یادی از مشروطه

۱) مظفرالدین شاه قاجار در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵- هجری شمسی- فرمان مشروطیت را صادر کرد. وی در بخشی از فرمان خود گفت: «سالها در آرزوی چنین روزی بودم و خدا را شکر که به آرزوی خود رسیدم. زهی روز مبارک و میمونی که روز افتتاح مجلس شورای ملی است. مجلسی که رشته‌های امور دولتی و مملکتی را به هم مربوط و متصل می‌دارد و علایق مابین دولت و ملت را محکم می‌سازد؛ مجلسی که مظهر افکار عامه و احتیاجات اهالی مملکت است. مجلسی که نگهبان عدل و داد شخص همایونی است».
۲) محمدعلی شاه قاجار، دو سال پس از فرمان تاسیس مجلس توسط پدر، مجلس شورای ملی را برنتابید و فرمان حمله به آن را به لیاخوف روسی ابلاغ کرد تا وی مجلس اول را به توپ ببندد. به توپ بستن مجلس، آن هم توسط یک اجنبی، سبب جریحه دار شدن عواطف و احساسات ایرانیان شد و شاعر انقلابی، سیداشرف الدین گیلانی- نسیم شمال- سرود، آنچه را که باید بسراید.
«اجنبی شد حمله ور بر مذهب و آیین ما
ای دریغا می رود، هم مملکت، هم دین ما
ای جوانان همتی، این موقع جنگ است، جنگ
زندگی با این مذلت، بهر ما ننگ است، ننگ
حکم آیات نجف گردید صادر، الجهاد
امر قطعی گشت صادر از مصادر، الجهاد
می‌کند مام وطن هر ساعتی، نفرین ما
ای دریغا می رود، هم مملکت، هم دین ما
به راستی چرا محمدعلی شاه، مجلس شورا را به توپ بست؟ خود وی در این باره گفته بود: «قاجاریه ایران را به قوه شمشیر به دست آورده و قصد او این است که آن را به قوه شمشیر حفظ کند. این مجلس برخلاف مشروطیت است. هر کس بعد از این از فرمایشات ما تجاوز کند، مورد تنبیه و سیاست سخت قرار خواهد گرفت».
۳) سرانجام یک سال پس از به توپ بستن مجلس شورای اول، دوره استبداد صغیر به پایان می‌رسد و تهران توسط فاتحان آن تصرف، و شاه مستبد، تبعید می‌شود و مجلس بار دیگر بازگشایی می‌شود.
به زودی آوازه انقلاب مشروطیت به دیگر کشورهای منطقه می‌رسد و ایران الگوی بیداری دیگران می‌شود، اما پس از یک دهه به دلایلی چند استبداد رضاشاهی جانشین استبداد قاجاری می‌شود.
دلایلی همانند ناکارآمدی مشروطه‌طلبان پس از پیروزی انقلاب مشروطه، دخالت بیگانگان در امور کشور، بروز قحطی‌های گسترده، اختلاف و تفرقه میان علمای دین و روشنفکران، انزوای مشروطه خواهان راستین همانند آیت الله نائینی، بازگشت مستبدان سابق همانند عین الدوله و وثوق الدوله و در یک جمله سرخوردگی توده های مردم به سبب هرج و مرج پس از مشروطیت زمینه‌های بازگشت به استبداد دیگری می‌گردد.

غلامعلی دهقان
عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه

منبع : خبرگزاری آفتاب