزشکان اسلامی بود (۳).
پزشکان بزرگ اسلام در طول زندگیشان و همچنین بعد از مرگشان به‌وسیله مؤلفان بعدی پذیرفته شده بودند. ابوعلی سینا (۹۸۰-۱۰۳۷ میلادی)، سردسته پزشکان بود. زهراوی (۱۰۳۶-۱۰۱۳) به‌عنوان پدر جراحی عرب و مخترع سوزاندن به وسیله سیم یا وسیله نوک‌دار داغ (ary-thermoc) نام گرفته بود (۵).
رازی ((۸۵۰-۹۷۲) نیز به‌عنوان پزشک متخصص گروه بغداد به‌وسیله معتصم عباسی انتخاب شد.
تمدن اسلامی پیشرفت سریع خود را در قرن هفتم میلادی شروع کرد و خیلی زود پزشکی به‌عنوان یک علم، شاهد تکامل در زمانی کوتاه بود و پزشکان خیلی برجسته‌ای، پزشکی را از اعماقی که در آن افتاده بود به پیشرفت رساندند. دانشمندان بزرگ اروپائی و پزشکان قرون وسطی و رنسانس تحسین خود را ابراز کرده‌اند و مهارت بزرگ پزشکان اسلامی را پذیرفته‌اند.
آنها مجبور شدند نام پزشکان اسلامی را به بزرگی یاد کنند و به آنها توصیف‌های پرافتخار بدهند. کتاب‌های آنها منابع اصلی در دانشگاه‌های اروپائیان بود اما با این وجود، هیچ مطالعه جدی برای درجه‌بندی دانشمندان اسلامی بر طبق هوش و دقت و ذکاوت آنها انجام نشده بود.
مطالعه کنونی برای تعریف و انتخاب پدر طب اسلامی به‌وسیله یک پرسش‌نامه طراحی شده است. قاعده‌ای کلی بر اساس توزیع یک فرم ویژه شامل ۲۰۰ نام از پزشکان برجسته اسلامی که در بین مؤلفان و مورخانی که دانش و آثار خوبی در زمینه طب اسلامی داشته‌اند می‌باشد که برای انتخاب پنج پزشک برجسته اسلامی سازمان‌دهی شده است.
اطلاعات از کشورهای مختلف از سراسر جهان در یک روش خیلی دقیق و کامل جمع‌آروی شدند و تجزیه و تحلیل شده‌اند.
▪ پزشکان اسلامی پیشقدم که در رأی‌گیری بیشترین امتیاز را به‌دست آوردند در یک روش نزولی طبقه‌بندی می‌شوند:
ـ ابوبکر محمد بن زکریای رازی
ـ ابوعلی الحسین (ابوعلی سینا)
ـ ابوالقاسم الزهراوی
ـ علاءالدین الکراشی (ابن النفیس)
ـ اسحاق بن حنین (ابن حنین)
در این روش رازی، پزشک بزرگ اسلامی، با یک امتیاز بالا و متفاوت در صدر همه گروه‌ها قرار می‌گیرد که نشانه مهارت، کارائی و زیرکی او است؛ بنابراین شایسته پذیرفته شدن به‌عنوان پدر طب اسلامی شد.
این مطالعه و رأی‌گیری که در سال ۲۰۰۱ انجام و کامل شده است یک تکرار اصلاح‌شده از یک رأی‌گیری (دهانی و زبانی تاریخ باستان در طول قرن نهم است، هنگامی‌که خلیفه عباسی المعتصم ابن المتوکل وضعیت طبیبان مشهورش را برای نامگذاری کاراترین پزشک زمان جویا شد و پاسخ رازی بود (۶).
به وضوح پیداست که برجسته‌ترین مردان که به میزان زیادی در طول زندگیشان قابل قبول بودند می‌توانند این مقام بالا از مقبولیت را حتی بعد از مرگشان و در طول سال‌های بعد داشته باشند.
گذشت زمان بین نهمین و دوازدهمین قرن اول در تصویر مطلوب از شخصیت هوشمند رازی تغییری ایجاد نکرد و مورخان و مؤلفان برجسته، هنوز بر عقیده، خلاقیت و کارائی بالای او باقی مانده‌اند.

نویسنده: مصطفی شحات (پزشک، عضو هیئت تحریریه مجله علمی بین‌المللی تاریخ علم اسلام)
ترجمه: زهرا گوهری (عضو گروه تحقیقات طب سنتی ایران؛ مرکز پژوهش‌های علمی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران)
منابع
۱) (Hassan Kamal (medical incyclopedia phanaonic
The national press, first Editioncario ۱۹۶۷. p۳۶۱
۲) cm saunders (Hippocrates), The Encylopedia America, Groliera Incorporated, u, s, a,۱۹۸۲, ۷۰۱,۱۴, ۲۱۷
۳) Ibn Abiusaibeyah, The classes of physic cans Aravic edition, Dar El Thakafa, Barut, Lebanon, vol, ۱, ۱۹۸۱, plo and ۲۶
۴) Ei Tigani El mahee "An introdution to the History of arab medica Arabic edition sudan press, El the rtoum, Ei sudan, first edition ۱۹۵۱ p ۱۵
۵) mohamed kamal Hussion et al the cocise Histor of medicine and pharmacy. Arabic edition, pulish ed by the cultural organization The Arab leayue ۱۹۷۸.
۶) Galal Ei din Ei siy outti History of calips An Arabic edition, Dar Ei Kallam Press, Bejrut, Lebanon ۱۹۸۶.
Naguid mahfuz History of medical education in Egypt The Govern ment press, cairo. ۱۹۳۲

منبع : فصلنامه عطارنامه