کارت‌های اعتباری

روزگاری بشر برای انجام داد و ستد روزانه خود، از معامله پایاپای استفاده می‌کرد؛ یعنی به جای استفاده از پول، کالایی را با کالای دیگر معاوضه می‌نمود. پس از رواج سکه و سپس روی کار آمدن انواع پول، روش‌های سنتی، جای خود را به رویکردهای نوینی دادند که در آن، پول‌های کاغذی، انواع چک، حواله‌های بانکی و صدها عنوان دیگر، معاملات را به انجام می‌رساند.
همزمان با افزایش زمینه‌های تجارت، نیاز به امنیت در حمل و نقل پول و حفظ اطلاعات تجاری افراد، بیش از پیش، مورد توجه قرار گرفت. از سوی دیگر، رشد چشم‌گیر فناوری اطلاعات و ارتباطات، سبب ورود ابزار جدیدی با عنوان کارت‌های اعتباری به عرصه تجارت و یکی از مهم‌ترین شاخه‌های آن یعنی تجارت الکترونیک گردید.
اولین کارت اعتباری در سال ۱۸۶۰م. و توسط یک دانشمند آمریکایی به نام ادوارد پلای مطرح شد؛ اما استفاده عمومی از آن حدود ۹۰ سال بعد معمول گردید و پس از مدتی به شکلی تقریباً امروزی درآمد. کارت‌های اعتباری با هر کاربرد و عنوانی که باشند، از نظر جنس به دو صورت مقوایی و پلاستیکی و از نظر ساخت و ظرفیت ذخیره‌سازی اطلاعات، به دو صورت همراه با نوار مغناطیسی و هوشمند، در بازار دیده می‌شوند.
کارت‌های اعتباری مقوایی برای استفاده از خدمات شهری و عمومی، مانند بلیت مترو، قطار و اتوبوس، بازدید از موزه‌ها و... کاربرد دارند؛ اما کارت‌های پلاستیکی بیشتر توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی و غیرمالی، مانند مخابرات مورد استفاده قرار می‌گیرند. از سال ۱۹۸۳ با روی کار آمدن پایانه‌های فروش در فروشگاه‌ها و مراکز خرید، کارت‌های اعتباری نیز به صورت کارت‌های الکترونیکی در آمدند. به این ترتیب، امکان تشخیص هویت ارائه دهنده کارت اعتباری و میزان گردش حساب وی فراهم گردید.
کارت‌های اعتباری، انواع گوناگونی دارند؛ برخی از کارت‌ها همانند دادن چک به جای پول نقد است و مشتری تنها به اندازه موجودی حساب خود می‌تواند برداشت و به حساب پذیرنده کارت واریز کند. این کارت‌ها را کارت بدهی یا Debit card می‌نامند. با کمک این کارت‌ها، مبلغ کالا، در همان لحظه خرید دریافت می‌شود. همچنین می‌توان در خرید‌های روزانه از فروشگا‌ه‌ها و یا هنگام خرید از اینترنت، از آن استفاده کرد.
گروهی دیگر از کارت‌ها براساس اعتباری که بانک برای متقاضی مشخص می‌کند، کار می‌کنند. به این کارت‌ها از نظر روش پرداخت، «کارت اعتباری» پرداخت در آینده می‌گویند و در سطح بین‌المللی نیز کاربرد فراوانی دارند؛ به این ترتیب که متقاضی به مؤسساتی که این نوع کارت را می‌پذیرند، مراجعه کرده، کالاهای مورد نیاز خود را تا سقف اعتباری که بانک برای او در نظر گرفته، دریافت می‌کند و در پایان هر ماه نیز با دریافت صورت‌حساب خریدها و معاملات خود، مبلغ آن را به صورت قسطی یا کامل، به صادر کننده کارت می‌پردازد.
دسته دیگری از کارت‌های اعتباری یا کارت‌های هزینه نیز به شما اجازه می‌دهند تا به میزان نیاز خود و بدون در نظر گرفتن سقف اعتبار، به خرید و انجام معاملات بپردازید و پس از دریافت صورت‌حساب، تمام بدهی خود را تسویه کنید.
همان گونه که در ابتدا گفته شد، کارت‌های اعتباری از نظر ساخت و ظرفیت ذخیره‌سازی اطلاعات، به دو گروه همراه با نوار مغناطیسی و هوشمند تقسیم می‌شوند.
اگثر کارت‌هایی که تا این جا از آنها نام برده شد، کارت‌های همراه با نوار مغناطیسی هستند. هنگام استفاده از این کارت‌ها، به محض قراردادن کارت در دستگاه خودپرداز (ATM)، کارت خوان، اطلاعات حساب بانکی شما را از روی قسمت مغناطیسی پشت کارت که قبلاً رمزگذاری شده است نمایش می‌دهد؛ سپس پردازش‌گر اصلی، با کمک این اطلاعات، عملیات بانکی مورد نظر شما را انجام می‌دهد. از آن جایی که این کارت‌ها با شماره شناسایی شخص (PIN) کار می‌کنند، امور زیر توصیه می‌شود:
۱) از انتخاب نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، پلاک خانه و... که به راحتی توسط افراد دیگر قابل تشخیص هستند، خودداری کنید.
۲) شماره رمز خود را در کنار کارت یا درون کیف خود نگذارید؛ به این ترتیب، در صورت مفقود شدن کارت یا کیف پول شما، دسترسی به کارت اعتباری سخت‌تر خواهد شد.
۳) از خم کردن و مخدوش نمودن کارت جلوگیری کنید.
از آن جایی که کارت‌های همراه با نوار مغناطیسی، ظرفیت ذخیره‌سازی محدودی دارند، برای اعمال موارد امنیتی پیچیده‌تر و رمزگذاری دقیق‌تر، نیاز به وجود مدار‌های مجتمع و تراشه‌های خاصی است که به صورت حافظه کارت، عمل کند. از این رو، با قرار گرفتن یک تراشه کوچک به جای نوار مغناطیسی، کارت‌های هوشمند به بازار عرضه شدند. کارت‌های هوشمند از نظر جنس کارت و اندازه، همانند کارت‌های اعتباری معمولی هستند؛ اما با وجود تراشه‌ در آنها، کار‌آیی بیشتری دارند. کارت‌های هوشمند امکان تبادل اطلاعات، ذخیره‌سازی و پردازش اطلاعات را برای ما فراهم می‌کنند. انتقال اطلاعات در کارت‌های هوشمند، به دو صورت زیر انجام می‌گیرد:
الف) به کمک اتصالات که در سطح کارت وجود دارد.
ب) از طریق میدان‌های الکترومغناطیسی.
کاربردهای مهم کارت‌های هوشمند در سطح دنیا عبارتند از: انجام امور بانکی، خدمات بهداشتی، پرداخت آبونمان و تلفن‌های پولی و بی‌سیم.
همچنین SIM یا همان Subscriber Identity Module که ما آن را به عنوان سیم‌کارت می‌شناسیم، یک کارت هوشمند است؛ کارت هوشمندی که حاوی اطلاعات لازم برای شناسایی و دسترسی گوشی تلفن همراه شما به امکانات شبکه مخابراتی می‌باشد. همچنین این کارت به شما اجازه می‌دهد تا SMSهای خود را ذخیره کرده، فهرستی از شماره‌های تماس را به صورت دفترچه تلفن، در تلفن همراه خود نگه‌داری کنید.
● کارت هوشمند چندمنظوره
با افزایش موارد استفاده از کارت‌های اعتباری همچون کارت‌های سوخت، خدمات بهداشتی درمانی، خدمات مسافرتی و گردش‌گری، پرداخت قبوض و آبونمان، خرید و فروش، خدمات مخابراتی و... بر تعداد کارت‌ها نیز افزوده شد. به این ترتیب، افراد با انبوهی از کارت‌های مختلف و رمزهای عبور متفاوتی روبه‌رو هستند که نه تنها نگه‌داری آنها، بلکه به خاطر سپردن کلمه رمز آنها نیز مشکل می‌باشد. به همین دلیل، لزوم استفاده از یک کارت چند منظوره، مورد توجه قرار گرفت و در نتیجه با کمک یک کارت چند منظوره، عملیات چندین کارت مختلف، پشتیبانی خواهد شد؛ به طور مثال، یک کارت چند منظوره می‌تواند در یک فروشگاه به کمک شما بیاید؛ خرید خود را با کمک آن انجام دهید و سپس در پمپ بنزین به عنوان کارت سوخت عمل کند و نیز به عنوان کارت اعتباری مترو، بهای بلیت شما را بپردازد.
● کارت هوشمند سلامت
کارت هوشمند سلامت، در حقیقت جایگزینی برای دفترچه بیمه می‌باشد. در این کارت، دو نوع اطلاعات وجود دارد که شامل اطلاعات فردی و درمانی است؛ اطلاعات فردی، برای شناسایی افراد به کار می‌رود و همانند اطلاعات موجود در برگه اول دفترچه‌های بیمه است و برروی کارت هوشمند سلامت ثبت می‌شود و اطلاعات درمانی، برای آگاهی پزشکان است و نیز سابقه درمان، داروهای مصرفی و... را مشخص می‌کند.
برای استفاده از کارت هوشمند سلامت و انتقال داده‌ها، بایستی در مطب پزشکان، دستگاه‌های کارت‌خوان ویژه‌ای قرار داده شود و به این ترتیب پزشکان نیز در صورت تمایل نسخه‌های خود را به صورت الکترونیکی ارائه می‌دهند و از مزایایی چون امنیت اطلاعات، اطمینان از صحت و دقت در انجام دستورات پزشکی، دسترسی به پایگاه‌های داده تخصصی در ارائه مراقبت‌های بهداشتی، دسترسی به سوابق بیمار، پرداخت مطمئن ویزیت و... استفاده می‌کنند.
علاوه بر این، می‌توان به کمک این کارت‌ها در تهیه دارو از داروخانه‌ها استفاده کرد. همچنین مشاوره و راهنمایی در مورد نحوه مصرف دارو، اطلاعات عمومی در مورد بیماری، رژیم غذایی، عوارض جانبی و تداخلات دارویی و... را نیز از پایگاه‌های اطلاع رسانی می‌توان کسب کرد.
در هر صورت، در عمومی شدن کارت هوشمند سلامت بایستی نحوه انتقال اطلاعات، نحوه تمدید، مهلت اعتبار آن و... نیز مورد مطالعه و تحقیق بیشتری قرار گیرد؛ تا از آسیب‌های اقتصادی آن جلوگیری به عمل آید.
به طور کلی، استفاده از کارت‌های اعتباری به عنوان جایگزینی مناسب برای پول و خدمات، مزایا و کارکردهای بسیاری را به همراه خواهد داشت؛ مانند جلوگیری از اتلاف وقت و افزایش امنیت در انتقال پول و اطلاعات، سهولت در خرید‌های روزانه، امکان دسترسی در مناطق جغرافیایی مختلف، کاهش کاغذ بازی و توسعه بانک‌داری الکترونیکی.

رضوان السادات میرمحمدی
منابع:
www.atiye.ir
www.tebyan.net
www.resalat-news.com

منبع : پرسمان