دارویی با سوءاستفاده زیاد

متیل فنیدیت یا با نام مشهور تجاری خود ریتالین دارویی است که متاسفانه بسیار مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد. این دارو که برای درمان افسردگی، خواب‌آلودگی در طول روز و سندرم خستگی مزمن در سال ۱۹۵۴ به بازار دارویی وارد شد، استفاده می‌شود. بتدریج مشخص شد می‌توان از این دارو در درمان کودکانی که دچار اختلال بیش‌فعالی و کم‌توجهی هستند نیز استفاده کرد.
از نظر طبقه‌بندی درمانی این دارو محرک مغز محسوب می‌شود. مصرف همزمان غذا سرعت جذب دارو را زیاد می‌کند و بهتر است دارو ۳۰ دقیقه قبل از غذا مصرف شود. دفع دارو عمدتا ادراری است. این دارو به شکل قرص ۱۰ میلی‌گرم در بازار یافت می‌شود.
● سوءمصرف
حدود ۴۰ سال بعد از تولید این دارو در آمریکا دانشجویان به دلیل تاثیر این دارو در درمان خواب آلودگی در طول روز و ایجاد تمرکز بیشتر برای درس خواندن شروع به استفاده از این قرص‌ها کردند غافل از این‌که این دارو عوارض زیادی دارد و مصرف آن به میزان متوسط باعث وابستگی روانی می‌شود.
● عوارض جانبی
عصبی شدن و بی‌خوابی، حالت تهوع و استفراغ، احساس سرگیجه و سردرد، افزایش درجه حرارت بدن، اختلالات الکترولیتی، تغییرات ضربان قلب و فشار خون (که معمولا به صورت افزایش است؛ ولی در مواردی نیز به شکل کاهش دیده می‌شود)‌، خارش و جوش‌های پوست، دردهای شکمی، کاهش وزن و مشکلات معده، خشکی مخاط‌ها، مصرف دائمی و اعتیاد (وابستگی)‌، بروز حالت‌های روان‌پریشی (جنون) و علائم وابستگی به ریتالین و بروز افسردگی پس از قطع مصرف بخشی از عوارض جانبی این دارو است. مصرف این دارو در اطفال باعث مهار رشد می‌شود. همچنین این دارو آستانه تشنج را کم می‌کند.
از دست دادن اشتها و سوءتغذیه لرزش و پرش عضلات، تب، تشنج، سردرد، نامنظم شدن ضربان قلب و تنفس (که در مواردی می‌تواند به شکل خطرناکی ادامه پیدا کند)، تکرار حرکات و اعمال بی‌هدف، بروز حالت‌های پارانویید (سوءظن)، توهم و هذیان، احساس حرکت و جنبش حشرات در زیر پوست و در نهایت مرگ از عوارض مصرف مقادیر زیاد ریتالین است.
مهم‌ترین نکته درخصوص این دارو این است که باید از مصرف این دارو برای رفع طبیعی خستگی خودداری کنید.
● تاثیر کوتاه
مدت اثر این دارو کوتاه و ۶ ۴ ساعت است. بر این اساس میزان مصرف این دارو براساس نیازها و عکس‌العمل‌های فردی تعیین می‌شود. در کودکان (۶ سال و بالاتر) معمولا با ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم ۳ بار در روز شروع شده و در هفته ۱۰ ۵ میلی‌گرم به آن افزوده می‌شود. حداکثر میزان روزانه آن نیز ۶۰ میلی‌گرم است. در بالغان میزان روزانه ۳۰ ۲۰ میلی‌گرم است. نکته قابل توجه این که در کسانی که این دارو را بدون دلیل مصرف می‌کنند به علت مدت اثر کوتاه مجبورند مرتب مصرف کنند تا دچار عوارض کمبود آن در بدن نشوند.
● ضوابطی برای توزیع
در آمریکا مصرف این دارو بدون تجویز پزشک غیرقانونی است در کانادانیز خرید و فروش غیرقانونی آن، جریمه و زندان در پی دارد. در ایران نیز توزیع این دارو دارای ضوابط خاصی است. داروخانه می‌بایست درقبال رویت شناسنامه و پذیرش نسخه پزشکان متخصص شامل: اطفال، مغز واعصاب و روانپزشک مبادرت به تحویل دارو نماید. پزشک نیز حداکثر می‌تواند برای مدت ۲ ماه دارو تجویز نماید و تحویل بیش از ۲ ماه از طرف داروخانه ممنوع است. از طرفی برای دریافت مجدد دارو از داروخانه بیمار موظف است پوکه خالی قرص‌های مصرف شده را به داروخانه تحویل دهد.همچنین مسوول داروخانه موظف است داروی مذکور را جدا از سایر داروها و در محلی امن و محافظت شده قرار دهد.

منبع : روزنامه جام جم